Astronomiczny Kalendarzyk Niesystematyczny

[Paweł Baran]

będzie się oddalała od Jowisza, Io będzie na zakręcie swojej orbity, a Ganimedes będzie się do Jowisza zbliżał, zatem odległość między wszystkimi trzema księżycami będzie maleć. Ok. 23:11 na Jowiszu pojawi się cień Kallisto, zaś nieco ponad 20 minut później z cienia Jowisza wyjdzie Europa. Kwadrans przed 2 Kallisto zakryje Io, a ok. 3:30 - Ganimedesa.
• Noc 18/19 kwietnia: o zmierzchu (19:44) Io i Europa na wschód od tarczy Jowisza, Kallisto - na zachód, Ganimedes w cieniu, ale wyjdzie z niego kwadrans przed 21. 2 godziny później Ganimedes przejdzie za Io, a przed godziną 2 Io rzuci na ten księżyc swój cień.


Więcej szczegółów na temat konfiguracji księżyców galileuszowych Jowisza (na podstawie stron IMCCE oraz Sky and Telescope) w poniższej tabeli:
• 13 kwietnia, godz. 3:14 - wyjście Io z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
• 13 kwietnia, godz. 20:50 - wejście Io na tarczę Jowisza,
• 13 kwietnia, godz. 22:02 - wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
• 13 kwietnia, godz. 23:08 - zejście Io z tarczy Jowisza,
• 14 kwietnia, godz. 0:22 - zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
• 14 kwietnia, godz. 1:45 - minięcie się Europy i Io w odległości 1", 42" na zachód od brzegu tarczy Jowisza,
• 14 kwietnia, godz. 3:28 - zaćmienie Europy przez Io (początek),
• 14 kwietnia, godz. 3:34 - zaćmienie Europy przez Io (koniec),
• 14 kwietnia, godz. 21:04 - zakrycie zaćmionej Io przez Ganimedesa, 11" na wschód od brzegu tarczy Jowisza (początek),
• 14 kwietnia, godz. 21:09 - zakrycie zaćmionej Io przez Ganimedesa (koniec),
• 14 kwietnia, godz. 21:44 - wyjście Io z cienia Jowisza, 20" na wschód od brzegu tarczy Jowisza (koniec zaćmienia),
• 14 kwietnia, godz. 22:06 - wejście Ganimedesa na tarczę Jowisza,
• 14 kwietnia, godz. 23:46 - zaćmienie Io przez Ganimedesa (początek),
• 14 kwietnia, godz. 23:50 - zaćmienie Io przez Ganimedesa (koniec),
• 15 kwietnia, godz. 1:44 - zejście Ganimedesa z tarczy Jowisza,
• 15 kwietnia, godz. 2:58 - wejście cienia Ganimedesa na tarczę Jowisza,
• 16 kwietnia, godz. 0:02 - wejście Europy na tarczę Jowisza,
• 16 kwietnia, godz. 1:28 - wejście cienia Europy na tarczę Jowisza,
• 16 kwietnia, godz. 1:56 - zejście Europy z tarczy Jowisza,
• 16 kwietnia, godz. 23:55 - minięcie się Io i Kallisto w odległości 1", 215" na wschód od tarczy Jowisza,
• 17 kwietnia, godz. 23:12 - wejście cienia Kallisto na tarczę Jowisza,
• 17 kwietnia, godz. 23:34 - wyjście Europy z cienia Jowisza, 33" na wschód od brzegu tarczy Jowisza (koniec zaćmienia),
• 18 kwietnia, godz. 1:43 - zakrycie Io przez Kallisto, 94" na zachód od tarczy Jowisza (początek),
• 18 kwietnia, godz. 1:50 - zakrycie Io przez Kallisto (koniec),
• 18 kwietnia, godz. 3:27 - zakrycie Ganimedesa przez Kallisto, 108" na wschód od tarczy Jowisza (początek),
• 18 kwietnia, godz. 3:37 - zakrycie Ganimedesa przez Kallisto (koniec),
• 18 kwietnia, godz. 20:46 - wyjście Ganimedesa z cienia Jowisza, 54" na wschód od brzegu tarczy planety (koniec zaćmienia),
• 18 kwietnia, godz. 22:51 - zakrycie Ganimedesa przez Io, 94" na wschód od tarczy Jowisza (początek),
• 18 kwietnia, godz. 22:57 - zakrycie Ganimedesa przez Io (koniec),
• 19 kwietnia, godz. 1:53 - zaćmienie Ganimedesa przez Io (początek),
• 19 kwietnia, godz. 1:57 - zaćmienie Ganimedesa przez Io (koniec),
• 19 kwietnia, godz. 3:17 - minięcie się Europy i Ganimedesa w odległości 2", 137" na wschód od tarczy Jowisza,
• 19 kwietnia, godz. 21:10 - zakrycie Io przez Europę, 84" na zachód od tarczy Jowisza (początek),
• 19 kwietnia, godz. 21:13 - zakrycie Io przez Europę (koniec),
• 19 kwietnia, godz. 23:02 - zaćmienie Io przez Europę (początek),
• 19 kwietnia, godz. 23:04 - zaćmienie Io przez Europę (koniec),
• 20 kwietnia, godz. 1:44 - Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia).


Dodał: Ariel Majcher
http://news.astronet.pl/7593

[Paweł Baran]

Niebo w czwartym tygodniu kwietnia 2015 roku
Animacja pokazuje położenie planet Wenus, Jowisz, Mars i Merkury, Księżyca oraz Komety Lovejoya (C/2014 Q2) w czwartym tygodniu kwietnia 2015 r.
Animację wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher

Źródło: StarryNight
W nadchodzących dniach dużo się będzie działo na wieczornym niebie, na którym będzie można obserwować co najmniej 3 planety: Merkurego, Wenus i Jowisza, prawdopodobnie też Marsa oraz wędrującego między nimi Księżyca, który we wtorek po raz pierwszy po 15 latach przerwy zakryje Aldebarana i będzie to można obserwować z północno-wschodnich krańców Polski. Przez całą noc już w niedużych teleskopach widoczna jest Kometa Lovejoya (C/2014 Q2), a w drugiej połowie nocy oprócz niej można obserwować Saturna oraz meteory z roju Lirydów, których maksimum aktywności przypada w nocy z 22 na 23 kwietnia.

Niewiele po zmierzchu na zachodnim nieboskłonie przebywają 4 planety Układu Słonecznego: Wenus, Jowisz, Merkury i Mars (w kolejności od najjaśniejszej, do najsłabszej). Oczywiście najłatwiej dostrzec dwie pierwsze, gdyż pojawiają się na niebie niedługo po zachodzie Słońca (Wenus jest widoczna nawet tuż przed zachodem). Merkury też świeci bardzo jasno (porównywalnie z najjaśniejszymi gwiazdami), jednak znajduje się bardzo nisko nad widnokręgiem i do jego dostrzeżenia potrzebne jest nie tylko odsłonięty horyzont, ale także przejrzyste powietrze. Tak samo, jak w przypadku Marsa, jednak Czerwona Planeta jest praktycznie nie do dostrzeżenia gołym okiem, a i przez lornetkę nie będzie to proste zadanie, mimo bliskości dużo jaśniejszego Merkurego.

Godzinę po tym momencie Wenus znajduje się na wysokości prawie 25° nad zachodnim widnokręgiem i akurat jej warunki widoczności zaczynają się wtedy pogarszać, ponieważ kontrast między nią a tłem nieba staje się powoli zbyt duży. Wenus świeci z jasnością -4,1 wielkości gwiazdowej, a jej tarcza ma średnicę 16" i fazę 69%. O tej samej porze Jowisz przebywa znacznie wyżej, na wysokości prawie 55°, jego tarcza jest ponad dwukrotnie większa od tarczy Wenus i ma średnicę 39", świeci jednak prawie 2 magnitud słabiej - blaskiem -2,2 magnitudo. Trzeci w kolejności Merkury w ciągu tygodnia zmieni swoją jasność z -1,3 wielkości gwiazdowej w poniedziałek 20 kwietnia do -0,8 w niedzielę 26 kwietnia. W tym samym czasie jego tarcza urośnie z 5 do 6 sekund kątowych, a faza zmaleje z 87 do 70%. Zwiększy się także jego położenie nad widnokręgiem - z niecałego 1 do ponad 5,5 stopnia. Najsłabszy z całej czwórki Mars ma jasność +1,4 wielkości gwiazdowej (mniej od Regulusa z Lwa) i o tej samej porze znajduje się około 2° nad widnokręgiem, stąd jego dostrzeżenie jest bardzo trudne.

Wzajemne odległości między planetami będą się wyraźnie zmniejszać, szczególnie w przypadku Merkurym a Marsem i Merkurym a Wenus. Ale również Wenus z Jowiszem tworzą coraz ciaśniejszą parę. Marsa najłatwiej będzie wypatrzeć w środę 22 kwietnia, gdy nieco ponad 1° na północ od niego przejdzie Merkury. Do końca tygodnia odległość między tymi planetami urośnie do ponad 4,5 stopnia. Tego dnia pierwsza planeta od Słońca zbliży się na 7° do Plejad. W tym samym czasie dystans między Merkurym a Wenus skurczy się do 24°, zaś między Wenus a Jowiszem - do 55°.

[Paweł Baran]

Wszystkie cztery planety odwiedzi w tym tygodniu Księżyc. Już minionej właśnie niedzieli był on bardzo blisko Merkurego i Marsa. Jeszcze w poniedziałek będzie blisko nich. O godzinie podanej na mapce dla tego dnia Księżyc będzie miał fazę 5% i będzie się znajdował na wysokości 9° nad zachodnim widnokręgiem. Merkury z Marsem będą się znajdowały odpowiednio 15 i 12° od niego, na godzinie 4. W tym samym momencie 9° na północ od Księżyca świeciły będą Plejady, zaś 15° nad nim - bardzo jasna Wenus.

Dobę później faza naturalnego satelity Ziemi zwiększy się do 11% i przeniesie się on kilkanaście stopni na wschód, przecinając Hiady i zbliżając się do Aldebarana, czyli najjaśniejszej gwiazdy Byka. W Łodzi, dla której zazwyczaj wykonane są mapki, Księżyc ok. godz. 19:55 (czyli tuż po zachodzie Słońca) minie Aldebarana w odległości 2 minut kątowych, zaś o godzinie podanej na mapce krawędź księżycowej tarczy będzie oddalona od Aldebarana już prawie 9 razy bardziej. Im bardziej na północny wschód, tym odległość między Aldebaranem a Księżycem będzie mniejsza, aż wreszcie na Suwalszczyźnie i Mazurach dojdzie do zakrycia. Granica zjawiska przebiega m.in przez Węgorzewo i Olecko oraz na północ od Augustowa. W Augustowie zakrycie nie będzie widoczne, natomiast w Suwałkach Księżyc już na kilka minut zasłoni najjaśniejszą gwiazdę Byka. Będzie to pierwsze zakrycie Aldebarana przez Księżyc od 15 lat. Okres zakryć tej gwiazdy przez Księżyc powtarza się co prawie 19 lat i trwa prawie 4 lata, dokładnie 49 miesięcy gwiazdowych. Czyli w tym okresie na całej Ziemi będzie widocznych 49 zakryć Aldebarana przez Księżyc, potem nastąpi 15 lat przerwy i kolejny prawie 4-letni okres zakryć.

Więcej o tym zakryciu można poczytać na blogu Janusza Wilanda, który wybiera się w okolice Augustowa na obserwacje tego zjawiska. Kilka słów o nachodzącym sezonie zakryć Aldebarana znajduje się na portalu CloudyNights (po angielsku).

Tego samego wieczoru Księżyc spotka się nie tylko z Aldebaranem, ale również m.in. z Wenus, która przebywa na północ od ekliptyki i będzie świeciła ponad 7° na północ od Księżyca. Dobę później Srebrny Glob nadal będzie przebywał na tle gwiazdozbioru Byka, około 3,5 stopnia na południe od gwiazdy ζ Tauri, czyli południowego rogu Byka. Jego tarcza będzie wtedy oświetlona w 19%.

W czwartek 23 kwietnia Księżyc na chwilę zagości w gwiazdozbiorze Oriona, a wieczorem będzie już znajdował się na tle gwiazdozbioru Bliźniąt. Przed godziną 21 jego faza będzie wynosiła 19% i będzie się on znajdował nieco ponad 2° na prawo od Alheny, czyli trzeciej co do jasności gwiazdy Bliźniąt. W momencie największego zbliżenia, mniej więcej o godz. 0:30 już w piątek 24 kwietnia, południowy brzeg Księżyca będzie się znajdował niecałe pół stopnia na północ od Alheny.

Sobota 25 kwietnia zastanie Księżyc w gwiazdozbiorze Raka. Jego tarcza będzie ośiwetlona w 48% (I kwadra w niedzielę 26 kwietnia tuż przed godziną 2), zaś 8° na północny wschód od niego znajdowała się będzie słynna gromada otwarta gwiazd M44, zwana też Żłóbkiem. 4° dalej i nieco bardziej na lewo znajdował się będzie Jowisz, którego Księżyc minie dobę później (w fazie 58%). W niedzielę wieczorem Srebrny Glob minie największą planetę Układu Słonecznego w oległości 6°.

Jowisz coraz wyraźniej zbliża się do Słońca i na jego obserwacje mamy coraz mniej czasu. W tym tygodniu będzie się on chował za widnokręgiem trochę po godzinie 3, do tego dodaje się coraz późniejszy zmierzch. Razem oba efekty powodują, że czas, w którym można obserwować tę planetę kurczy się obecnie o prawie 40 minut na tydzień. Widać to też po

[Paweł Baran]

liczbie zjawisk w układzie księżyców galileuszowych, które można obserwować z naszego kraju. Jest ona coraz krótsza. Szczególnie warto je obserwować podczas czterech nocy z tego tygodnia:
• Noc 21/22 kwietnia: tuż po zachodzie Słońca Io chowa się za tarczą Jowisza. Za nią Io wejdzie w cień Jowisza i pozostanie w nim prawie do północy. Io wyjdzie z cienia Jowisza bardzo blisko Ganimedesa, aby chwilę później przejść za nim. Przed godziną 2 Ganimedes wejdzie na tarczę Jowisza, a nieco ponad pół godziny później na Io pojawi się jego cień.
• Noc 23/24 kwietnia: o zmierzchu Io na wschód od Jowisza, Europa, Ganimedes i Kallisto - na zachód. Europa i Ganimedes będą blisko zakrętu swojej orbity i będą prawie nieruchomo względem Jowisza, natomiast przez całą noc do Ganimedesa będzie się zbliżała Kallisto. Io początkowo będzie się poruszała dość szybko, ale w drugiej części nocy i ona znieruchmieje. Zatem około godziny 1 tylko Kallisto będzie się wyraźnie przesuwać, pozostałe 3 księzyce będą stały prawie w miejscu.
• noc 24/25 kwietnia: początkowo wszystkie 4 księżyce na zachód od Jowisza: Europa tuż przy tarczy, znacznie dalej Io, zaś Kallisto będzie już bliżej swojej planety macierzystej, niż Ganimedes. Kwadrans przed 21 Europa schowa się za Jowiszem, Io będzie się od niego oddalać, natomiast Ganimedes z Kallisto będą się zbliżać prawie w tym samym tempie, utrzymując 10" odległości między sobą. Po północy Ganimedes zacznie w końcu zbliżać się do Kallisto, niestety minięcie się obu księżyców będzie już z Polski niewidoczne.
• Noc 25/26 kwietnia: o zmierzchu Ganimedes tuż na zachód od tarczy Jowisza, Io i Europa - nieruchome daleko na wschód od niego, Kallisto - za Jowiszem. Po 21 Ganimedes wejdzie w cień Jowisza i zostanie w nim przez prawie 4 godziny. Tuż przed północą zza tarczy Jowisza wyłoni się Kallisto, zaś kwadrans przed 2 Io częściowo przesłoni Ganimedesa.


Więcej szczegółów na temat konfiguracji księżyców galileuszowych Jowisza (na podstawie stron IMCCE oraz Sky and Telescope) w poniższej tabeli:

[Paweł Baran]

• 20 kwietnia, godz. 22:42 - wejście Io na tarczę Jowisza,
• 20 kwietnia, godz. 23:58 - wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
• 21 kwietnia, godz. 1:00 - zejście Io z tarczy Jowisza,
• 21 kwietnia, godz. 2:18 - zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
• 21 kwietnia, godz. 20:04 - Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
• 21 kwietnia, godz. 23:38 - wyjście Io z cienia Jowisza, 21" na wschód od brzegu tarczy planety, 4" na zachód od Ganimedesa (koniec zaćmienia),
• 21 kwietnia, godz. 23:43 - zakrycie Io przez Ganimedesa, 23" na wschód od brzegu tarczy Jowisza (początek),
• 21 kwietnia, godz. 23:48 - zakrycie Io przez Ganimedesa (koniec),
• 22 kwietnia, godz. 1:56 - wejście Ganimedesa na tarczę Jowisza,
• 21 kwietnia, godz. 2:34 - zaćmienie Io przez Ganimedesa (początek),
• 21 kwietnia, godz. 2:36 - zaćmienie Io przez Ganimedesa (koniec),
• 22 kwietnia, godz. 19:50 - od zmierzchu cień Io na tarczy Jowisza, między środkiem a zachodnim brzegiem tarczy,
• 22 kwietnia, godz. 20:46 - zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
• 23 kwietnia, godz. 2:34 - wejście Europy na tarczę Jowisza,
• 24 kwietnia, godz. 20:42 - Europa chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
• 25 kwietnia, godz. 2:10 - wyjście Europy z cienia Jowisza, 35" na wschód od brzegu tarczy planety (koniec zaćmienia),
• 25 kwietnia, godz. 21:02 - wejście Ganimedesa w cień Jowisza (początek zaćmienia),
• 25 kwietnia, godz. 23:48 - wyjście Kallisto zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
• 26 kwietnia, godz. 0:46 - wyjście Ganimedesa z cienia Jowisza, 55" na wschód od brzegu tarczy planety, 20" na zachód od Io (koniec zaćmienia),
• 26 kwietnia, godz. 1:42 - zakrycie Ganimedesa przez Io, 63" na wschód od tarczy Jowisza (początek),
• 26 kwietnia, godz. 1:48 - zakrycie Ganimedesa przez Io (koniec),
• 26 kwietnia, godz. 19:57 - od zmierzchu cień Europy na tarczy Jowisza, na zachód od jej środka,
• 26 kwietnia, godz. 21:20 - zejście cienia Europy z tarczy Jowisza,
• 26 kwietnia, godz. 3:28 - Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
• 26 kwietnia, godz. 23:23 - zakrycie Io przez Europę, 59" na zachód od brzegu tarczy Jowisza (początek),
• 26 kwietnia, godz. 23:26 - zakrycie Io przez Europę (koniec).


Na koniec opisu tej animacji została jeszcze Kometa Lovejoya (C/2014 Q2). Do końca tego miesiąca będzie ona przemieszczała się przez gwiazdozbiór Kasjopei i zmniejszy swój dystans do Gwiazdy Polarnej do 14°. Kometa dołuje około północy na wysokości prawie 40°, do rana nieznacznie przekraczając tę wysokość.

Mapka z trajektorią tej komety w kwietniu br., wykonana w programie Nocny Obserwator (http://astrojawil.pl/blog/moje-programy ... bserwator/) jest do pobrania tutaj.
Mapka pokazuje położenie Saturna w czwartym tygodniu kwietnia 2015 roku
Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher

Źródło: StarryNight
W drugiej połowie nocy dobrze widoczna jest planeta Saturn, wschodząca już około godz. 22:30. Saturn porusza się ruchem wstecznym i pod koniec tego i na początku następnego tygodnia minie gwiazdę Graffias w odległości niewiele większej od 1°. Saturn szybko zbliża się do opozycji, która będzie miała miejsce w pierwszej dekadzie maja, dlatego świeci on już dość jasno, blaskiem +0,2 magnitudo, a jego tarcza ma średnicę 18", co sprawia, że słynne pierścienie Saturna są łatwiejsze do zaobserwowania. Maksymalna elongacja Tytana (tym razem wschodnia) przypada w tym tygodniu w środę 22 kwietnia. Będzie on wtedy się znajdował 3' (10 średnic planety) na wschód od Saturna, gdzie będzie świecił z jasnością +8,5 magnitudo.

Mniej więcej 35° na południowy wschód od Saturna znajduej się gwiazda Nowa Strzelca 2015 nr 2, która pojawia się nad horyzontem przed godziną 2:30. Godzinę gwiazda ta zajmuje pozycję jakieś 6° nad punktem SSE widnokręgu. Pozycja tej gwiazdy jest zaznaczona na mapce literką „x”. Wybuchła ona niecałe 2° prawie dokładnie na wschód od gwiazdy Kaus Meridianis (δ Sgr, +2,7 mag) i jednocześnie jakieś 4,5 stopnia prawie dokładnie na południe

[Paweł Baran]

od gwiazdy Kaus Borealis (λ Sgr, +2,8 mag). Dokładniejszą mapkę okolic tej nowej można znaleźć m.in. na stronie amerykańskiego czasopisma Sky and Telescope. Ta nowa zachowuje się dość dziwnie, ponieważ od jej odkrycia zaobserwowano już dwa pojaśnienia i dwa spadki jasności. Obecnie ponownie ona jaśnieje, a jej blask jest oceniany na mniej więcej 4,5 magnitudo.
Mapka pokazuje położenie radiantu Lirydów na początku trzeciej dekady kwietnia 2012 roku.
Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie obrazków z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher

Źródło: StarryNight
Ostatnim, ale wcale nie najmniej atrakcyjnym, akcentem tego tygodnia będą meteory z corocznego roju Lirydów. Meteory te promieniują dość krótko, bo od 16 do 25 kwietnia, z maksimum w okolicach 22 kwietnia. W tym roku przypada ono dokładnie o północy z 22 na 23 kwietnia i możemy się wtedy spodziewać nawet ponad 20 meteorów na godzinę. Ale może ich być też ponad 90 na godzinę, jak to było w 1982 r. Są to całkiem szybkie meteory, ich prędkość zderzenia z naszą atmosferą wynosi 49 km/s, a ich radiant znajduje się jakieś 8° na południowy zachód od Wegi, czyli najjaśniejszej gwiazdy Lutni. Godzinę po zachodzie Słońca radiant Lirydów znajduje się na wysokości ponad 10° nad północno-wschodnim widnokręgiem, górując na wysokości ponad 70° przed godziną 5 rano. Zatem można je obserwować praktycznie przez całą noc, choć może w tym trochę przeszkadzać Księżyc, który - mimo małej fazy 19% - będzie zachodził około północy.

Dodał: Ariel Majcher
Uaktualnił: Ariel Majcher
http://news.astronet.pl/7595

[Paweł Baran]

Niebo na przełomie kwietnia i maja 2015 roku
Animacja pokazuje położenie Wenus, Marsa i Merkurego oraz Komety Lovejoya (C/2014 Q2) na przełomie kwietnia i maja 2015 r.
Animację wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher
Uaktualnił: Ariel Majcher

Źródło: StarryNight
Na wieczornym niebie już na dobre rozgościła się planeta Merkury, dołączając do dobrze widocznych od dłuższego czasu w tym samym obszarze nieboskłonu planet Jowisz i Wenus. Wysoko nad nimi znajduje się Kometa Lovejoya (C/2014 Q2), która jednak będzie ginęła w silnym blasku Księżyca, zwłaszcza pod koniec tygodnia, gdy będzie on bliski pełni. Srebrny Glob przebywa nad horyzontem prawie całą noc, a w tym tygodniu pokona większość drogi, dzielącej Jowisza od Saturna. Ta ostatnia planeta jest możliwa do obserwacji już przed godziną 22, a niewiele później wschodzi nowa w Strzelcu, która nadal jest widoczna przez nieduże lornetki.

Trzy pierwsze planety Układu Słonecznego według rosnącej odległości od Słońca przebywają obecnie na niebie w bliskim wzajemnym sąsiedztwie. Merkurego i Wenus można dostrzec bez kłopotu (sprawdziłem to dzisiaj osobiście), natomiast trzecia z planet jest praktycznie niewidoczna, ponieważ przebywa już zbyt blisko Słońca. Wenus nie sposób pomylić z innym ciałem niebiańskim, ponieważ jest ona trzecim co do jasności obiektem na niebie, po Słońcu i Księżycu. Merkury świeci słabiej, ale też nie jest trudny do identyfikacji, a to z tego względu, że o godzinie podanej na mapce w jego najbliższej okolicy nie ma ciał świecących jaśniej od niego. Ostatniego dnia kwietnia Merkury przejdzie niecałe 2° na południe od Plejad, czyli prawie 1° bliżej, niż zrobiła to Wenus 3 tygodnie temu.

Pierwsza planeta od Słońca zbliża się powoli do swojej maksymalnej elongacji wschodniej, czyli największego oddalenia się na wschód od Słońca, które osiągnie w połowie przyszłego tygodnia. Ale już teraz jest dobrze widoczna na tle zorzy wieczornej. Ten tydzień jest zresztą najlepszym okresem na upolowanie Merkurego w tym roku, gdyż każdego kolejnego wieczoru świeci on coraz słabiej, zatem z każdym dniem trzeba będzie czekać dłużej, aż uda się Merkuremu przebić przez zorzę wieczorną. Do niedzieli 3 maja jasność Merkurego zmniejszy się z -0,7 do -0,0 magnitudo, w tym samym czasie jego tarcza urośnie do ponad 7", zaś faza spadnie z 66 do 47%. Powoli będzie też rosła wysokość tej planety nad horyzontem o tej samej porze doby. W niedzielę 3 maja godzinę po zmierzchu Merkury będzie zajmował pozycję na wysokości prawie 8,5 stopnia nad północno-zachodnim widnokręgiem.

Dystans między Merkurym a Wenus przez cały czas będzie powoli malał, ale nie spadnie poniżej 21°. Druga planeta od Słońca przebywa znacznie wyżej od pierwszej, godzinę po zmierzchu zajmuje ona pozycję na wysokości ponad 25° nad zachodnim widnokręgiem. W tym tygodniu Wenus będzie świeciła blaskiem -4,1 magnitudo, a przez teleskopy można próbować dostrzec jej tarczę o średnicy 17" (pod tym względem Wenus dogoniła już Saturna)i fazie 66%. Wenus powoli opuszcza gwiazdozbiór Byka, przenosząc się do sąsiedniego gwiazdozbioru Bliźniąt, mijając w piątek 1 maja gwiazdę El Nath, czyli drugą co do jasności gwiazdą Byka, w odległości 3°.

[Paweł Baran]

Systematycznie coraz bliżej Gwiazdy Polarnej znajduje się Kometa Lovejoya (C/2014 Q2), która w tym tygodniu opuści gwiazdozbiór Kasjopei i przejdzie do gwiazdozbioru Cefeusza. Kometa stopniowo słabnie, ale nadal utrzymuje jasność około +7 magnitudo, zatem można ją dostrzec już przez nieduże teleskopy. Szukanie komety na niebie najlepiej rozpocząć od znalezienia gwiazdy Er Rai (γ Cephei), świecącej z jasnością obserwowaną +3,2 magnitudo, a która znajduje się na czubku głównej figury tego gwiazdozbioru. Gdy już to zrobimy, kometa będzie się znajdowała w jednym polu widzenia lornetki z tą gwiazdą, ponieważ jest oddalona od niej o jakieś 6°.

Ułatwieniem w odszukaniu Komety Lovejoya może być mapka z jej trajektorią w kwietniu br., wykonana w programie Nocny Obserwator (http://astrojawil.pl/blog/moje-programy ... bserwator/), która jest do pobrania tutaj.
Mapka pokazuje położenie Księżyca i Jowisza na przełomie kwietnia i maja 2015 roku
Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher

Źródło: StarryNight
Co prawda tym razem Jowisz i Wenus nie zmieściły się na jednej mapce, ale coraz wyraźniej zmniejsza się dystans między tymi planetami. W niedzielę 3 maja będzie wynosił on 48°. Największa planeta Układu Słonecznego coraz bardziej oddala się od Ziemi i słabnie. W tym tygodniu świeci ona blaskiem -2,1 wielkości gwiazdowej, a jej tarcza ma średnicę 38". Odległość Jowisza od gromady otwartej gwiazd M44 urośnie już do ponad 6°.

Coraz krótszy czas, w którym można obserwować Jowisza odbija się na liczbie zjawisk, które można dostrzec w układzie jego księżyców galileuszowych. W tym tygodniu szczególnie polecam noc z 28 na 29 kwietnia, gdy Ganimedes zakryje 2 inne księżyce. Najpierw będzie to Europa, a później Io.

Więcej szczegółów na temat konfiguracji księżyców galileuszowych Jowisza (na podstawie stron IMCCE oraz Sky and Telescope) w poniższej tabeli:

[Paweł Baran]

• 27 kwietnia, godz. 0:36 - wejście Io na tarczę Jowisza,
• 27 kwietnia, godz. 1:52 - wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
• 27 kwietnia, godz. 2:54 - zejście Io z tarczy Jowisza,
• 28 kwietnia, godz. 20:36 - zakrycie Europy przez Ganimedesa, 93" na wschód od brzegu tarczy Jowisza (początek),
• 28 kwietnia, godz. 20:40 - zakrycie Europy przez Ganimedesa (koniec),
• 28 kwietnia, godz. 21:56 - Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
• 29 kwietnia, godz. 1:34 - wyjście Io z cienia Jowisza, 20" na wschód od brzegu tarczy planety,
• 29 kwietnia, godz. 2:26 - zakrycie Io przez Ganimedesa, 35" na wschód od brzegu tarczy Jowisza (początek),
• 29 kwietnia, godz. 2:31 - zakrycie Io przez Ganimedesa (koniec),
• 29 kwietnia, godz. 20:02 - o zmierzchu Io prawie na środku tarczy Jowisza,
• 29 kwietnia, godz. 20:20 - wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
• 29 kwietnia, godz. 21:22 - zejście Io z tarczy Jowisza,
• 29 kwietnia, godz. 22:42 - zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
• 1 maja, godz. 21:05 - zaćmienie Europy przez Io (początek),
• 1 maja, godz. 21:11 - zaćmienie Europy przez Io (koniec),
• 1 maja, godz. 23:16 - Europa chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
• 2 maja, godz. 23:32 - wyjście Ganimedesa zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
• 3 maja, godz. 1:02 - wejście Ganimedesa w cień Jowisza (początek zaćmienia),
• 3 maja, godz. 20:09 - od zmierzchu Europa na tarczy Jowisza, na zachód od jej środka,
• 3 maja, godz. 21:00 - wejście cienia Europy na tarczę Jowisza,
• 3 maja, godz. 21:20 - zejście Europy z tarczy Jowisza,
• 3 maja, godz. 23:56 - zejście cienia Europy z tarczy Jowisza,
• 4 maja, godz. 1:37 - zakrycie Io przez Europę, 53" na zachód od brzegu tarczy Jowisza (początek),
• 4 maja, godz. 1:41 - zakrycie Io przez Europę (koniec).


Przez coraz większą część nocy, a pod koniec tygodnia przez całą noc na nieboskłonie przebywa Księżyc. Naturalny satelita Ziemi odwiedzi w tym tygodniu gwiazdozbiory Lwa, Sekstantu, następnie ponownie Lwa, Panny i skończy w Wadze. Pierwszej nocy tego tygodnia Księżyc będzie miał fazę 67%, świecąc nieco ponad 5° od Regulusa, czyli najjaśniejszej gwiazdy Lwa. Jednocześnie Księżyc będzie przebywał ponad 15° od Jowisza. Dwie noce później tarcza Srebrnego Globu będzie oświetlona juz w 83% i dotrze on na pogranicze gwiazdozbiorów Lwa i Panny, świecąc mniej więcej 15° na południe od Deneboli, czyli drugiej co do jasności gwiazdy Lwa.

Następne 3 noce Księżyc spędzi w Pannie, stopniowo zwiększając swoją fazę i jasność. W czwartek 30 kwietnia tarcza Księżyca będzie oświetlona w 90%, dobę później będzie to już 95%, a w sobotę 2 maja - 98%. W czwartek Księżyc będzie zajmował pozycję jakieś 7° do Porrimy, gwiazdy Panny oznaczanej na mapach nieba grecką literą γ. W piątek 2 maja dostrzec go będzie można prawie w połowie drogi między Porrimą a Spiką, a więc najjaśniejszą gwiazdą w całej konstelacji, od obydwu gwiazd Księżyc będzie oddalony o mniej więcej 7°. W sobotni wieczór Księżyc pokaże się niewiele ponad 4° na północny wschód od Spiki.

Ostatniej nocy tego tygodnia Księżyc dotrze do gwiazdozbioru Wagi, a jego tarcza będzie oświetlona w 100% (pełnia przypada dokładnie w poniedziałek 4 maja o godz. 5:42 naszego czasu). O godzinie podanej na mapce Księżyc będzie się znajdował około 5,5 stopnia od gwiazdy Zuben Elgenubi, czyli gwiazdy Wagi, oznaczanej na mapach nieba grecką literą α. Do rana odległość między tymi ciałami niebiańskimi zmniejszy się o ponad 2°, ale Zuben Elgenubi nie będzie łatwa do dostrzeżenia, ponieważ bliskość bardzo jasnego Księżyca nie będzie wcale ułatwieniem.

[Paweł Baran]

Mapka pokazuje położenie Saturna i Nowej w Strzelcu 2015 nr 2 na przełomie kwietnia i maja 2015 roku
Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher

Źródło: StarryNight
W drugiej części nocy dobrze widoczna jest planeta Saturn. Do opozycji Saturna został niecały miesiąc, stąd planeta jest dostępna obserwacjom coraz dłużej, przez cały czas zbliżając się do Ziemi, a co za tym idzie zwiększa się powoli jej średnica kątowa i jasność. Obecnie Saturn świeci blaskiem +0,1 magnitudo, a jego tarcza ma średnicę 18". Saturn przebywa mniej więcej 5/4 stopnia na północ od znanej gwiazdy podwójnej Graffias. Jej składniki są odległe od siebie o 14", zatem nie trzeba dużego sprzętu, żeby się przekonać, że faktycznie tam są 2 położone blisko siebie gwiazdy. Maksymalna elongacja Tytana, tym razem zachodnia, przypada w czwartek 30 kwietnia. Księżyce Saturna też powoli zwiększają swoją jasność. Tytan obecnie świeci blaskiem +8,5 magnitudo.

W sąsiednim gwiazdozbiorze Strzelca można obserwować gwiazdę nową, która pojawia się na nieboskłonie już około godz. 1:30, a jej pozycja jest zaznaczona literką "x" (dokładne położenie tej gwiazdy pokazują mapki zamieszczone na specjalnej stronie amerykańskiego czasopisma Sky and Telescope). Natomiast na stronie Amerykańskiego Towarzystwa Obserwatorów Gwiazd Zmiennych, można wygenerować krzywą blasku gwiazdy, z której wynika, że raz po raz jaśnieje ona, to znowu jej blask słabnie. Obecnie wynosi on ok. +5 magnitudo, zatem na ciemnym niebie z dala od świateł miejskich można tę gwiazdę dostrzec bez pomocy przyrządów optycznych.

Dodał: Ariel Majcher
http://news.astronet.pl/7598

[Paweł Baran]

Spojrzenie w majowe niebo 2015
Z piękną majową wiosną – nadzieje na ładne lato rosną”

W związku z tym przysłowiem chcielibyśmy, aby wiosennie, zielono i tak majowo było zawsze, więc życzmy sobie dużo bezchmurnego nieba, bowiem firmament – przy coraz krótszych nocach – szykuje nam przeróżne niespodzianki. Słońce, mimo wielu świąt w naszym kalendarzu, nie wypoczywa, bowiem w czwartek 21.V. o godz. 11.37 przejdzie ze znaku Byka w znak Bliźniąt. Nadal mozolnie wznosi się po Ekliptyce, coraz to wyżej ponad Równik Niebieski – ale już wolniej niż w kwietniu – tak, że w ciągu tego miesiąca, w Małopolsce, przybędzie dnia dokładnie o 80 minut. Jednakowoż tempo tego przyrostu dnia maleje, z 3 minut dziennie w pierwszym tygodniu maja, do 2 minut pod koniec miesiąca. W dniu 1 Maja, Słońce będzie „pracowało” w przysłowiowym pocie czoła przez 14 godzin i 42 minuty – wschodzi w Krakowie o 5.17, a zachodzi o 19.59. Natomiast ostatniego maja, dzień w Krakowie i okolicy będzie trwał aż 16 godz. i 2 minuty, a będzie jeszcze krótszy od najdłuższego dnia o 21 minut.
Z podwyższoną aktywnością magnetyczną naszej gwiazdy, należy się liczyć, w pierwszej i drugiej dekadzie maja. Obserwacje Słońca z ostatnich miesięcy, wskazują na szybkie zmiany jego aktywności magnetycznej po maksimum w 24 cyklu, co manifestuje się nagłym wzrostem ilości protuberancji, plam na słonecznej tarczy oraz licznymi rozbłyskami rentgenowskimi i towarzyszącymi im wyrzutami chmur plazmy w przestrzeń międzyplanetarną, które to chmury od czasu do czasu trafiając w Ziemię, wywołują rozmaite zjawiska geofizyczne.
Jeśli zaś chodzi o Księżyc, to w połowie miesiąca będziemy mieli dobre, choć krótkie noce obserwacyjne, bowiem kolejność faz Księżyca w maju jest następująca: pełnia 4.V. o godz. 05.42, ostatnia kwadra 11.V. o godz. 12.36, nów 18.V. o godz. 06.13 i pierwsza kwadra 25.V. o godz. 19.19. Najbliżej Ziemi (w perygeum) znajdzie się Księżyc 15.V. o godz.02, a najdalej od nas (w apogeum) będzie o północy 26/27 maja.
Dla obserwatorów zainteresowanych planetami, mam następujące wieści: Merkurego możemy dostrzec wieczorem, nisko na południowo-zachodnim niebie, tylko do 20 maja, a najlepsze warunki do jego obserwacji będą 3.V. Błyszcząca Wenus, jako Gwiazda Wieczorna, królować będzie przez ponad dwie godziny po zachodzie Słońca, przez cały miesiąc. Wieczorem 21 maja zbliży się do niej Księżyc na odległość 8 stopni, tworząc piękną konfigurację na zachodnim niebie. Ponadto Wenus, goszcząc w gwiazdozbiorze Bliźniąt, zbliży się wieczorem 30.V. do Polluksa, na odległość 4 stopni, a drugi z braci Kastor pozostanie niestety z boku. Natomiast Mars, kryje się w promieniach Słońca i dopiero w połowie wakacji pojawi się nam na porannym niebie. Jowisz, z gromadką galileuszowych satelitów, widoczny będzie w pierwszej połowie nocy w gwiazdozbiorze Raka. Do niego, nad ranem 24.V., zbliży się Księżyc na odległość 5 stopni. Saturn przebywający w gwiazdozbiorze Wagi będzie w opozycji 23.V. i dlatego będzie nam świecił w maju przez całą noc. Wieczorem 5.V. do Saturna zbliży się Księżyc, na odległość 2 stopni. Uran, przebywa w gwiazdozbiorze Ryb, a będzie go można dostrzec przed świtem. Prawie godzinę wcześniej niż Uran, w gwiazdozbiorze Wodnika wschodzi Neptun. Obie te „poranne” planety dostrzeżemy za pomocą lornetki. Natomiast w dniach 22.V. – 24.V. odbędą się kolejne „Dni Niepołomic”, a w MOA czekać będą na Państwa „otwarte kopuły” z teleskopami do obserwacji nieba. W przypadku zachmurzenia, jedynie niebo pod kopułą w Planetarium – warto skorzystać z takiej majówki!
W pierwszej dekadzie maja promieniują jasne i szybkie meteory z roju Akwarydów. Meteory te to pozostałość warkocza komety Halley’a. Radiant meteorów leży na równiku niebieskim na granicy gwiazdozbiorów Wodnika, Ryb i Pegaza. Tegoroczne maksimum jego aktywności przypada na 6 maja, w godzinach popołudniowych, a w obserwacjach będzie nam przeszkadzał Księżyc po pełni.
Ze zjawisk, które bym Państwu szczególnie polecał do obserwacji, oprócz wymienionych powyżej, to majowe wschody i zachody Słońca, które możemy podziwiać w czasie spacerów, umilanych śpiewem ptaków. Nie zapominajmy ani przez chwilę, podczas tych przechadzek po Ziemi – zerkając w górę – o rzeczywistości i nie zawsze bezchmurnym niebie, bowiem przypomnę Państwu staropolskie przysłowie:
„Deszcze podczas Zielonych Świątek, dobry czynią nam początek”

Adam Michalec, MOA
w Niepołomicach, 7 kwietnia 2015
http://orion.pta.edu.pl/niebo/spojrzeni ... niebo-2015

[Paweł Baran]

Wschody i zachody Księżyca w Krakowie - Maj i Czerwiec 2015
Wschody i zachody Księżyca w Krakowie - Maj i Czerwiec 2015
Maj Czerwiec
Data Ws Za Data Ws Za
1. 17 16 04 15 1. 19 17 04 10
2. 18 19 04 44 2. 20 19 04 49
3. 19 23 05 07 3. 21 17 05 34
4. 20 26 05 37 4. 22 09 06 28
5. 21 28 06 12 5. 22 55 07 29
6. 22 28 06 53 6. 23 34 08 37
7. 23 22 07 41 7. - 09 48
8. - 08 36 8. 00 09 11 02
9. 00 11 09 39 9. 00 41 12 17
10. 00 54 10 47 10. 01 10 13 32
11. 01 31 11 58 11. 01 40 14 47
12. 02 05 13 13 12. 02 10 16 01
13. 02 36 14 28 13. 02 42 17 14
14. 03 06 15 45 14. 03 19 18 24
15. 03 36 17 01 15. 04 01 19 29
16. 04 08 18 17 16. 04 48 20 27
17. 04 44 19 31 17. 05 41 21 17
18. 05 23 20 40 18. 06 39 21 59
19. 06 09 21 43 19. 07 40 22 35
20. 06 59 22 37 20. 08 43 23 06
21. 07 55 23 24 21. 09 45 23 34
22. 08 55 - 22. 10 47 23 59
23. 09 56 00 03 23. 11 48 -
24. 10 57 00 36 24. 12 50 00 22
25. 11 59 01 04 25. 13 51 00 46
26. 13 00 01 30 26. 14 54 01 11
27. 14 02 01 55 27. 15 57 01 38
28. 15 03 02 18 28. 17 01 02 08
29. 16 06 02 42 29. 18 04 02 44
30. 17 09 03 08 30. 19 04 03 26
31. 18 13 03 37 01.VII. 20 00 04 16

Dane wyznaczone na podstawie:
The American Ephemeris and Nautical
Almanac * 2015. W Staniatkach, 8 marca 2015

Adam Michale
http://orion.pta.edu.pl/niebo/wschody-i ... rwiec-2015

[Paweł Baran]

Wschody i zachody Słońca - Maj 2015
Wschody i zachody Słońca w różnych miastach w Polsce
Warszawa Kraków Szczecin Zamość
1 . 5 : 07 20 : 01 5 : 18 19 : 59 5 : 29 20 : 31 5 : 03 19 : 48
2 . 5 : 05 20 : 03 5 : 16 20 : 01 5 : 27 20 : 33 5 : 01 19 : 49
3 . 5 : 03 20 : 05 5 : 15 20 : 02 5 : 25 20 : 35 4 : 59 19 : 51
4 . 5 : 01 20 : 06 5 : 13 20 : 04 5 : 23 20 : 37 4 : 57 19 : 52
5 . 4 : 59 20 : 08 5 : 11 20 : 05 5 : 21 20 : 38 4 : 55 19 : 54
6 . 4 : 58 20 : 10 5 : 09 20 : 07 5 : 19 20 : 40 4 : 54 19 : 55
7 . 4 : 56 20 : 11 5 : 08 20 : 08 5 : 17 20 : 42 4 : 52 19 : 57
8 . 4 : 54 20 : 13 5 : 06 20 : 10 5 : 15 20 : 44 4 : 50 19 : 59
9 . 4 : 52 20 : 15 5 : 05 20 : 11 5 : 13 20 : 45 4 : 49 20 : 00
10 . 4 : 50 20 : 16 5 : 03 20 : 13 5 : 11 20 : 47 4 : 47 20 : 02
11 . 4 : 49 20 : 18 5 : 01 20 : 14 5 : 10 20 : 49 4 : 45 20 : 03
12 . 4 : 47 20 : 19 5 : 00 20 : 16 5 : 08 20 : 50 4 : 44 20 : 05
13 . 4 : 45 20 : 21 4 : 58 20 : 17 5 : 06 20 : 52 4 : 42 20 : 06
14 . 4 : 44 20 : 23 4 : 57 20 : 18 5 : 04 20 : 54 4 : 41 20 : 08
15 . 4 : 42 20 : 24 4 : 55 20 : 20 5 : 03 20 : 55 4 : 39 20 : 09
16 . 4 : 41 20 : 26 4 : 54 20 : 21 5 : 01 20 : 57 4 : 38 20 : 10
17 . 4 : 39 20 : 27 4 : 53 20 : 23 5 : 00 20 : 59 4 : 36 20 : 12
18 . 4 : 38 20 : 29 4 : 51 20 : 24 4 : 58 21 : 00 4 : 35 20 : 13
19 . 4 : 36 20 : 30 4 : 50 20 : 25 4 : 56 21 : 02 4 : 34 20 : 15
20 . 4 : 35 20 : 32 4 : 49 20 : 27 4 : 55 21 : 03 4 : 32 20 : 16
21 . 4 : 33 20 : 33 4 : 48 20 : 28 4 : 54 21 : 05 4 : 31 20 : 17
22 . 4 : 32 20 : 34 4 : 46 20 : 29 4 : 52 21 : 06 4 : 30 20 : 19
23 . 4 : 31 20 : 36 4 : 45 20 : 31 4 : 51 21 : 08 4 : 29 20 : 20
24 . 4 : 30 20 : 37 4 : 44 20 : 32 4 : 49 21 : 09 4 : 27 20 : 21
25 . 4 : 28 20 : 39 4 : 43 20 : 33 4 : 48 21 : 11 4 : 26 20 : 23
26 . 4 : 27 20 : 40 4 : 42 20 : 34 4 : 47 21 : 12 4 : 25 20 : 24
27 . 4 : 26 20 : 41 4 : 41 20 : 35 4 : 46 21 : 13 4 : 24 20 : 25
28 . 4 : 25 20 : 42 4 : 40 20 : 37 4 : 45 21 : 15 4 : 23 20 : 26
29 . 4 : 24 20 : 44 4 : 39 20 : 38 4 : 43 21 : 16 4 : 22 20 : 27
30 . 4 : 23 20 : 45 4 : 38 20 : 39 4 : 42 21 : 17 4 : 21 20 : 28
31 . 4 : 22 20 : 46 4 : 37 20 : 40 4 : 41 21 : 19 4 : 21 20 : 30
Autor programu: Jacek Guzik
http://orion.pta.edu.pl/niebo/wschody-i ... a-maj-2015

[Paweł Baran]

Niebo w końcu pierwszej dekady maja 2015 roku
Animacja pokazuje położenie Wenus, Merkurego, Jowisza i Komety Lovejoya (C/2014 Q2) w końcu pierwszej dekady maja 2015 r.
Animację wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher

Źródło: StarryNight

Z wieczornego nieba ostatecznie już zniknął Mars. Na jego pojawienie się na niebie porannym trzeba będzie zaczekać aż do połowy sierpnia. Pozostałe widoczne niewiele po zmierzchu planety można nadal obserwować, choć Merkury świeci z każdym dniem słabiej i z każdym dniem jest trudniejszy do wyłowienia z tła zorzy wieczornej. Coraz wyraźniej zmniejsza się odległość między Wenus a Jowiszem, jednak na dogonienie Jowisza Wenus będzie potrzebowała prawie 2 miesiące. Kometę Lovejoya (C/2014 Q2) można obserwować całą noc, choć przeszkadzał w tym będzie Księżyc w fazie bliskiej pełni, świecący nad widnokręgiem przez większą część nocy. Mające w tym tygodniu swoje maksimum aktywności meteory z roju η-Akwarydów również będą ginąć w blasku jasnego Księżyca.

Z czterech widocznych wieczorem planet zostały już tylko 3. Są to Wenus, Jowisz i Merkury (w kolejności od najłatwiejszej, do najtrudniejszej do odnalezienia). Mars już wcześniej był w zasadzie niewidoczny, ale teraz nie ma już nawet teoretycznych szans na odnalezienie go na niebie, bowiem znajduje się zaledwie 11° od Słońca i godzinę po zmierzchu jest na linii horyzontu.

Drugą, według obecnej odległości kątowej od Słońca, planetą jest Merkury, który w czwartek 7 maja osiągnie swoją maksymalną elongację wschodnią 21° (będzie wtedy najdalej od Słońca w trwającym właśnie okresie widoczności) i o tej samej porze będzie zajmował pozycję na wysokości 9° prawie dokładnie w połowie drogi między punktami W i NW widnokręgu. Niestety warunki obserwacyjne pierwszej planety od Słońca będą się coraz wyraźniej pogarszać. Merkury co prawda zbliża się do Ziemi, ale - inaczej, niż to jest w przypadku Wenus, gdy przez pewien czas zbliżanie się do naszej planety oznacza poprawę warunków obserwacyjnych - spadek fazy powoduje systematyczny spadek jasności, mimo rosnącej tarczy. W tym tygodniu tarcza Merkurego zwiększy swoją średnicę kątową z 7,5 do 9", ale w tym samym czasie jej faza spadnie z 44 do 28%, a jasność - z +0,1 do +0,9 wielkości gwiazdowej. Pod koniec tygodnia Merkury przejdzie prawie 8° na północ od Aldebarana, który 2 tygodnie temu był zakrywany przez Księżyc.

Kolejne 21° dalej od Słońca znajduje się planeta Wenus. Jej jasność powoli się zwiększa i w tym tygodniu osiągnie -4,2 magnitudo. Jednocześnie tarcza Wenus urośnie do 18", czyli pod tym względem Wenus prawie dogoni Saturna, a faza spadnie do 63%. Pod koniec tygodnia Wenus opuści gwiazdozbiór Byka i przejdzie do sąsiednich Bliźniąt, mijając charakterystyczną parę gwiazd Tejat Prior i Tejat Posterior w odległości mniej więcej 3,5 stopnia. Prawie 2° bliżej Wenus będzie wtedy znajdowała się znana gromada otwarta gwiazd M35, ale na niezbyt ciemnym tle nieba może być ona trudna do odnalezienia.

Przez cały czas maleje również odległość między Wenus i Jowiszem. Pod koniec tego

[Paweł Baran]

tygodnia dystans między tymi planetami zmniejszy się do 42° i będzie się stopniowo zmniejszał jeszcze przez niecałe 2 miesiące. Pierwszego dnia lipca Wenus wyprzedzi Jowisza, mijając go w odległości niecałego 0,5 stopnia, czyli mniejszej, niż średnica kątowa Słońca, czy Księżyca. Obie planety będą wtedy jednak znacznie gorzej widoczne, niż teraz, ponieważ nachylenie ekliptyki do widnokręgu nie będzie już tak korzystne, jak obecnie. Na razie na godzinę po zmierzchu Jowisz przebywa na wysokości jeszcze prawie 50° nad horyzontem, ale szybko będzie się to zmieniało na niekorzyść. Spada również jasność planety (w tym tygodniu wynosi ona -2,1 magnitudo) oraz jej średnica kątowa (w tym tygodniu - 37").

Skraca się czas, w którym można obserwować Jowisza i jego księżyce, zatem możliwych do zaobserwowania zjawisk w ich układzie jest coraz mniej. W tym tygodniu szczególnie warto przyglądać się im w nocy z 5 na 6 maja, ponieważ wieczorem widoczne będą wszystkie 4 księżyce galileuszowe: Io i Kallisto na zachód od tarczy, Europa i Ganimedes - na wschód. Kallisto i Europa będą oddalać się od Jowisza, zaś pozostałe 2 księżyce będą się zbliżać. Przed północą prawie jednocześnie Io schowa się za tarczę Jowisza, a Ganimedes zakryje Europę, zatem w małych instrumentach optycznych przez kilkanaście-kilkadziesiąt minut będzie się wydawało, że widoczne pozostały tylko 2 księżyce.

Więcej szczegółów na temat konfiguracji księżyców galileuszowych Jowisza (na podstawie stron IMCCE oraz Sky and Telescope) w poniższej tabeli:
• 4 maja, godz. 1:37 - zakrycie Io przez Europę, 53" na zachód od brzegu tarczy Jowisza (początek),
• 4 maja, godz. 1:41 - zakrycie Io przez Europę (koniec),
• 4 maja, godz. 20:10 - o zmierzchu cień Kallisto na tarczy Jowisza (w północno-zachodniej ćwiartce),
• 4 maja, godz. 22:04 - zejście cienia Kallisto z tarczy Jowisza,
• 5 maja, godz. 1:39 - zakrycie Europy przez Kallisto, 137" na zachód od tarczy Jowisza (początek),
• 5 maja, godz. 1:43 - zakrycie Europy przez Kallisto (koniec),
• 5 maja, godz. 2:30 - wejście Io na tarczę Jowisza,
• 5 maja, godz. 23:51 - zakrycie Europy przez Ganimedesa, 116" na wschód od tarczy Jowisza (początek),
• 5 maja, godz. 23:52 - Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
• 5 maja, godz. 23:56 - zakrycie Europy przez Ganimedesa (koniec),
• 6 maja, godz. 21:00 - wejście Io na tarczę Jowisza,
• 6 maja, godz. 22:16 - wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
• 6 maja, godz. 23:18 - zejście Io z tarczy Jowisza,
• 7 maja, godz. 0:36 - zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
• 7 maja, godz. 21:58 - wyjście Io z cienia Jowisza, 20" na wschód od brzegu tarczy planety,
• 8 maja, godz. 23:21 - zaćmienie Io przez Europę (początek),
• 8 maja, godz. 23:27 - zaćmienie Io przez Europę (koniec),
• 9 maja, godz. 1:52 - Europa chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
• 9 maja, godz. 23:52 - Ganimedes chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
• 10 maja, godz. 21:02 - wejście Europy na tarczę Jowisza,
• 10 maja, godz. 23:36 - wejście cienia Europy na tarczę Jowisza,
• 10 maja, godz. 23:56 - zejście Europy z tarczy Jowisza,
• 11 maja, godz. 2:32 - zejście cienia Europy z tarczy Jowisza.

[Paweł Baran]

Kometa Lovejoya (C/2014 Q2) nadal zbliża się do Gwiazdy Polarnej i będzie to robić prawie do końca maja. Wtedy minie ją w odległości niewiele większej od 1°. Najmniejszą odległość od Gwiazdy Polarnej Kometa Lovejoya osiągnie 29 maja, a dzień później zbliży się na minimalną odległość do bieguna północnego sfery niebieskiej (w układzie współrzędnych równikowych), a będzie to mniej więcej 54'. Kometa osłabła już do jasności +7,5 wielkości gwiazdowej, ale nadal można ją dostrzec przez niezbyt duże instrumenty optyczne. Jednak w tym tygodniu będzie to utrudnione, ze względu na jasne tło nieba powodowane przez Księżyc w okolicach pełni.

Dokładną pozycję Komety Lovejoya (C/2014 Q2) w maju 2015 r. można odczytać z mapki, przygotowanej w programie Nocny Obserwator (http://astrojawil.pl/blog/moje-programy ... bserwator/), autorstwa Janusza Wilanda.
Mapka pokazuje położenie Księżyca, Saturna i Nowej w Strzelcu 2015 nr 2 w końcu pierwszej dekady maja 2015 roku
Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher

Źródło: StarryNight
Przez większą część nocy, zwłaszcza w pierwszej połowie tygodnia, na nieboskłonie będzie widoczny Księżyc. Pełnia naturalnego satelity Ziemi przypadła w tym miesiącu w poniedziałek 4 maja, o godzinie 5:42 naszego czasu, zatem na mapce jest pokazana jego pozycja tej nocy tuż przed pełnią. W nocy z niedzieli 3 maja na poniedziałek 4 maja Księżyc wyłonił się zza widnokręgu jeszcze tuż przed zachodem Słońca, ale już dzisiejszej i w następnych nocach będzie wschodził już po zmierzchu. Do końca tygodnia Srebrny Glob odwiedzi gwiazdozbiory Wagi, Skorpiona, Wężownika, Strzelca i Koziorożca, spotykając się po drodze z kilkoma jasnymi gwiazdami i planetą Saturn.

Pierwsze dwie noce tego tygodnia Księżyc spędzi w pierwszym z wymienionych w poprzednim akapicie gwiazdozbiorów. W nocy z niedzieli na poniedziałek jego tarcza była oświetlona w 100%, natomiast kolejnej nocy będzie to o 1% mniej. O godzinie podanej na mapce w poniedziałek 4 maja Księżyc znajdował się niecałe 4° na północny zachód od gwiazdy Zuben Elgenubi. Kolejnej nocy tarcza Księżyca przemieści się na południowy wschód i o tej samej porze będzie świecić mniej więcej 9,5 stopnia na wschód od tej gwiazdy.

W nocy z wtorku 5 maja na środę 6 maja Księżyc na jakieś 10 godzin wejdzie do gwiazdozbioru Skorpiona, ale jeszcze tej samej nocy około godz. 2:30 przejdzie do sąsiedniego gwiazdozbioru Wężownika. Tej nocy tarcza Księżyca będzie oświetlona w 96%, 4,5 stopnia na zachód od niego świecić będzie planeta Saturn, natomiast 8,5 stopnia na południe od niego znajdowała się będzie najjaśniejsza w całym Skorpionie gwiazda Antares. Bliskość Księżyca prawie w pełni oznacza, że Saturn jest bliski opozycji. I faktycznie: jego opozycja przypada w tym roku 23 maja. Stąd jego jasność jest prawie maksymalna w tym sezonie obserwacyjnym i wynosi +0,1 magnitudo (za 2 tygodnie będzie większa o niecałe 0,1 magnitudo). Duże rozmiary kątowe ma również tarcza Saturna, której średnica wynosi obecnie 19".

[Paweł Baran]

Swoje maksymalne jasności osiągną także księżyce Saturna, które będą się oddalały od swojej planety macierzystej na maksymalne odległości kątowe. Tytan ma obecnie jasność +8,5 magnitudo i oddala się od Saturna na ponad 3', Rea ma jasność +9,9 magnitudo i oddala się od Saturna na odległość 80", Dione ma jasność +10,6 magnitudo i od Saturna oddala się na odległość 57", natomiast Tetyda ma jasność +10,4 magnitudo, a oddala się od Saturna na 45". Jednak ze względu na duże nachylenie planety w kierunku Słońca i Ziemi nawet wtedy, gdy księżyce są najbliżej swojej planety macierzystej ich odległość od niej jest tylko o jakieś 60% mniejsza, niż podczas maksymalnej elongacji i nawet wtedy można je obserwować przez teleskopy.

Ciekawe spotkania Księżyca z innymi ciałami niebiańskimi czekają nas jeszcze w weekend. W sobotę 9 maja Księżyc będzie miał fazę zmniejszoną już do 76%. Tej nocy przejdzie on mniej więcej 9° na północny wschód od gwiazdy Nunki z gwiazdozbioru Strzelca. 4° dalej prawie w tym samym kierunku od Księżyca znajdowała się będzie Nowa Strzelca 2015 nr 2, której pozycja jest zaznaczona literką "x" (dokładne położenie tej gwiazdy pokazują mapki zamieszczone na specjalnej stronie amerykańskiego czasopisma Sky and Telescope). Natomiast na stronie Amerykańskiego Towarzystwa Obserwatorów Gwiazd Zmiennych (AAVSO), można wygenerować krzywą blasku gwiazdy, z której wynika, że raz po raz jaśnieje ona, to znowu jej blask słabnie. Obecnie spadł on poniżej 6 wielkości gwiazdowej, zatem warto obserwować tę gwiazdę, ponieważ dużo się przy niej dzieje, choć obecność wciąż jasnego Księżyca nie będzie ułatwiać obserwacji w tym tygodniu.

Ostatniej nocy tego tygodnia Srebrny Glob będzie oświetlony w 66%, a na jego wschód trzeba będzie poczekać już do 1 w nocy. O godzinie podanej na mapce Księżyc będzie się znajdował odpowiednio 3,5 oraz 4,5 stopnia na zachód od gwiazd Dabih (β Koziorożca) i Algedi (α Koziorożca). Do wschodu Słońca Księżyc zbliży się do tych gwiazd o kolejny 1°, natomiast ok. godz. 10, tuż przed zachodem, Księżyc przejdzie jakieś 35' na południe od gwiazdy Dabih. Niestety jasne tło nieba uniemożliwi dostrzeżenie gwiazdy, być może da się dostrzec Księżyc, choć niskie położenie nad widnokręgiem nie będzie tego ułatwiać.
Mapka pokazuje położenie radiantu roju meteorów η-Akwarydów na początku maja.
Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie obrazków z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher
Uaktualnił: Ariel Majcher

Źródło: StarryNight
Jak co roku na początku maja pojawiają się meteory z roju η-Akwarydów. Niestety na północnej półkuli Ziemi, zwłaszcza daleko od równika, nachylenie ekliptyki do porannego widnokręgu jest niekorzystne, dlatego na pojawienie się radiantu tych meteorów na nieboskłonie trzeba w naszym kraju czekać aż do godziny mniej więcej 2:20, a godzinę przed świtem znajduje się on na wysokości 15°. Maksimum aktywności tych meteorów przypada co roku w okolicach 6 maja i w tym czasie można spodziewać się ponad 40 meteorów na godzinę, choć np. 2 lata temu było to 140 meteorów na godzinę, zaś rok temu - 60 meteorów/godzinę. Jednak specjaliści spodziewają się raczej tej pierwszej liczby meteorów, ale z nimi nigdy nic nie wiadomo na 100%. Niestety w tym roku w obserwacjach będzie przeszkadzał Księżyc, który będzie zaledwie 2 dni po pełni, co dodatkowo utrudni ich obserwację. Mimo to warto próbować je dostrzec, ponieważ są to meteory szybkie, ich
prędkość zderzenia z atmosferą Ziemi to 66 km/s, i - podobnie jak Perseidy - często pozostawiają po sobie smugi, które warto fotografować, wykonując serię zdjęć tego samego obszaru nieba przez dłuższy czas. Zdarza się, że takie ślady utrzymują się w atmosferze przez kilkanaście minut.

Dodał: Ariel Majcher
Uaktualnił: Ariel Majcher
http://news.astronet.pl/7600

[Paweł Baran]

Niebo na początku drugiej dekady maja 2015 roku
Animacja pokazuje położenie Wenus, Merkurego i Jowisza oraz Komety Lovejoya (C/2014 Q2) na początku drugiej dekady maja 2015 r.
Animację wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher

Źródło: StarryNight
To już ostatnie dni dobrej widoczności Merkurego na wieczornym niebie, który zbliża się już do Słońca, a jego jasność z każdym dniem wyraźnie spada. Bardzo dobrze widoczna jest planeta Wenus, a nieco gorzej planeta Jowisz, która co prawda jest wyżej na niebie od Wenus, ale oddala się ona od Ziemi i systematycznie słabnie. Przez całą noc można obserwować Kometę Lovejoya, coraz bardziej zbliżającą się do Gwiazdy Polarnej oraz będącego blisko opozycji Saturna, natomiast w pierwszej części tygodnia nad ranem świecić będzie zbliżający się do nowiu Księżyc, będzie można również dostrzec meteory z roju η-Akwarydów, ale ich aktywność nie będzie już tak duża, jak w zeszłym tygodniu.

Na wieczornym niebie po zachodniej stronie nieboskłonu można dostrzec 3 planety Układu Słonecznego: Merkury, Wenus i Jowisz, w kolejności od zachodzącej najwcześniej do zachodzącej najpóźniej. Merkury zbliża się już do Słońca, dążąc do koniunkcji dolnej, która będzie miała miejsce 30 maja. Do tego czasu będzie on zbliżał się do Ziemi, stąd jego średnica kątowa będzie rosła, ale faza będzie maleć. Całość złoży się na to, że jasność Merkurego będzie wyraźnie spadać. Na początku tygodnia będzie ona wynosiła +1 magnitudo, natomiast w niedzielę 17 maja będzie to tylko +2,1 magnitudo. Dodatkowo jego wysokość nad horyzontem godzinę po zmierzchu zmaleje z ponad 7° w poniedziałek 11 maja do 4° w niedzielę 17 maja. To wszystko spowoduje, że Merkury nie będzie już tak łatwy do dostrzeżenia, jak na początku maja i w jego poszukiwaniach trzeba będzie wspomagać się jakimś przyrządem optycznym.

Znacznie łatwiejsza do odnalezienia jest planeta Wenus. Można ją dostrzec już w momencie zachodu Słońca, albo nawet i wcześniej, gdy znajduje się na wysokości ponad 25° nad zachodnim widnokręgiem. Potem oczywiście Wenus zbliża się do horyzontu, ale godzinę po zmierzchu jest ona nadal ponad 20° nad widnokręgiem, a chowa się za niego dopiero po północy. W tym tygodniu Wenus przejdzie z pogranicza gwiazdozbiorów Bliźniąt i Woźnicy do wnętrza tego pierwszego gwiazdozbioru, przechodząc pod koniec tygodnia w małej odległości od Mebsuty, jednej z jaśniejszych gwiazd Bliźniąt, oznaczanej na mapach nieba grecką literą ε, a świecącej z jasnością obserwowaną +3 magnitudo. W sobotę 16 maja dystans między tymi ciałami niebiańskimi zmniejszy się do 45 minut kątowych. Do tego czasu jasność Wenus zwiększy się do -4,2 wielkości gwiazdowej, jej tarcza zwiększy średnicę do 19", a faza zmaleje do 60%.

Zmniejsza się również dystans między Wenus a Jowiszem. Do końca tego tygodnia zmaleje on do 34° i obie planety będą w jednym polu widzenia ludzkich oczu. Czyli nie trzeba będzie przekręcać głowy, aby widzieć obie planety. Warunki obserwacyjne Jowisza systematycznie się pogarszają, planeta zachodzi już około godziny 2, jego tarcza zmniejszy się do 36", a jasność spadnie do -2 wielkości gwiazdowych. Jowisz oddali się od gromady otwartej M44 na odległość 7,5 stopnia, jednocześnie zbliżając się do Regulusa w Lwie na 15°.

[Paweł Baran]

Coraz krócej można obserwować także krążące wokół Jowisza księżyce, w tym te najjaśniejsze, księżyce galileuszowe. W trakcie tego tygodnia będzie widoczne tylko jedno zjawisko zakryciowe w układzie tych księżyców i będzie to zaćmienie Europy przez Io. Warto tym księżycom przyglądać się szczególnie na początku tygodnia, gdy będzie się działo najwięcej:
• Noc 12/13 maja: początkowo będą widoczne tylko 3 księżyce galileuszowe: Io na zachód oraz Kallisto i Ganimedes na wschód od Jowisza. Jednak Europa szybko wyjdzie z cienia swojej planety macierzystej 10" na wschód od Kallisto. Dystans między tymi księżycami będzie się stopniowo zwiększał, aż do nieco po godz. 1, gdy Kallisto wejdzie w cień Jowisza. W tym momencie Europa oddali się od Kallisto na 27". Tuż przed zachodem Jowisza będzie jeszcze można zobaczyć, jak Io chowa się za jego tarczą. Czyli wtedy zostaną tylko 2 księżyce.
• Noc 13/14 maja: o zmierzchu Ganimedes na zachód od tarczy Jowisza, jego cień prawie na środku tarczy, a pozostałe 3 księżyce - na wschód od swojej planety macierzystej, w kolejności: Io, Europa, Kallisto. Ok. godz. 23 na tarczy Jowisza pojawi się Io, a niewiele ponad godzinę później - jej cień. Kwadrans po godzinie 1 będzie można zaobserwować zejście Io z jowiszowej tarczy.




Więcej szczegółów na temat konfiguracji księżyców galileuszowych Jowisza (na podstawie stron IMCCE oraz Sky and Telescope) w poniższej tabeli:
• 12 maja, godz. 20:42 - wyjście Europy z cienia Jowisza, 32" na wschód od brzegu tarczy planety (koniec zaćmienia),
• 13 maja, godz. 1:06 - wejście Kallisto w cień Jowisza, 54" na wschód od brzegu tarczy planety (początek zaćmienia),
• 13 maja, godz. 1:48 - Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
• 13 maja, godz. 20:25 - o zmierzchu cień Ganimedesa prawie na środku tarczy Jowisza,
• 13 maja, godz. 22:38 - zejście cienia Ganimedesa z tarczy Jowisza,
• 13 maja, godz. 22:56 - wejście Io na tarczę Jowisza,
• 14 maja, godz. 0:12 - wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
• 14 maja, godz. 1:14 - zejście Io z tarczy Jowisza,
• 14 maja, godz. 23:52 - wyjście Io z cienia Jowisza, 19" na wschód od brzegu tarczy planety,
• 15 maja, godz. 20:28 - o zmierzchu cień Io na tarczy Jowisza, przy jej zachodnim brzegu
• 15 maja, godz. 21:00 - zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
• 15 maja, godz. 23:46 - minięcie się Io i Europy w odległości 1", 56" na zachód od brzegu tarczy Jowisza,
• 16 maja, godz. 1:37 - zaćmienie Europy przez Io (początek),
• 16 maja, godz. 1:43 - zaćmienie Europy przez Io (koniec),
• 17 maja, godz. 23:42 - wejście Europy na tarczę Jowisza,
• 17 maja, godz. 2:12 - wejście cienia Europy na tarczę Jowisza.

[Paweł Baran]

Wysoko na niebie, coraz bliżej Gwiazdy Polarnej przebywa Kometa Lovejoya (C/2014 Q2). W niedzielę 17 maja będzie ona bliżej niż 5° od niej. Zatem jej wysokość nad horyzontem będzie się zmieniała niewiele, jednak górowała będzie ona w dzień, po godzinie 10. Nie trzeba się jednak tym martwić, ponieważ o zmierzchu, gdy kometa będzie nisko, będzie to i tak ponad 45° nad widnokręgiem, a potem będzie tylko lepiej, choć zmiana ta nie będzie duża. Jasność tej komety oceniana jest na ok. 7,5 magnitudo, zatem do jej dostrzeżenia potrzeba jest większa lornetka, albo teleskop, ponieważ to 7,5 magnitudo to całkowa jasność komety, obejmująca całą zajmowaną przez nią powierzchnię nieba.

Dokładną pozycję Komety Lovejoya (C/2014 Q2) w maju 2015 r. można odczytać z mapki, przygotowanej przez Janusza Wilanda w swoim programie Nocny Obserwator (http://astrojawil.pl/blog/moje-programy ... bserwator/).
Mapka pokazuje położenie Saturna i Nowej w Strzelcu 2015 nr 2 na początku drugiej dekady maja 2015 roku).
Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher

Źródło: StarryNight
Planeta Saturn coraz wyraźniej zbliża się do opozycji i pojawia się na nieboskłonie już przed godziną 21. Saturn porusza się ruchem wstecznym i oddalił się od gwiazdy Graffias na odległość 110 minut kątowych, czyli prawie 2°, a od gwiazdy ν Scorpii - na odległość prawie 3°. Tarcza Saturna ma taką samą średnicę kątową, jak tarcza Wenus, czyli 19°, ale jest ona oświetlona w 100%. Maksymalna elongacja Tytana (tym razem zachodnia) przypada w sobotę 16 maja.

Gwiazda Nowa Strzelca 2015 nr 2, której pozycja jest zaznaczona literką "x" (dokładne położenie tej gwiazdy pokazują mapki zamieszczone na specjalnej stronie amerykańskiego czasopisma Sky and Telescope), kontynuuje wahania swojego blasku. Z krzywej blasku ze stron Amerykańskiego Towarzystwa Obserwatorów Gwiazd Zmiennych (AAVSO), wynika, że jej jasność ponownie wzrosła i teraz świeci ona blaskiem jakieś 5-5,2 magnitudo. Warto zatem obserwować tę gwiazdę, zwłaszcza, że przez kilkanaście najbliższych dni nie będzie w tym przeszkadzał blask Księżyca.
Mapka pokazuje położenie Księżyca na początku drugiej dekady maja 2015 roku
Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher

Źródło: StarryNight
A naturalny satelita Ziemi zbliża się do nowiu, przypadającego w tym miesiącu w poniedziałek 18 maja po 6 rano. W związku z tym będzie można go obserwować w pierwszej części tygodnia, jednak ze względu na niekorzystne nachylenie ekliptyki do widnokręgu o tej porze doby nie będzie on wędrował szczególnie wysoko po nieboskłonie. Dodatkowo w

[Paweł Baran]

obszarze nieba, przez który będzie wędrował Księżyc, nie będzie bardzo jasnych gwiazd, które wyróżniałyby się z niezbyt ciemnego tła nieba. Wprawdzie w poniedziałek 11 maja o godzinie podanej na mapce Srebrny Glob będzie się znajdował na wysokości ponad 15° nad południowo-wschodnim widnokręgiem z tarczą oświetloną w 54% (ostatnia kwadra przypada w ten poniedziałek, tuż po południu), ale na jego wschód trzeba zaczekać aż do godz. 1:30. Jednak do piątku 15 maja faza Księżyca zmniejszy się do zaledwie 15% i o tej samej porze będzie się on znajdował na wysokości mniejszej od 5°, prawie dokładnie nad punktem "E" widnokręgu.

We wtorek 12 maja i środę 13 maja malejący Księżyc przejdzie kilka stopni od radiantu η-Akwarydów. Maksimum aktywności tego roju przypadało w zeszłym tygodniu, ale należące do niego meteory będą pojawiały się prawie do końca maja, a każdego kolejnego ranka ich radiant będzie wschodził wcześniej. W najbliższych dniach nadal można się spodziewać mniej więcej 20 meteorów na godzinę

Dodał: Ariel Majcher
http://news.astronet.pl/7601

[Paweł Baran]

Niebo w trzecim tygodniu maja 2015 roku
Animacja pokazuje położenie Księżyca, Wenus, Jowisza i Merkurego oraz Komety Lovejoya (C/2014 Q2) w trzecim tygodniu maja 2015 r.
Animację wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher

Źródło: StarryNight
W poniedziałek rano 18 maja Księżyc przejdzie przez nów, a już następnego wieczoru będzie można go próbować dostrzec niedaleko Merkurego, choć pierwsza planeta od Słońca nie będzie łatwym celem i bez lornetki albo teleskopu raczej nie uda jej się odnaleźć. W następnych dniach rosnący Księżyc minie jeszcze Wenus oraz Jowisza. Bardzo blisko Gwiazdy Polarnej przebywa słabnąca Kometa Lovejoya (C/2014 Q2). Przez całą noc można obserwować będącego w opozycji Saturna, zaś niewiele krócej - Nową Strzelca 2015 nr 2, która niestety słabnie już chyba na dobre (a raczej na złe).

Dwa miesiące wiosny już za nami i noc będzie się skracała jeszcze tylko przez miesiąc. Od 21 czerwca przez kolejne pół roku noc się będzie wydłużała, a dzień - skracał. W połowie tego tygodnia w miejscowości Wołosate w Bieszczadach Słońce wzejdzie o 4:40, zajdzie o 20:12, zatem dzień będzie trwał 15 godzin i 32 minuty. W centralnej Polsce dzień będzie trwał od 4:42 do 20:37, czyli przez 15 godzin i 55 minut, natomiast na Przylądku Rozewie nad Bałtykiem Słońce będzie przebywało nad horyzontem od 4:36 do 20:52, czyli przez 16 godzin i 16 minut. Jak łatwo policzyć nad morzem dzień jest o 44 minuty dłuższy, niż w górach. Bardzo dobrze ta różnica jest odczuwalna, gdy odbędzie się podróż znad morza w góry, albo odwrotnie. Za miesiąc te różnice będą jeszcze większe.

Od niedawna w północnej Polsce Słońce nawet o północy prawdziwej jest płycej, niż 18° pod horyzontem, zatem w tych rejonach naszego kraju nie ma nocy astronomicznej. Z biegiem czasu obszar tzw. białych nocy astronomicznych będzie się przesuwał na południe i przez mniej więcej 4 tygodnie od pierwszej dekady czerwca do początku lipca będzie obejmował całą Polskę. Nad samym Bałtykiem w okolicach przesilenia letniego będą nawet tzw. białe noce żeglarskie, czyli Słońce przez kilkanaście dni nie będzie się chować głębiej, niż 12° pod horyzont. Oczywiście im bardziej na północ, tym bardziej będzie to widoczne. W północnej połowie naszego kraju to, że w czerwcu i w lipcu nie robi się do końca ciemno jest oczywiste dla każdego, kto choć jedną taką noc spędził poza domem. Natomiast w górach jest to praktycznie niezauważalne.

Do początku lata pozostał jeszcze miesiąc, natomiast w tym tygodniu na wieczorne niebo powróci Księżyc, którego nów przypada w poniedziałek 18 maja o godzinie 6:13. Już następnego wieczora, czyli nieco ponad 15 godzin po nowiu, będzie go można próbować dostrzec nisko nad horyzontem. Choć nie będzie to proste, ponieważ o godzinie podanej na mapce dla tego dnia (czyli godzinę po zmierzchu) tarcza Srebrnego Globu będzie oświetlona zaledwie w 3% i będzie ona zajmowała pozycję na wysokości jedynie 1° nad widnokręgiem. Stąd do jego dostrzeżenia potrzebne będzie przejrzyste powietrze i nisko odsłonięty widnokrąg.

Niecałe 10° na prawo od Księżyca w tym momencie będzie przebywała planeta Merkury. Ale trzeba będzie mieć szczęście, żeby udało ją się odszukać na tak jasnym niebie i raczej nie uda

[Paweł Baran]

się to bez pomocy przyrządów optycznych. Merkury szybko zbliża się do spotkania ze Słońcem (koniunkcja dolna będzie miała miejsce 30 maja) i mimo tego, że jest on stosunkowo blisko Ziemi, a jego tarcza jest stosunkowo duża, będzie miała średnicę ponad 11", to bardzo mała faza (od 11% na początku tygodnia do 3% na jego końcu) spowoduje, że pierwsza planeta od Słońca będzie świeciła bardzo słabo: od +2,3 magnitudo w poniedziałek 18 maja, przez +2,6 magnitudo we wtorek 19 maja, do +4 magnitudo w niedzielę 24 maja. Dodatkowym utrudnieniem dla obserwatorów Merkurego będzie jego niskie położenie nad widnokręgiem: godzinę po zachodzie Słońca będzie to zaledwie 3° w poniedziałek, do niecałego 0,5 stopnia w czwartek 21 maja. W piątek o tej samej porze Merkury będzie już pod horyzontem.

We wtorek 19 maja Księżyc będzie jeszcze widoczny słabo, ale każdej kolejnej doby jego widoczność będzie się wyraźnie poprawiała, ale nie będzie się to działo tak szybko, jak jeszcze miesiąc, czy 2 temu. Powoli nachylenie ekliptyki do widnokręgu staje się niekorzystne, o czym za niedługo będzie można się przekonać, obserwując położenie Wenus i Jowisza.

W trakcie kolejnych trzech dni tego tygodnia Księżyc właśnie będzie mijał drugą planetę od Słońca. Wenus z jednej strony jest widoczna coraz lepiej, ponieważ zbliża się ona do Ziemi i jej jasność oraz rozmiary kątowe rosną (maleje faza, ale to też czyni obserwacje tej planety atrakcyjniejsze), ale z drugiej strony coraz mniej korzystne nachylenie ekliptyki do wieczornego widnokręgu będzie powodowało, że Wenus będzie świeciła coraz bliżej horyzontu, mimo ciągle rosnącej odległości kątowej od Słońca. W najbliższych dniach jasność Wenus zwiększy się do -4,2 wielkości gwiazdowej, jej tarcza urośnie do ponad 21", ustępując pod tym względem jedynie Słońcu, Księżycowi, Jowiszowi i Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (z obiektów nierozciągłych), a jej faza zmaleje do 57%. Pod koniec tygodnia mniej więcej 7° nad Wenus będą się znajdowały dwie najjaśniejsze gwiazdy Bliźniąt, czyli Kastor i Polluks.

W środę 20 maja tarcza naturalnego satelity Ziemi będzie oświetlona w 8% i godzinę po zmierzchu będzie on przebywał na tle gwiazdozbioru Oriona, niecałe 15° prawie dokładnie pod Wenus. Mniej niż 7° od Księżyca, na godzinie 10, będzie znajdowała się Alhena, czyli trzecia co do jasności gwiazda Bliźniąt. Dobę później tarcza Księżyca będzie miała fazę 15% i będzie tworzyła trójkąt prostokątny z Alheną i Wenus. Od gwiazdy Bliźniąt będzie ją dzieliło 6,5 stopnia, Wenus będzie 2° dalej. W piątek 22 maja Księżyc w fazie 23% będzie świecił mniej więcej 15° na lewo od Wenus i z jego odszukaniem nie powinno być już kłopotów (tak samo, jak dzień wcześniej).

W weekend Księżyc minie kolejną planetę Układu Słonecznego, a będzie to Jowisz. Do końca tygodnia dystans między Wenus a Jowiszem zmniejszy się z 33 do 28 stopni i Księżyc na jej pokonanie potrzebuje już niewiele więcej, niż 2 dni. W sobotę 23 maja tarcza Srebrnego Globu będzie oświetlona w 32% i o godzinie podanej na mapce będzie się znajdowała około 7,5 stopnia pod Jowiszem. Dobę później Księżyc przesunie się kolejne kilkanaście stopni na południowy wschód i będzie tworzył trójkąt prawie równoramienny z Jowiszem i z Regulusem, czyli najjaśniejszą gwiazdą Lwa. O godzinie podanej na mapce od Jowisza Księżyc będzie oddalony o ponad 9°, zaś od Regulusa - o jakieś 8,5 stopnia. Natomiast między Regulusem a Jowiszem będzie przerwa o szerokości ponad 14°. Tej nocy Księżyc w odległości niewiele większej od 0,5 stopnia minie gwiazdę o Leonis, która świeci z jasnością obserwowaną +3,5 magnitudo.

[Paweł Baran]

Sam Jowisz przebywa nad widnokręgiem coraz krócej, a w połączeniu z coraz późniejszym zachodem Słońca z dnia na dzień wyraźnie ubywa czasu, przez który ta planeta jest dostępna do obserwacji. W poniedziałek 18 maja od zachodu Słońca do zachodu Jowisza mija 5 godzin i 12 minut, natomiast w niedzielę 24 maja jest to już tylko 4 godziny i 42 minuty, czyli pół godziny mniej. Jasność Jowisza spadła już do -2 wielkości gwiazdowej, a jego tarcza zmniejszyła się do 35" i niestety przez najbliższe kilka miesięcy będzie tylko gorzej.

Coraz krótszy okres obserwacyjny Jowisza powoduje, że coraz rzadziej jest okazja do obserwowania ciekawych konfiguracji w układzie księżyców galileuszowych Jowisza, np. w tym tygodniu z Polski nie będzie widoczne żadne zjawisko zakryciowe wśród nich. Na szczęście nie oznacza to, że w ogóle takich zjawisk nie będzie. Szczególnie warto przyglądać się Jowiszowi i jego księżycom w nocy z 20 na 21 maja, czyli ze środy na czwartek. Tej nocy od zmierzchu do ok. 21:34 po tarczy Jowisza będzie wędrował Ganimedes, natomiast pozostałe 3 księżyce galileuszowe będą widoczne na wschód od tarczy Jowisza, w kolejności: Kallisto, Io, Europa. Przed godziną 23 na jowiszowej tarczy pojawi się cień Ganimedesa, zaś 40 minut później wejdzie na nią Kallisto. Przed godziną 1 na tarczy Jowisza pokaże się też Io, ale będzie to już nisko nad horyzontem. W momencie zachodu Jowisza (godz. 1:37 w centralnej Polsce) Io i Kallisto będą oddalone od siebie o mniej więcej 3,5 sekundy kątowej. Niestety mamy tutaj sporego pecha, ponieważ około godz. 2 (w Świnoujściu Jowisz będzie właśnie zachodził) oba księżyce spotkają się na środku tarczy swojej planety macierzystej, a Kallisto nawet nieco przesłoni Io (wg programu Starry Night, Francuzi nic o tym nie piszą na swojej stronie), a już kolejne kilka minut później na tarczy Jowisza zamelduje się cień Io. I przez jakieś pół godziny będą wtedy na tarczy planety 2 cienie i 2 księżyce. Dobrze będzie to widoczne z Europy północno-zachodniej. Starry Night pokazuje jeszcze, że ok. godz. 4 cień Io przejdzie za Kallisto.

Więcej szczegółów na temat konfiguracji księżyców galileuszowych Jowisza (na podstawie stron IMCCE oraz Sky and Telescope) w poniższej tabeli:
• 19 maja, godz. 23:18 - wyjście Europy z cienia Jowisza, 32" na wschód od brzegu tarczy planety (koniec zaćmienia),
• 20 maja, godz. 20:34 - o zmierzchu Ganimedes w połowie drogi między środkiem a zachodnim brzegiem tarczy Jowisza,
• 20 maja, godz. 21:34 - zejście Ganimedesa z tarczy Jowisza,
• 20 maja, godz. 22:56 - wejście cienia Ganimedesa na tarczę Jowisza,
• 20 maja, godz. 23:36 - wejście Kallisto na tarczę Jowisza,
• 21 maja, godz. 0:52 - wejście Io na tarczę Jowisza,
• 21 maja, godz. 22:14 - Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
• 22 maja, godz. 1:48 - wyjście Io z cienia Jowisza, 18" na wschód od brzegu tarczy planety,
• 22 maja, godz. 20:38 - o zmierzchu Io i jej cień na tarczy Jowisza, Io tuż na zachód od środka tarczy, jej cień przy jej wschodnim brzegu,
• 22 maja, godz. 21:40 - zejście Io z tarczy Jowisza,
• 22 maja, godz. 22:56 - zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
• 23 maja, godz. 2:05 - minięcie się Io i Europy w odległości 1", 59" na zachód od brzegu tarczy Jowisza.


Wysoko nad planetami, bardzo blisko już Gwiazdy Polarnej, przebywa Kometa Lovejoya

[Paweł Baran]

(C/2014 Q2). W niedzielę 24 maja oba ciała niebiańskie będzie dzieliło od siebie tylko 2°. Kometa słabnie wolniej, niż zakładano i nadal świeci z jasnością +7,5 magnitudo, a ze względu na bliskość bieguna jej wysokość nad widnokręgiem zmienia się niewiele i można ją obserwować całą noc. Jednak pod koniec tygodnia zacznie przeszkadzać w tym coraz większy blask Księżyca. Na szczęście podczas obserwacji komety wzrok będzie skierowany w przeciwną stronę, niż ta, po której jest Księżyc.

Dokładną pozycję Komety Lovejoya (C/2014 Q2) w maju 2015 r. można odczytać z mapki, przygotowanej przez Janusza Wilanda w swoim programie Nocny Obserwator (http://astrojawil.pl/blog/moje-programy ... bserwator/).
Mapka pokazuje położenie Saturna i Nowej w Strzelcu 2015 nr 2 w trzecim tygodniu maja 2015 roku
Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher -

Źródło: StarryNight
W sobotę 23 maja Saturn znajdzie się w opozycji do Słońca, czyli będzie po przeciwnej stronie Ziemi, niż Słońce. To oznacza, że tego dnia będzie on najbliżej Ziemi, a w związku z tym jego tarcza będzie miała największe rozmiary kątowe i jasność w trakcie tego sezonu obserwacyjnego. Opozycja oznacza również, że Saturn będzie pojawiał na nieboskłonie, gdy Słońce będzie z niego znikało, a zachód Saturna będzie miał miejsce o wschodzie Słońca. Zatem planeta ta będzie widoczna przez całą noc, a najwyżej nad widnokręgiem (w naszym kraju niestety będzie to tylko około 20°) będzie w momencie północy prawdziwej – w centralnej Polsce przed godziną 1 w nocy. Podczas opozycji planety poruszają się ruchem wstecznym z maksymalną prędkością kątową. W przypadku Saturna jest to ponad 31 minut kątowych na tydzień.

Podczas tej opozycji pierścienie planety są nachylone prawie maksymalnie w kierunki Słońca i Ziemi, stąd jasność Saturna jest duża i wynosi nieco mniej, niż 0 magnitudo, czyli prawie tyle samo, co jasność Wegi z Lutni. W tym tygodniu Saturn znajduje się na przedłużeniu linii łączącej Antaresa z gwiazdą Graffias, czyli gwiazdy α i β Skorpiona, choć będzie się on znajdował na tle sąsiedniego gwiazdozbioru Wagi. Obie gwiazdy dzieli dystans trochę większy od 8,5 stopnia, natomiast Saturn jest jeszcze o 2° dalej. Maksymalna elongacja Tytana (tym razem wschodnia) przypada w niedzielę 24 maja.

Niecałe 40° na lewo od Saturna znajduje się gwiazda Nowa Strzelca 2015 nr 2. Jej pozycja jest zaznaczona na mapce literką „x” (dokładne położenie tej gwiazdy pokazują mapki zamieszczone na specjalnej stronie amerykańskiego czasopisma Sky and Telescope). Gwiazda ta pojawia się nad widnokręgiem około godz. 0:30, a mniej więcej 3 godziny później góruje na wysokości mniej więcej 10°. Obecnie Nowa Strzelca 2015 nr 2 osłabła już do mniej niż 6,5 magnitudo, ale jeśli dotychczasowy trend w jej zachowaniu ma się utrzymać, to niedługo znowu powinna zacząć jaśnieć. Choć bardziej prawdopodobne jest, że jej blask zaczął trwale spadać.
Mapka pokazuje położenie radiantu roju meteorów η-Akwarydów na początku trzeciej dekady maja
Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher

Źródło: StarryNight
Do końca maja promieniują meteory z roju &eta-Akwarydów. Co prawda maksimum ich aktywności miało miejsce 6 maja, ale Ziemia nadal wędruje przez ich orbitę i niektóre z nich nadal wpadają w naszą atmosferę. Warto się na nie wybrać również dlatego, że Księżyc będzie widoczny w pierwszej połowie nocy i nie będzie przeszkadzał w ich obserwacjach, a radiant tego roju wschodzi godzinę wcześniej, niż 2 tygodnie temu i meteory można obserwować na ciemniejszym niebie.

Dodał: Ariel Majcher
Uaktualnił: Ariel Majcher
http://news.astronet.pl/7602