Każdy z miłośników obserwacji nocnego nieba chciałby zwiększyć możliwości obserwacyjne swojego teleskopu. Opiszę wam jak skutecznie zwiększyć średnicę swojego teleskopu o 2-3 razy na wybranych obiektach. Jest to system opary na noktowizorze 3 kaskadowym angielskiej firmy EEV P8079HP Gen 1 Cascade Night Vision Image Intensifier.
Artykuł podzieliłem na trzy części: sprawy techniczne, obserwacje i podsumowanie.
1.SPRAWY TECHNICZNE.
Na początku napiszę, że noktowizor ten może być trudno kupić z wysyłką do Polski. NA ogół nikt ze sprzedających na ebay nie wysyła ich do naszego kraju, ale jak macie jakichś znajomych w Anglii to nie ma żadnego problemu, żeby za czyimś pośrednictwem sobie go kupić. Cena oscyluje 500-1000 zł i jest zależna od jakości urządzenia. Są trzy klasy A B i C. Najlepsza klasa to A. Jest ona pozbawiona wad i jest idealna do astronomii. Najgorsza jest klasa C. Obraz jest opatrzony licznymi plamami, martwymi obszarami i absolutnie nie nadaje się do astronomii.
Jest też dwie wersje tego noktowizora. Wcześniejsza wersja P8079 jest pozbawiona literek „HP” na końcu. Ma ona kilka braków między innymi: brak automatycznego wzmocnienia obrazu, brak zabezpieczeń przed za wysokim napięciem (wersja P8079HP posiada takie zabezpieczenia ustawione na 6.75V), bardzo mała rozdzielczość obrazu wynosząca 10 linii/1 mm, co przy wartości 40 l/mm w wersji z P8079HP jest wartością niewystarczającą. Z tych względów wersja P8079 absolutnie nie nadaje się do astronomii.
Wzmocnienie.
Jest tutaj zastosowany układ trójkaskadowy. Są połączone światłowodem szeregowo trzy noktowizory, każdy wzmacnia 500X, ale każdy z członów wzmacnia sygnał i sumarycznie mamy wzmocnienie, aż 125 000X i to przy znacznie niższym poziomie szumu! Jest ono imponujące, Standardowo noktowizory generacji 3 wzmacniają obraz około 50 000X. Wydajność P8079HP wynosi około 25% i dlatego jest ona rekompensowana tak wysokim wskaźnikiem wzmocnienia.
Jeśli chodzi o szum własny, to jest niemal idealnie. Szum prawie nie występuje lub jest bardzo niewielki! Kiedy patrzyłem wcześnie przez noktowizor generacji 1 i 2 to byłem trochę zniesmaczony, jak szum przeszkadza i bije po oczach. Tutaj prawie tego nie ma. Rozdzielczość jest imponującą Widać obiekty bardzo szczegółowo, nie ma jakichś ciapek, czy owali na gwiazdach – są one szpileczkami lub punkcikami. Super sprawa. Obraz można nagrywać z rozdzielczością 4k.
Jakość obrazu.
Jakościowo jest to lampa podobna i zbliżona obrazem do wczesnych lamp 3 generacji. Jest to najlepiej wykonany noktowizor 1 i 2 generacji oraz włączając cyfrowe. Bije na głowę tanie noktowizory z marketu za 500 zł. Nie ma jakiś znaczących różnić między obrazem z P8079HP, a noktowizorami 3 generacji bez „plusa”. W kategorii cena/jakość jest nie do pobicia. Porównywałem obrazy dawane przez P8079HP i przez I3 Gen 3 http://www.ceoptics.com i nie widzę jakiś różnic w obrazie. Niektóre mgławice jak M16 i M17 widać za to lepiej u mnie niż w tym I3. M 57 i M 27, M13 widać tak samo. Za to M31 widać już lepiej w I3. Cena między tymi noktowizorami to jest przepaść – 150USD do 4800 USD i w żaden sposób nie tłumaczy ona różnicy w dawanych obrazach. Obrazy są porównywalne, ale cena jest kosmiczna! W końcu to astronomia.
Kategoria w astronomii.
Standardowo obowiązuje podział w astronomii na wizual oraz astrofoto.
Sam P8079HP należy zaliczyć do kategorii – wspomaganie w wizualnych obserwacjach astronomicznych. Spełnia wszystkie cechy wizuala: wkłada się go w wyciąg 2″ tak jak okular Nagler 31 czy ES 30. Regulujemy ogniskową, patrzymy w okular, obraz jest w czasie rzeczywistym. Stosuję naprzemiennie okular ES 30, a potem P8079HP. Nie ma tu poczucia ingerencji elektroniki w obserwacje. Wszystko chodzi jak w tradycyjnym wizualu. Nie ma też poczucia koloru zielonego. Niebo jest po prostu czarne. Słabe gwiazdki widać normalnie i dopiero na jasnych gwiazdach przebija się zielony kolor. Ponieważ ja obserwuję głównie mgławice i gromady kuliste, kolor zielony praktycznie jest tutaj pomijany. Jedynie co może różnic od tradycyjnych obserwacji przez okular, to cichy bardzo wysoki pisk. Noktowizory już tak mają.
Nie ma natomiast żadnego problemu, żeby podpiąć kamerkę, czy aparat i robić zdjęcia, czy filmy. Ludzie tak robią. Można zobaczyć przykładowe filmy na Youtube. Choć jakość ich nie może równać się z tradycyjnym astrofoto.
Budowa.
Nie będę się zbytnio tutaj rozwodził na temat budowy.
Zapraszam tutaj do lektury.
Dodam tylko, że parametry P8079HP to 190X70cm i waży on 0.9 kg. Więc wagą jest zbliżony do Naglera 31, czy ES 30mm. Wraz ze złączką do teleskopu waży 1.5 kg. Użyteczna średnica wewnętrzna i zewnętrzna wynosi 25mm.
Akcesoria
Do obliczenia powiększenia należy przyjąć, że ma on w przybliżeniu ogniskową 26mm. Więc z teleskopem 300/1500 daje powiększenie 57X F5.
Aby zwiększyć użyteczność takiego systemu zakupiłem dodatkowo akcesoria:
reduktor ogniskowej 1.25″ (w oprawie 2″ bardzo źle współpracuje) powiększenie 29X F2.5
barlowa 2X powiększenie 115X F10
barlowa 3X – powiększenie 171X F15
barlowa 5X – powiększenie 285X F25
Dodatkowo wyposażyłem go w filtry:
Baader Long pass 495nm 2″
zółty GSO 1,25″
H Alfa 10nm 1,25″
Lumicon OIII 2″
UHC Optolonga 1.25″
Oriona Ultra Block 2″
filtr Amber do okularu.
Jednak najważniejsza, najdroższa i najtrudniejsza okazała się złączka do teleskopu, która by to wszystko razem połączyła. Projekt okazał się bardzo trudny, ale w końcu się udało. Wymyślenie, zaprojektowanie oraz wykonanie zleciłem firmie TOM-CIO. Pan Tomasz super się spisał. Zaproponował takie rozwiązania, które pozwoliło to wszystko połączyć i jest mega wygodne. Złączkę wkłada się w wyciąg 2″ do teleskopu. Z przodu przed noktowizorem można podłączyć jednocześnie filtr 2″, filtr 1.25″, reduktor ogniskowej 0.5X, barlowy 2X i 3X. Jest to bardzo łatwe i użyteczne. Dodatkowo złączka umożliwia podłączenie lupy okularowej 5X i 10X i filtra Amber.
Jako okularów użyłem wcześniej już wspomnianych lup 5X i 10X. W zestawie z Allegro jest też lupa 3.5x, której nie używam. Wcześniej sprawdzałem też obraz z okularem SP 25m. Ostatecznie używam tylko jednej lupy 10X i wg mnie jest najlepsza. Okulary do teleskopu nie nadają się do tego rozwiązania. Wadą lupy 10X jest małe pole widzenia.
Jako redukcji minimalnego szumu i koloru zielonego używam filtra Amber. Jednak na słanych obiektach przeszkadza on w obserwacjach i często obserwuję bez tego filtra.
Przeciwwaga.
Jak łatwo się domyśleć, użycie ciężaru 1kg czy też 1.5 kg powoduje opadanie tuby teleskopu.
Rozwiązanie okazało się banalnie proste. Jako przeciwwagi używam magnesów z głośników. Dogadałem się z Księdzem Proboszczem i po znajomości dał mi do rozbiórki jedną uszkodzoną kolumnę Elektron 100W. Oczywiście po inwestycjach kolumna mogłaby by ewentualnie zostać naprawiona, ale ja postanowiłem inaczej. Stała się dla mnie źródłem cennych magnesów i mogła dzięki temu przyczynić się do rozwoju astronomii amatorskiej. Odzyskałem dzięki temu dwa duże magnesy o wadze około 1.5kg i dwa małe. Cała reszta poszła do kontenera. Taki jeden duży magnes przyczepiany jest do tuby i akurat całość jest wyważona. Pracuje idealnie i nic nie przeciąża tuby.Od teraz rozwiązanie to stosuje także do okularu ES 30mm.
Zasilanie.
Dodatni przewód należy przykręcić śrubką lub przylutować do otworu znajdującego się na zewnątrz tuby, Ujemny przewód lutujemy do metalowego pierścienia.
Uwaga!
W żadnym razie nie włączaj noktowizora przy świetle! Spowoduje to jego uszkodzenie.
Właściwe dobranie parametrów zasilania ma fundamentalne znaczenia dla prawidłowego działania tego urządzenia. W 95% problemów z noktowizorem wiąże się właśnie z nieprawidłowym dobraniem zasilania. U mnie 100% problemów było związane właśnie z zasilaniem.
Na początku instrukcji od producenta możemy przeczytacz, iż pobiera ono 50mA prądu. Robiąc takie założenie, można dokupić następujące zasilania:
Jako źródło zasilania można użyć czterech baterii paluszków AA lub AAA. Ja nie użyłem tego rozwiązania, ponieważ wszystko razem jest za ciężkie.
Baterie 2XCR232. Dodatkowo kupiłem pudełko na dwie te Betanię. Jest ono bardzo lekkie i ma wyłącznik. Dodatkowo, jako zabezpieczenie zastosowałem krokodylek na przewodzie z plusem. Jednak po trzech obserwacjach baterie się rozładowały i obraz był czarny.
Trzeba było zastosować drugie niezależne źródło zasilania z zasilacza sieciowego. Napięcie zasilania powinno wynosić od 5 V do 6.75V. Kupiłem dodatkowo zasilacz sieciowy od Motoroli 6.4V 200mA za 19 zł, który po zmierzeniu okazał się zasilaczem 5.6V. Wszystko działa, jak należy. Tylko jak działa sam P8079HP. Po zastosowaniu filtra H Alfa obraz czarnieje i zanika.
Po doczytaniu w środku instrukcji okazało sie że średni pobór prądu wynosi jednak 300mA, co przy 200mA zasilacza przy zastosowaniu filtra H Alfa powodowało poczernienie obrazu, aż do „zabicia” gwiazd. Przypadkiem załączyłem równolegle drugie zasilanie z beterii 2XCR2032 i obraz się rozjasnił, aż do normalnej pracy. Teraz działa jak należy. Niestety baterie nie mogą cały czas być załączone, bo się rozładują więc po 5-6 sekundach trzeba je wyłączać. Więc kupiłem jeszcze inny zasilacz tym razem samochodowy z 12V na 6V na 800mA.
Problem z pociemnieniem obrazu.
Wiele P8079HP wykazuje ciemnienie obrazu po około 30 sekundach działania. Wiąże się to z nieprawidłowym przechowywaniem noktowizorów w zimnych i wilgotnych pomieszczeniach. Urządzenia te bardzo nie lubią wilgoci. Niestety w takich warunkach niektóre elementy jak np. Diody mogą ulec uszkodzeniu i tym samym napięcie wytwarzane wewnątrz urządzenia jest zbyt niskie. Po Wyłączeniu i powtórnych załączeniu obraz staje się na powrót jasny i znowu się przyciemnia. Nie oznacza to, że musimy się pozbyć urządzenia. Można w prosty sposób wyregulować napięcie. Wystarczy podkręcić śrubą regulacyjną od napięcia. Mnie wystarczył jeden taki obrót w prawo o 360 stopni. I jest w porządku. Tutaj jest filmik, który pokazuje jak to zrobić. W mojej sztuce jest tylko jedna śruba VOLTAGE po prawej stronie, natomiast nie ma śruby regulacyjnej GAIN do ustawiania wzmocnienia. Trochę to dziwne, bo na filmikach z YT wszystkie urządzenia miały dwie śrubki.
OBSERWACJE.
21-22 wrzesień 2019
zasięg 4-5 mag. W zależności od godziny obserwacji.
Godziny 20:00 – 23:30
Niebo pojaśniałe od pobliskich latarni. Ogólne warunki dość dobre. Seeing dobry/bardzo dobry. U mnie na podwórku dość jasno.
M 22
SP 25 – ładna, duża, spokojnie rozbita na drobne gwiazdy.
sam P8079HP – mała, mniejsza niż w SP 25, rozbita na gwiazdy, ale słabiej. Lepszy widok w SP25.
P8079HP wraz z :Z filtrem Amber
Filrem long pass 495 – obraz bez zmian
filtr żółty – bez zmian
filtr H Alfa 10 – prawie nie widać.
P8079HP – bez filtrów, barlow X2, bez Amber – ładnie wygląda, rozbita, widok lepszy niż w SP 25, ale gorszy niż w ES 14mm.
M 28
SP 25 – dużo mniejsza niż M 22. Kaszowata, nierozbita.
Z filtrem Amber
Sam P8079HP – mała, drobna kaszowata
wraz z filrem Long pass 495 – bez zmian
z filtrem żółtym – bez z mian
P8079HP, bez Amber, + barlow x2 oraz Barlow 3x – bardzo ładnie rozbita, widoczna lepiej niż w SP25 i ES 14mm. Wyraźnie widac, że jest to gromada kulista.
M 8 Mgławica Laguna.
SP 25 – widać ją na wprost, jako niewielki owal. Nie widać drugiej części mgławicy, a tym samym ciemnego pasma.
ES 14 + UB – widać ją bez problemu. Ładna, widać wyraźnie obie części oraz przestrzeń między nimi.
Sam P8079HP – widać tylko sam środek mgławicy jako jasny owal. Drugiej części w ogóle nie widać.
P8079HP wraz z:
Long pass 495 – widoczne teraz dwie części mgławicy
filtr żółty – bez zmian – tak jak z LP 495
H Alfa + Amber – widać także dwie części mgławicy.
P8079HP, bez filtra Amber, + reduktor 0.5X. Widoczna tylko jedna środkowa cześć mgławicy. Nie zachwyca.
P8079HP, bez filtra Amber, + reduktor 0.5X, + Filtr H Alfa 10nm.
Widok poezja! Dokładnie widoczna struktura mgławicy wraz z ciemnym pasmem przecinającym mgławice, widoczne różnice w jasności i nasyceniu mgławicy. Widoczne także mgławice poboczne, których nigdy wcześniej nie widziałem. Sama mgławica jest około dwa razy większa niż z ES 14mm + filtr UB. Widać ją dużo lepiej niż przez różne filtry mgławicowe. Super widok! Przypomina obraz z teleskopu o 2-3 razy większej średnicy. To najlepszy obraz mgławicy, jaki w życiu widziałem.
M 20 Trójlistna Koniczyna
SP25 – na wprost nie widać. Katem oka cos tam majaczy.
ES 14 + UB – wyraźnie widoczna mgławica. Katem oka widoczne ciemne wcięcie. Na wprost niewidoczne.
P8079HP – nie widać
P8079HP wraz z filtrm Amber:
Filtr Long pass 495 – nie widać
filtr zółty – nie widać
filtr H Alfa – widać bez problemu, jasna i wyraźna. Nie widać ciemnych wcięć.
P8079HB bez filre Amber:
reduktor 0.5X – nie widac
reduktor 0.5X + filtr H Alfa 10nm – super widoczna! Mgławica widoczna w całości, jako róża wraz z płatkami, czyli ciemnymi wcięciami-mgławicą B66. Najlepszy widok, jaki do tej pory widziałem.
M 17 mgławica Omega
ES 14 + UB – ładna, duża, wygląda jak żelazko. Bardzo ładnie ją widać, jest jasna i wyraźna.
Sam P8079HP – widoczna słabiej i gorzej niż poprzednio.
P8079HP (wraz z filtrm Amber) z:
filtrem Long Pass 495 – bez zmian
filtrem żółtym – bez zmian]
filtrem H Alfa 10 – jest jeszcze lepiej widoczna i jaśniejsza. Widoczna jako duże żelazko. Widoczna także mgławica okalające „żelazko”. Której do tej pory nie widziałem. Najlepszy widok do tej pory.
P8079HP – bez filtr Amben + barlow X2 + filtr H Alfa – jest większa, ale gorzej widoczna mgławica poboczna. Lepiej jest z reduktorem 0.5X + H Alfa.
P8079HP – bez Amber + reduktor 0.5X + Filtr H Alfa 10nm.
Super widok! Mgławica jest co najmniej dwa razy większa niż z okularem ES 14 + filtr UB! Jest olbrzymia! „Żelazko” stanowi tutaj tylko jej jaśniejszą część. Widoczny jest cały kompleks mgławicy. Obok widoczna także mgławica oddzielona od M17. Nigdy wcześniej nie widziałem takiej pięknej M17! Widok powoduje opad szczęki! Mam wrażenie, że obserwuje ją przez teleskop o średnicy trzy razy większej.
M 16 Orzeł
ES 14 + UB. Spokojnie widoczna, ale bez fajerwerków.
Sam P8079HP – nie widać.
P8079HP z filtrem Amber i z :
filtr Long pass 495 – coś tam majaczy
filtr żółty – nie widać
filtr H Amfa 10 – bardzo ładnie widoczna. Jest dużo jaśniejsza niż w ES 14 + UB. Nie widać ciemnych wcięć.
H Alfa10 + reduktor 0.5X – jeszcze lepiej widoczna niż wcześniej.
Barlow X2 + H Alfa 10 – mgławica zajmuje całe pole widzenia. Ładna.
P8079HP – bez filtra Amber + reduktor 0.5X + filtr H Alfa 10nm.
Mega super widok! Widoczna cała mgławica wraz z ciemnymi wcięciami „kolumnami stworzenia”! Jest olbrzymia! Widoczna jest też dodatkowo mgławica poboczna, nieprzylegająca do m 16. Jest to najlepszy widok, jaki w życiu widziałem wręcz fotograficzny! Sama mgławica jest dwa razy większa niż z okularem ES 14 + UB. Widok jak z teleskopu 2-3 razy większego. Poezja!
M 92
P8079HP + Barlow 2x.
Super widok!
Duża, ładnie wygląda, super rozbita, przypomina M 13 w SP 25. Wygląda lepiej niż w okularze teleskopie.
Jednak najlepszy widok zapewnia kombinacja P8079HP + barlow X5. Jest rozbita w drobny mak. Nigdy do tej pory nie widziałem tak dobrze M 92. Jest wielka i przypomina M13 z okularem ES 14. Jest genialna! To najlepszy widok kulistej, jaki widziałem.
NGC 6934
ES 14mm – ładna, okrągła plama, nierozbita.
P8079HP + barlow 2x
Ładna, cała kaszowata, prawie rozbita.
P8079HP + Barlow 3x
ładna, oczywista, rozbita na drobne gwiazdy w mak. Jaśniejsza niż w ES 14. Podobny widok jak przy barlowie 2x, ale tam była bardziej kaszowata.
NGC 6229 sąsiadka M92
W ES 14, samym P8079HP oraz kombinacją P8079HP +barlow X2 i X3 nierozbita.
Z ES 14 – jasna, jednorodna, mała, bez rozbicia, bez oznak kaszowatości. Kombinacja ES 14 + barlow – takie większe szare kółko, słabsze niż poprzednio. Nierozbita. Sam P8079HP – malutkie kółeczko.
P8079HP + barlow X5 wygląda zdecydowanie najlepiej. Na brzegach rozbita, środek jasny nierozbity, ale jak obejrzałem zdjęcia z DSS, to tak mniej więcej wygląda za zdjęciach tylko, że na zdjęciu jest trochę jaśniejsza. Jest to najlepszy widok NGC6229, jaki widziałem.
M15 i M 2
ES 14 – gromady ładnie rozbite.
P8079HP
małe, ładnie rozbite.
P8079HP + barlow 2x
gromady bardzo ładnie porozbijane. Obraz lepszy niż w ES 14. Widać więcej gwiazd i jest jaśniejsza.
IC 5146 mgławica Kokon
P8079HP + Reduktor 0.5X + H Alfa 10
Świetnie wygląda, widoczna jako jasna okrągła plama. Kiedyś raz widziałem ją raz przez filtr H Beta. Żadne inne filtry tu nie pomogły. A ten widok jest bardzo ładny. Przez sam okular lub też z filtrm UHC czy UB niewidoczna.
M 71
ES 14 – ładna, rozbita i wyraźna.
P8079HP+ 3 x
większa i jaśniejsza niż w ES 14. Widać więcej gwiazd. Widok jak z teleskopu o 2-3 większej średnicy. Dużo lepiej widoczna niż przez okular. Obraz jasny i krystaliczny.
P8079HP – widok podobny jak z ES 14mm.