Astronomiczny Kalendarzyk Niesystematyczny

[Paweł Baran]

Niebo w drugim tygodniu marca 2015 roku

Animacja pokazuje położenie Wenus, Marsa i Urana w drugim tygodniu marca 2015 r. (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).
Animację wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher -

Źródło: StarryNight
Na początku tygodnia Księżyc będzie wschodził jeszcze przed północą, świecąc całkiem jasno, ale pod koniec tygodnia będzie oświetlona mniej niż połowa jego tarczy i będzie można go obserwować niedługo przed świtem. W połowie tygodnia Księżyc minie planetę Saturn. Przez większą część nocy można obserwować słabnącego powoli Jowisza, natomiast wieczorem coraz lepiej widoczna jest Wenus, zaś Mars z Uranem będą tworzyć dość ciasną parę, ale nie tak ciasną, jak to było na początku tego miesiąca z Uranem i Wenus.

Wieczorem, niewiele po zachodzie Słońca, nisko nad zachodnim widnokręgiem można jeszcze obserwować 3 planety Układu Słonecznego: Wenus, która oddala się od Słońca i jest widoczna coraz lepiej oraz Marsa z Uranem, które zbliżają się do Słońca i każdego kolejnego wieczoru świecą na nieboskłonie coraz niżej. W przypadku ostatniej z wymienionych planet kilkanaście następnych dni będzie ostatnimi, kiedy będzie ją można zaobserwować. Potem zbliży się ona za bardzo do Słońca, dążąc do koniunkcji górnej z nim, która będzie miała miejsce 6 kwietnia, czyli za niecały miesiąc. A ponownie dostępna obserwacjom - już na wschodnim nieboskłonie, niewiele przed świtem - będzie dopiero w wakacje. Mars znajdzie się w koniunkcji górnej ze Słońcem w połowie czerwca, zatem będzie go można obserwować trochę dłużej.

W najbliższych dniach godzinę po zmierzchu (na tę porę wykonane są mapki animacji) Wenus będzie zajmowała pozycję około 18° nad zachodnim widnokręgiem, podczas gdy Mars będzie mniej więcej 8° niżej, zaś Uran pod koniec tygodnia o tej porze będzie się wznosił mniej niż 10° nad horyzont. Druga i czwarta planeta Układu Słonecznego będą już dobrze widoczne, natomiast siódmą planetę krążącą wokół Słońca w tym momencie będzie jeszcze trudno dostrzec. Dlatego we wstawce pokazane jest zbliżenie Marsa z Uranem niecałą godzinę później, już na ciemniejszym niebie, gdy przedostatnia planeta Układu Słonecznego powinna być lepiej widoczna, choć to nie jest takie pewne, ponieważ będzie wtedy już naprawdę nisko, na wysokości zaledwie 4° nad zachodnim widnokręgiem. Podałem tam również odległość między Marsem a Uranem. Pod koniec tygodnia Wenus będzie świeciła blaskiem -4 magnitudo, a jej tarcza będzie miała średnicę 13" i fazę 83%, tarcza Czerwonej Planety będzie oświetlona w 98% i będzie miała średnicę 4" oraz jasność +1,3 wielkości gwiazdowej, natomiast Uran będzie miał jasność obserwowaną +5,9 wielkości gwiazdowej, przy tarczy o średnicy 3" i fazie 100%.

Wysoko nad ekliptyką i planetami znajduje się Kometa Lovejoya (C/2014 Q2), która mimo tego, że oddala się od Słońca i jednocześnie od naszej planety, wciąż świeci dość jasno, ocenia się, że jej sumaryczna jasność nadal przekracza 6 magnitudo! Godzinę po zmierzchu kometa znajduje się na wysokości mniej więcej 50° nad południowo-zachodnim widnokręgiem, ale jest wtedy niewidoczna ze względu na jasne tło nieba. Na jej obserwacje trzeba poczekać, aż się zrobi ciemno, czyli przynajmniej do godziny 19, a najlepiej do 19:30.

[Paweł Baran]

Do tego momentu jej wysokość nad widnokręgiem zmniejszy się jedynie o jakieś 5°. A dzięki bliskości jasnej gwiazdy Kasjopei z jej odszukaniem nie powinno być najmniejszego problemu. Wystarczy dysponować lornetką, a na ciemnym niebie być może da się tę kometę dostrzec bez pomocy przyrządów optycznych.

W tym tygodniu kometa minie jedną z jaśniejszych gwiazd Kasjopei, tworzącej charakterystyczne "W" tego gwiazdozbioru, zwaną Ruchbach, oznaczaną na mapach nieba także grecką literą δ i świecącą z jasnością obserwowaną +2,6 magnitudo. W poniedziałek 9 marca kometa będzie odległa od gwiazdy Ruchbach o ponad 2°, ale do niedzieli 15 marca dystans między tymi ciałami zmniejszy się do zaledwie 12 minut kątowych, czyli będzie 2,5 raza mniejszy od średnicy kątowej Słońca, czy Księżyca. Wcześniej, bo od poniedziałku do środy, kometa będzie przechodzić blisko znanej gromady otwartej gwiazd NGC 457, od układu tworzących ją gwiazd zwaną także E.T. Na początku tygodnia Kometa Lovejoya przejdzie niewiele ponad 50' na wschód od tej gromady gwiazd.

Dokładną pozycję Komety Lovejoya (C/2014 Q2) można odczytać z mapki, przygotowanej przez Janusza Wilanda w swoim programie Nocny Obserwator (http://astrojawil.pl/blog/moje-programy ... bserwator/).
Mapka pokazuje położenie Jowisza w drugim tygodniu marca 2015 roku (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).
Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher

Źródło: StarryNight
Po zmierzchu coraz wyżej nad widnokręgiem przebywa największa planeta Układu Słonecznego, czyli Jowisz. O godzinie podanej na mapkach animacji z Wenus, Marsem i Uranem Jowisz znajduje się już na wysokości ponad 30°, a pod koniec tygodnia - nawet prawie 40°. Jowisz także chowa się pod horyzontem wyraźnie przed świtem, czyni to już godzinę przed wschodem Słońca. Najwyżej nad horyzontem planeta przebywa ok. godz. 21:30, zajmuje wtedy pozycję mniej więcej 55° nad południowym widnokręgiem. Jowisz wciąż jeszcze porusza się ruchem wstecznym i będzie tak jeszcze przez kilka tygodni. W kwietniu ruch Jowisza zmieni się na prosty, tym samym zacznie się szybkie zmniejszanie się średnicy kątowej i jasności Jowisza. Ale na razie Jowisz świeci blaskiem -2,4 wielkości gwiazdowej, a jego tarcza ma wciąż dużą średnicę 43". Odległość Jowisza od gromady otwartej gwiazd M44 zmalała już do nieco ponad 6°, a jednocześnie odległość od Regulusa - czyli najjaśniejszej gwiazdy Lwa - urosła do ponad 16°.

Jak zawsze sporo się będzie działo w układzie księżyców galileuszowych Jowisza, nie zabraknie przejść księżyców ze swoimi cieniami na tle tarczy ich planety macierzystej, a także wzajemnych zakryć i zaćmień księżyców galileuszowych. Szczególnie warto polecić noce z 13 na 14 oraz z 14 na 15 marca, czyli z piątku na sobotę i z soboty na niedzielę:

[Paweł Baran]

• Noc 13/14 marca: o zmierzchu (17:42) Io na zachód od tarczy Jowisza, Europa i Kallisto - na wschód, dość daleko od siebie, ale odległość między tymi księżycami będzie się systematycznie zmniejszać. Ganimedes będzie wtedy za Jowiszem i jednocześnie w jego cieniu i będzie niewidoczny. Io i Kallisto będą się zbliżały do Jowisza, natomiast Europa będzie się oddalać. Przed 21 Io schowa się za Jowiszem. 10 minut przed północą z jowiszowego cienia wyjdzie Ganimedes, a niecały kwadrans później zrobi to Io i od tego momentu wszystkie 4 księżyce galileuszowe będą na wschód od tarczy Jowisza, w kolejności: Io, Ganimedes, Europa, Kallisto. Chwilę później na Ganimedesie pojawi się cień Io, a następnie Europa znieruchomieje, ponieważ znajdzie się na zakręcie swojej drogi wokół Jowisza, zaś pozostałe 3 księżyce będą się do niej zbliżać. Niestety do zachodu największej planety Układu Słonecznego pozostanie w tym momencie niewiele czasu i z Polski nie będzie można już obserwować mijania się Europy z Kallisto, do których dołączy Ganimedes.
• Noc 14/15 marca: o zmierzchu (godz. 17:44) wszystkie księżyce galileuszowe na wschód od tarczy Jowisza: Io tuż przy tarczy, potem para Kallisto-Europa, a najdalej - Ganimedes. Pierwsze 3 księżyce będą się zbliżać do swojej planety macierzystej, natomiast Ganimedes będzie się oddalać. Ok. 18:06 Io wejdzie na tarczę Jowisza, zaś ok. 18:54 - jej cień. Europę i Kallisto początkowo będzie dzielił dystans 9", ale stopniowo będzie się on zmniejszał i ok. godz. 19:57 Europa wyprzedzi Kallisto, mijając ją w odległości 3", a potem odległość ta ponownie zacznie rosnąć. Ok. godz. 20:24 Io zejdzie z tarczy Jowisza, a 50 minut później zrobi to jej cień. Tuż po północy Europa zamelduje się na tarczy Jowisza, a kwadrans przed 2 - jej cień. Kolejne 45 minut później - o 2:30 - na tarczy Jowisza pojawi się Kallisto i przez 28 minut, czyli prawie do godz. 3, na tarczy Jowisza będą 2 księżyce galileuszowe, a pomiędzy nimi, prawie na środku tarczy - jeden cień. Do zachodu Jowisza cień Europy zdąży zejść z tarczy, a Kallisto dotrze na środek tarczy piątej planety Układu Słonecznego.


Więcej szczegółów na temat konfiguracji księżyców galileuszowych Jowisza (na podstawie stron IMCCE oraz Sky and Telescope) w poniższej liście:

[Paweł Baran]

• 9 marca, godz. 20:16 - wyjście Europy z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
• 9 marca, godz. 22:31 - zakrycie Europy przez Ganimedesa, 79" na wschód od tarczy Jowisza (początek),
• 9 marca, godz. 22:35 - zakrycie Europy przez Ganimedesa (koniec),
• 10 marca, godz. 0:35 - zaćmienie Europy przez Ganimedesa (początek),
• 10 marca, godz. 0:43 - zaćmienie Europy przez Ganimedesa (koniec),
• 10 marca, godz. 3:06 - wejście Ganimedesa na tarczę Jowisza,
• 11 marca, godz. 5:12 - wejście Io na tarczę Jowisza,
• 11 marca, godz. 20:17 - zakrycie Io przez Europę, 110" na zachód od tarczy Jowisza (początek),
• 11 marca, godz. 20:23 - zakrycie Io przez Europę (koniec),
• 11 marca, godz. 21:29 - zaćmienie Io przez Europę (początek),
• 11 marca, godz. 21:36 - zaćmienie Io przez Europę (koniec),
• 12 marca, godz. 2:30 - Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
• 12 marca, godz. 23:38 - wejście Io na tarczę Jowisza,
• 13 marca, godz. 0:26 - wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
• 13 marca, godz. 1:56 - zejście Io z tarczy Jowisza,
• 13 marca, godz. 2:44 - zejście cienia Io na tarczę Jowisza,
• 13 marca, godz. 3:21 - minięcie się Io i Europy w odległości 1", 35" na zachód od brzegu tarczy Jowisza,
• 13 marca, godz. 4:26 - zaćmienie Europy przez Io (początek),
• 13 marca, godz. 4:31 - zaćmienie Europy przez Io (koniec),
• 13 marca, godz. 5:06 - Europa chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
• 13 marca, godz. 20:58 - Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
• 13 marca, godz. 23:48 - wyjście Ganimedesa z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
• 14 marca, godz. 0:04 - wyjście Io z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
• 14 marca, godz. 0:16 - zaćmienie Ganimedesa przez Io (początek),
• 14 marca, godz. 0:43 - zaćmienie Ganimedesa przez Io (koniec),
• 14 marca, godz. 18:06 - wejście Io na tarczę Jowisza,
• 14 marca, godz. 18:54 - wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
• 14 marca, godz. 19:57 - minięcie się Europy i Kallisto w odległości 3", 59" na wschód od brzegu tarczy Jowisza,
• 14 marca, godz. 20:24 - zejście Io z tarczy Jowisza,
• 14 marca, godz. 21:14 - zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
• 15 marca, godz. 0:04 - wejście Europy na tarczę Jowisza,
• 15 marca, godz. 1:44 - wejście cienia Europy na tarczę Jowisza,
• 15 marca, godz. 2:30 - wejście Kallisto na tarczę Jowisza,
• 15 marca, godz. 2:58 - zejście Europy z tarczy Jowisza,
• 15 marca, godz. 4:40 - zejście cienia Europy z tarczy Jowisza,
• 15 marca, godz. 18:34 - wyjście Io z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
• 16 marca, godz. 2:33 - zakrycie Europy przez Kallisto, 192" na zachód od tarczy Jowisza (początek),
• 16 marca, godz. 2:44 - zakrycie Europy przez Kallisto (koniec).
Mapka pokazuje położenie Księżyca i Saturna w drugim tygodniu marca 2015 roku (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).
Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher

Źródło: StarryNight

[Paweł Baran]

W drugiej części nocy na nieboskłonie pojawia się Księżyc. Początkowo będzie on jeszcze dość jasny, w poniedziałkowy poranek jego tarcza będzie oświetlona w 90%, ale każdej kolejnej nocy Srebrny Glob będzie świecił coraz słabiej. W piątek 13 marca Księżyc przejdzie przez ostatnią kwadrę, natomiast tydzień zakończy w fazie 34%. Ten tydzień Księżyc rozpocznie w gwiazdozbiorze Panny, odwiedzając Spikę, czyli najjaśniejszą gwiazdę tej konstelacji. W następnych nocach naturalny satelita Ziemi odwiedzi konstelacje Wagi, Skorpiona, Wężownika i Strzelca, spotykając się po drodze m.in. z Saturnem i Antaresem.

Jak wspomniałem w poprzednim akapicie drugi tydzień marca Księżyc rozpocznie w gwiazdozbiorze Panny, wschodząc ok. godz. 20:35 jeszcze w niedzielę 8 marca. W tym momencie jego tarcza będzie oświetlona w 91%, a 3° prawie dokładnie pod nim będzie się znajdowała Spika. Do godziny podanej na mapce Srebrny Glob zdąży się przesunąć na południowy zachód, a jego faza spadnie o 1%. Dystans między nim a Spiką pozostanie na poziomie 3°.

W środę 11 marca tarcza naturalnego satelity Ziemi będzie oświetlona w 76%. Do tego dnia dotrze on do gwiazdozbioru Wagi. Rok temu oznaczałoby to, że blisko Księżyca jest Saturn, jednak w tym roku szósta planeta Układu Słonecznego przeniosła się do gwiazdozbioru Skorpiona i na dogonienie Saturna Księżyc potrzebuje dodatkowego dnia. Natomiast w środę o godzinie podanej na mapce mniej więcej 6° nad Księżycem będzie świeciła gwiazda Zuben Eschamali, natomiast trochę ponad stopień bliżej, na godzinie 4, będzie można dostrzec drugą jasną gwiazdę Wagi - Zuben Elgenubi. Planeta Saturn będzie się wtedy znajdowała ponad 15° na wschód od Księżyca.

Czwartek 12 marca i piątek 13 marca to poranki, które Księżyc ma zarezerwowane właśnie na spotkanie z Saturnem oraz z Antaresem, czyli najjaśniejszą gwiazdą konstelacji Skorpiona. W czwartek nad ranem Księżyc będzie oświetlony w 66%, a po godzinie 4 będzie on górował na wysokości około 20°. 2,5 stopnia pod nim będzie się znajdowała gwiazda Graffias, zaś kolejne 2,5 stopnia dalej, ale bardziej na zachód - druga z jasnych gwiazd charakterystycznego łuku gwiazd w północno-zachodniej części Skorpiona, czyli Dschubba. Saturn będzie świecił jakieś 3° od Księżyca, na godzinie 8. 11° na południowy wschód od Srebrnego Globu będzie znajdował się Antares. Dobę później faza Księżyca spadnie do 58% i będzie on tworzył trójkąt prawie równoramienny z Saturnem i Antaresem o długości ramion ok. 10°. W tym momencie odległość między Saturnem a Antaresem będzie wynosiła 8°.

Sam Saturn jest obecnie na zakręcie pętli kreślonej w tym roku na niebie. Zmiana ruchu z prostego na wsteczny będzie miała miejsce dokładnie w niedzielę 15 marca, co oznacza, że właśnie zaczyna się najlepszy okres widoczności planety z pierścieniami w tym roku. Niestety Saturn jest już tą planetą, dla której wahania odległości od Ziemi nie mają aż tak dużego znaczenia, jak w przypadku Merkurego, Wenus, Marsa i Jowisza. Dlatego jasność Saturna, która teraz wynosi +0,4 magnitudo, do opozycji - przypadającej w tym roku 23 maja - zwiększy się do 0 magnitudo, co nie jest tak mało, ale jego tarcza (mająca obecnie średnicę 17") urośnie tylko o 2". Saturn swojego zakrętu na niebie dokonuje niecałe 0,5 stopnia od gwiazdy ν Scorpii i w najbliższych kilkunastu dniach odległość między tymi ciałami niebiańskimi zmieni się bardzo niewiele. Maksymalna elongacja Tytana (tym razem zachodnia) przypada w sobotę 14 marca.

Dwa ostatnie poranki tego tygodnia Księżyc spędzi w gwiazdozbiorze Strzelca. W sobotę 14 marca jego tarcza będzie oświetlona w 46%, dobę później - o 11% mniej. Pierwszego z wymienionych dni Srebrny Glob przejdzie odpowiednio 6 i 4 stopnie na północ od znanych mgławic M20 Trójlistna Koniczyna i M8 Laguna. Tego samego ranka Księżyc zakryje również gromadę otwartą M23 jednak uczyni to dopiero w ciągu dnia. O godzinie podanej na mapce Księżyc będzie się znajdował jakieś 70 minut kątowych na zachód od M23. W tym samym momencie jakieś 7,5 stopnia na prawo od Księżyca będą się znajdowały inne znane obiekty z Katalogu Messiera: M17 - Mgławica Omega oraz gromada otwarta M18. Dobę później naturalny satelita Ziemi przesunie się kolejne kilkanaście stopni na wschód i będzie świecił niecałe 8° od Nunki - drugiej co do jasności gwiazdy w konstelacji Strzelca.

Dodał: Ariel Majcher
Uaktualnił: Ariel Majcher
http://news.astronet.pl/7577

[Paweł Baran]

Niebo w trzecim tygodniu marca 2015 roku
Animacja pokazuje przebieg częściowego zaćmienia Słońca w dniu 20 marca 2015 r., tak jak widać je ze Świnoujścia (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).
Animację wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher
Źródło: StarryNight
W piątek 20 marca, tuż przed północą, Słońce przekroczy równik niebieski, przechodząc na północną półkulę nieba. Tym samym na tej półkuli zacznie się astronomiczna wiosna. W tym roku jej początek zbiegnie się z nowiem Księżyca, przez który Srebrny Glob przejdzie 13 godzin wcześniej, rzucając przy tym swój cień na powierzchnię Ziemi. Dzięki temu na północnym Atlantyku będzie można obserwować całkowite zaćmienie Słońca, widoczne z Polski jako częściowe, z fazą od 80 do ponad 65%. Na początku tygodnia zbliżający się do nowiu Księżyc będzie można obserwować nad ranem, jak oddala się od Saturna, natomiast już w weekend Srebrny Glob pojawi się na niebie wieczornym, gdzie minie Urana, Marsa i Wenus. Wysoko nad planetami znajduje się dobrze widoczna Kometa Lovejoya, a przez większą część nocy można obserwować jasnego Jowisza.

Najciekawszym wydarzeniem astronomicznym tego tygodnia, a być może nawet całego roku, jest całkowite zaćmienie Słońca, które będzie miało miejsce w piątek 20 marca przed południem naszego czasu. Pas całkowitego zaćmienia przejdzie tym razem blisko bieguna północnego Ziemi, zaczynając się kilkaset kilometrów na południe od Grenlandii, potem przejdzie między Islandią a Wielką Brytanią, następnie przez Morze Norweskie, przez archipelag Svalbard i zakończy się w okolicach bieguna północnego. W maksimum zaćmienia, gdzieś na północ od Wysp Owczych, ciemniej się zrobi na ponad 2 minuty i 46 sekund.

W Polsce to zaćmienie będzie widoczne jako częściowe z fazą ponad 80% w okolicach Świnoujścia (dla tego miasta jest wykonana animacja przebiegu zaćmienia), do nieco ponad 65% w Bieszczadach. Początek zjawiska będzie miał miejsce ok. 9:40 naszego czasu (w Polsce północno-zachodniej, w Bieszczadach kilka minut później), faza maksymalna trochę ponad godzinę później, ok. 10:50, natomiast koniec - prawie w samo południe naszego czasu. Zatem całe zjawisko, jeśli tylko nie będzie chmur, będzie znakomicie widoczne z terenu całego kraju. Księżyc ze Słońcem będą na wysokości ponad 30° nad widnokręgiem. W wielu miejscach w całej Polsce będą organizowane specjalne pokazy zaćmienia, a na portalu Slooh szykowana jest bezpośrednia transmisja na żywo zaćmienia całkowitego. Warto wybrać się na obserwacje tego zaćmienia, ponieważ następna okazja do podziwiania zaćmienia Słońca o podobnie dużej fazie z terenu Polski nadarzy się dopiero w 2030 roku. Do tego czasu z naszego kraju będzie widocznych jeszcze kilka innych częściowych zaćmień Słońca, ale żadne z nich nie będzie miało tak dużej fazy i trzeba będzie czekać 15 lat na zaćmienie o podobnej fazie, jak w ten piątek.

Oczywiście należy pamiętać, aby nie patrzeć na Słońce bezpośrednio gołym okiem, ponieważ można uszkodzić sobie wzrok. Najbezpieczniej obserwować zaćmienie, rzutują obraz Słońca przez lornetkę lub teleskop na kartkę papieru, lub inny rodzaj ekranu. Do obserwacji zaćmienia nada się też okopcona dymem szybka, stara dyskietka, lub specjalna folia do obserwacji Słońca, którą można kupić w sklepach astronomicznych.

[Paweł Baran]

Mapka pokazuje położenie Księżyca i Saturna w trzecim tygodniu marca 2015 roku (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).
Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher

Źródło: StarryNight
Wcześniej, zanim Księżyc przejdzie przez nów, będzie go można dostrzec na niebie porannym tuż przed świtem. W pierwszych trzech dniach tego tygodnia naturalny satelita Ziemi odwiedzi gwiazdozbiory Koziorożca i Wodnika, nisko nad południowo-wschodnim horyzontem. W poniedziałek 16 marca, na godzinę przed wschodem Słońca, Księżyc miał fazę 24% i zajmował pozycję na wysokości 10° prawie dokładnie nad punktem SE widnokręgu, między głównymi figurami gwiazdozbiorów Strzelca i Koziorożca. Dwie jasne gwiazdy tego ostatniego gwiazdozbioru, czyli Algedi oraz Dabih, znajdowały się wtedy mniej więcej 8° na wschód od Srebrnego Globu.

Dobę później Księżyc przesunie się wgłąb gwiazdozbioru Koziorożca, a gwiazdy Algedi i Dabih będą się znajdowały jakieś 7° na zachód od jego tarczy oświetlonej w 15%. Niestety o tej samej porze Księżyc będzie się znajdował na wysokości mniej więcej 6° nad widnokręgiem. Jeszcze gorzej będzie w środę 18 marca, gdyż na godzinę przed wschodem Słońca Księżyc będzie znajdował się niecałe 2° nad horyzontem, a jego tarcza będzie oświetlona zaledwie w 7%. Żeby ją dostrzec, trzeba dysponować bardzo odsłoniętym horyzontem i powietrze musi być przejrzyste. Oczywiście w polowaniu na Księżyc tego ranka (poprzednich też) przyda się lornetka.

Kilkadziesiąt stopni na zachód od Księżyca świeci planeta Saturn, która niedawno zmieniła swój ruch z prostego na wsteczny i nadal prawie stoi w miejscu względem okolicznych gwiazd, przebywając niecałe pół stopnia na północ od gwiazdy ν Scorpii i jednocześnie niecałe 2° na północny wschód od gwiazdy Graffias, czyli β Scorpii. Saturn góruje na wysokości niecałych 20° na dwie godziny przed pojawieniem się na niebie Słońca. Jasność szóstej planety od Słońca zwiększyła się już do +0,3 wielkości gwiazdowej, a jej tarcza ma średnicę 18". Maksymalna elongacja Tytana, tym razem wschodnia, przypada w sobotę 21 marca.
Animacja pokazuje położenie planet Wenus, Mars i Uran oraz Komety Lovejoya (C/2014 Q2) w trzecim tygodniu marca 2015 r. (kliknij w miniaturkę
Animację wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher

Źródło: StarryNight
W weekend, już niewiele ponad 30° po nowiu Księżyc pojawi się na niebie wieczornym. W sobotę 21 marca, godzinę po zachodzie Słońca, naturalny satelita Ziemi będzie miał fazę zaledwie 2%, ale dzięki korzystnemu nachyleniu ekliptyki do widnokręgu, będzie się znajdował na wysokości 5° nad zachodnim widnokręgiem. Tego dnia 4° prawie dokładnie nad nim będzie świecił Mars, którego jasność obserwowana to +1,3 wielkości gwiazdowej,

[Paweł Baran]

zaś niecałe 3° w prawo od Księżyca będzie się znajdowała gwiazda ε Piscium, niedaleko której jest planeta Uran. Jednak Urana, jeśli się da dostrzec, to będzie na to szansa jedynie na początku tygodnia, kiedy będzie on troszkę wyżej i na ciemniejszym niebie. W sobotę i w niedzielę jego dostrzeżenie będzie już bardzo trudne, jeśli w ogóle możliwe.

Dużo lepiej Księżyc będzie widoczny w niedzielę 22 marca, gdyż o tej samej porze będzie się on znajdował na wysokości ponad 15°, a jego faza urośnie do 8%. Tego wieczoru Srebrny Glob oddali się od Marsa już na ponad 10°, ale za to będzie bardzo blisko Wenus, z którą to planetą będzie tworzył malowniczą parę. O godzinie podanej na mapce Księżyc będzie oddalony o mniej więcej 4° od drugiej planety od Słońca, na godzinie 7. Sama Wenus też jest widoczna coraz lepiej. Świeci już z jasnością -4 magnitudo, a jej tarcza ma średnicę 13" i fazę 81%. Planeta wędruje obecnie przez gwiazdozbiór Barana, niecałe 10° na południe od najjaśniejszych gwiazd tej konstelacji, czyli Hamala, Sheratana i Mesarthim.

Kometa Lovejoya (C/2014 Q2) nadal nie spuszcza z tonu i jest dobrze widoczna przez lornetkę, cały czas wędrując na północ, w kierunku Gwiazdy Polarnej, świecąc wieczorem wysoko nad zachodnim widnokręgiem. O godzinie podanej na mapce kometa znajduje się na wysokości ponad 45°, ale wtedy jest jeszcze niewidoczna, ponieważ tło nieba jest jeszcze bardzo jasne. Jednak o godzinie 20, gdy już jest wystarczająco ciemno, aby zapolować na kometę, zajmuje ona nadal pozycję na wysokości ponad 40° nad widnokręgiem. Jednak nawet w momencie dołowania, około godziny 1 w nocy, kometa nie schodzi poniżej 20°. Zatem widać ją bardzo dobrze przez całą noc. W poniedziałek 16 marca Kometa Lovejoya będzie się znajdowała jedyne 16' na północ od gwiazdy Ruchbah, czyli δ Cas, ale w trakcie tygodnia odległość między tymi ciałami niebiańskimi będzie się zwiększać i w niedzielę 22 marca będzie to już ponad 2°. Wciąż będzie to jednak bardzo blisko.

Dokładną pozycję Komety Lovejoya (C/2014 Q2) można odczytać z mapki, przygotowanej przez Janusza Wilanda w swoim programie Nocny Obserwator (http://astrojawil.pl/blog/moje-programy ... bserwator/).
Mapka pokazuje położenie Jowisza w trzecim tygodniu marca 2015 roku
Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher -

Źródło: StarryNight
Na koniec została do opisania największa planeta Układu Słonecznego, która o zmierzchu znajduje się już na wysokości ponad 40° nad południowo-wschodnim widnokręgiem, a góruje około godz. 21. Jowisz wciąż porusza się ruchem wstecznym i w niedzielę 22 marca zbliży się do gromady otwartej gwiazd M44 na odległość 5,5 stopnia. Jowisz powoli słabnie, jego jasność zmniejszyła się do -2,4 wielkości gwiazdowej, a jego tarcza ma średnicę 43".

W układzie księżyców galileuszowych będzie można zobaczyć m.in. wyjście Ganimedesa zza tarczy Jowisza i prawie natychmiastowe jego zniknięcie w cieniu swojej planety macierzystej, co będzie miało miejsce w nocy z piątku 20 marca na sobotę 21 marca. W innych dniach również dojdzie do ciekawych zjawisk:

[Paweł Baran]

• noc 16/17 marca: tuż po zmierzchu (godz. 17:48) Europa schowa się za Jowisza. Drugi z księżyców galileuszowych pojawi się ponownie na wschód od tarczy swojej planety macierzystej przed godziną 23, mniej więcej w 1/3 odległości między Ganimedesem a Jowiszem. Odgległość między Europą i Ganimedesem będzie się przez cały czas zmniejszać, aż do zakrycia Europy przez Ganimedesa przed godz. 1:30. Natomiast przed godziną 4, gdy już Jowisz ze swoimi księżycami będzie nisko nad horyzontem, na Europie pojawi się cień Ganimedesa.
• Noc 18/19 marca: od zmierzchu (17:51) wszystkie 4 księżyce galileuszowe na zachód od tarczy Jowisza, w kolejności: Europa, Io, Ganimedes i Kallisto. Między godzinami 22:24 a 23:53 nastąpi najpierw zakrycie, a potem zaćmienie Io przez Europę. Tuż przed zachodem Jowisza Io schowa się za jego tarczę.
• Noc 20/21 marca: Początkowo Europa na wschód od tarczy Jowisza, pozostałe 3 księżyce na zachód, w kolejności Ganimedes, Io i Kallisto. Przed godziną 20:30 Ganimedes schowa się za Jowiszem, a niecałe 2,5 godziny później to samo zrobi Io. O północy Ganimedes wyjdzie zza tarczy Jowisza, aby 6 minut później schować się w jego cieniu. Io wyjdzie z cienia JOwisza o godz. 2, a 3 kwadranse później przejdzie przed zaćmionym Ganimedesem. Zatem przez ponad 3 godziny - z krótką przerwą około północy - widoczne będą tylko 2 księżyce galileuszowe: Europa na wschód i Kallisto na zachód od Jowisza. Przed godziną 4 będzie jeszcze można zaobserwować wyjdzie Ganiemdesa z jowiszowego cienia.
• Noc 21/22 marca: początkowo 3 księżyce (Io, Europa i Ganimedes) na wschód od tarczy Jowisza, Kallisto w dalszym ciągu daleko na zachód. Przed 20 zacznie się sekwencja przejścia Io i jej cienia na tarczy Jowisza, która skończy się niewiele po 23, a przed 2:30 na tarczy Jowisza pojawi się Europa, a tuż przed zachodem największej planety Układu Słoneczego pojawi się na niej cień Europy.


Więcej szczegółów na temat konfiguracji księżyców galileuszowych Jowisza (na podstawie stron IMCCE oraz Sky and Telescope) w poniższej tabeli:
• 16 marca, godz. 2:33 - zakrycie Europy przez Kallisto, 192" na zachód od tarczy Jowisza (początek),
• 16 marca, godz. 2:44 - zakrycie Europy przez Kallisto (koniec),
• 16 marca, godz. 18:16 - Europa chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
• 16 marca, godz. 22:52 - wyjście Europy z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
• 17 marca, godz. 1:21 - zakrycie Europy przez Ganimedesa, 72" na wschód od tarczy Jowisza (początek),
• 17 marca, godz. 1:24 - zakrycie Europy przez Ganimedesa (koniec),
• 17 marca, godz. 3:49 - zaćmienie Europy przez Ganimedesa (początek),
• 17 marca, godz. 3:57 - zaćmienie Europy przez Ganimedesa (koniec),
• 18 marca, godz. 17:51 - o zmierzchu cień Europy na tarczy Jowisza (tuż przy zachodniej krawędzi),
• 18 marca, godz. 17:58 - zejście cienia Europy z tarczy Jowisza,
• 18 marca, godz. 22:24 - zakrycie Io przez Europę, 108" na zachód od tarczy Jowisza (początek),
• 18 marca, godz. 22:30 - zakrycie Io przez Europę (koniec),
• 18 marca, godz. 23:47 - zaćmienie Io przez Europę (początek),
• 18 marca, godz. 23:53 - zaćmienie Io przez Europę (koniec),
• 19 marca, godz. 4:18 - Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
• 20 marca, godz. 1:26 - wejście Io na tarczę Jowisza,
• 20 marca, godz. 2:20 - wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
• 20 marca, godz. 3:44 - zejście Io z tarczy Jowisza,
• 20 marca, godz. 4:40 - zejście cienia Io na tarczę Jowisza,
• 20 marca, godz. 20:22 - Ganimedes chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
• 20 marca, godz. 22:44 - Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
• 21 marca, godz. 0:00 - wyjście Ganimedesa zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
• 21 marca, godz. 0:06 - wejście Ganimedesa w cień Jowisza (początek zaćmienia),
• 21 marca, godz. 2:00 - wyjście Io z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
• 21 marca, godz. 2:43 - zakrycie zaćmionego Ganimedesa przez Io, 33" na wschód od tarczy Jowisza (początek),
• 21 marca, godz. 3:09 - zakrycie zaćmionego Ganimedesa przez Io (koniec),
• 21 marca, godz. 3:46 - wyjście Ganimedesa z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
• 21 marca, godz. 19:52 - wejście Io na tarczę Jowisza,
• 21 marca, godz. 20:50 - wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
• 21 marca, godz. 22:10 - zejście Io z tarczy Jowisza,
• 21 marca, godz. 23:08 - zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
• 22 marca, godz. 2:26 - wejście Europy na tarczę Jowisza,
• 22 marca, godz. 4:20 - wejście cienia Europy na tarczę Jowisza,
• 22 marca, godz. 20:28 - wyjście Io z cienia Jowisza (koniec zaćmienia).


Dodał: Ariel Majcher
http://news.astronet.pl/7581

[Paweł Baran]

Niebo w ostatnim tygodniu marca 2015 roku
Animacja pokazuje położenie Księżyca, planet Wenus i Mars oraz Komety Lovejoya (C/2014 Q2) w ostatnim tygodniu marca 2015 r. (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).
Animację wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher

Źródło: StarryNight
W pierwszym w całości należącym do wiosny tygodniu bardzo dobrze będzie widoczny Księżyc, który do niedzieli przebędzie odległość dzielącą Wenus od Jowisza, a w piątek 27 marca przejdzie przez I kwadrę. Wieczorem kilkanaście stopni pod Wenus znajduje się planeta Mars, natomiast przestała być widoczna planeta Uran. Kometa Lovejoya wędruje na północ, w kierunku Gwiazdy Polarnej i do niedziel oddali się od gwiazdy Ruchbah na prawie 5°. W drugiej części nocy można obserwować Saturna, przebywającego na tle gwiazdozbioru Skorpiona. Niedziela 29 marca będzie ostatnią niedzielą tego miesiąca, a to oznacza, że tego dnia nastąpi zmiana czasu z zimowego na letni i trzeba będzie przestawić zegarki o godzinę do przodu.

Po widocznym w zeszły piątek z większości terenu Polski częściowym zaćmieniu Słońca w tym tygodniu Księżyc na dobre rozgości się na wieczornym niebie, każdej kolejnej doby zwiększając swoją fazę i świecąc wyraźnie wyżej nad widnokręgiem w porównaniu do poprzedniego wieczoru. W pierwszej części tygodnia będzie można obserwować oddalanie się Księżyca od Wenus, odwiedzającego po drodze gwiazdozbiory Barana, Byka i Oriona.

Z wieczornego nieboskłonu zniknęła już niestety planeta Uran, która na porannym niebie zacznie być widoczna dopiero w czerwcu. Coraz bliżej linii horyzontu jest również Mars. Czerwona Planeta jest oddalona od Słońca o mniej więcej 20° (2 razy więcej, niż Uran) i półtora godziny po zmierzchu - na tę porę są wykonane mapki animacji - znajduje się na wysokości mniejszej, niż 10° nad zachodnim widnokręgiem. Mars świeci już słabo, z jasnością zaledwie +1,4 wielkości gwiazdowej, dlatego nie rzuca się tak bardzo w oczy, jak Wenus, choć i tak jest najjaśniejszym obiektem w swojej najbliższej okolicy. W sobotę 28 marca Mars minie gwiazdę o Piscium w odległości mniejszej, niż 1,5 stopnia.

Znacznie lepiej od Marsa jest widoczna druga planeta od Słońca, czyli Wenus. Planeta wędruje przez gwiazdozbiór Barana, około 9° na południe od najjaśniejszych gwiazd tej konstelacji (widać tutaj, jak bardzo już precesja przesunęła punkt równonocy wiosennej: w piątek 20 marca Słońce weszło w znak Barana, a ten gwiazdozbiór wciąż jest dobrze widoczny na wieczornym niebie). Jej jasność obserwowana, to -4 magnitudo i można ją dostrzec zaraz po zachodzie Słońca na wysokości jakieś 30° nad zachodnim widnokręgiem. Wenus nie da się pomylić z żadnym innym ciałem niebiańskim, ponieważ pojawia się na wieczornym niebie jako drugi obiekt po Księżycu, a jak już się zrobi ciemno, zdecydowanie wyróżnia się blaskiem. Pod tym względem wyprzedza ją jedynie Srebrny Glob. Tarcza Wenus zwiększy swoje rozmiary do 14", czyli nadal będzie mniejsza od tarczy Saturna, ale jej faza zmniejszy się do 79%. Odległość między Wenus a Marsem systematycznie rośnie i w niedzielę 29 marca zwiększy się do ponad 16°.

W poniedziałek 23 marca jeszcze dość blisko Wenus będzie świecił Księżyc w fazie 15%. O godzinie podanej na mapce dla tego dnia naturalny satelita Ziemi będzie zajmował pozycję na wysokości ponad 22° nad zachodnim widnokręgiem, zaś Wenus będzie 7° niżej i jednocześnie ponad 11° od Księżyca. Jednak na podziwianie i fotografowanie obu ciał niebiańskich warto się udać nawet godzinę wcześniej,ponieważ wtedy kontrast, jaki tworzą te obiekty z tłem nieba będzie znacznie mniejszy, dzięki czemu zdjęcia wyjdą bardziej plastyczne, przejścia między światłem a tłem nieba/światłem popielatym Księżyca będą łagodniejsze.

Tego samego wieczoru Księżyc będzie się znajdował również jakieś 15° pod Plejadami, a już we wtorek 24 marca przejdzie on nieco ponad 9° na południe od tej znanej wszystkim miłośnikom astronomii gromady otwartej gwiazd, z tarczą oświetloną w 24%. Jednocześnie Księżyc będzie oddalony o niecałe 4° od gwiazdy γ Tauri, czyli Prima Hyadum, zaś 2 razy dalej odnaleźć będzie można Aldebarana, czyli najjaśniejszą gwiazdę Byka. Do zachodu Księżyca (jeszcze przed północą) odległość między Srebrnym Globem a wspomnianymi gwiazdami zmniejszy się o ponad 2°. W Europie będzie można obserwować jedynie dość bliskie spotkanie Księżyca z Aldebaranem i Hiadami, natomiast mieszkańcy północno-zachodniej Kanady, Alaski oraz Czukotki w Rosji będą mogli być świadkami zakrycia Aldebarana przez Księżyc.

Środę 25 marca Księżyc nadal ma przeznaczoną na odwiedziny gwiazdozbioru Byka. Tego dnia jego tarcza będzie oświetlona w 34% i będzie on świecił mniej więcej 6° na wschód od Aldebarana. O godzinie podanej na mapce Księżyc będzie zajmował pozycję na wysokości ponad 40° nad południowo-zachodnim widnokręgiem, zachodząc trochę po północy, już w czwartek 26 marca.

Coraz jaśniejszy Księżyc zacznie przeszkadzać w obserwacji Komety Lovejoya (C/2014 Q2), zwłaszcza w drugiej części tygodnia, gdy minie I kwadrę. Kometa powoli oddala się od gwiazdy Ruchbah (δ Cas) i do niedzieli oddali się od tej gwiazdy na prawie 5°, ale wciąż będzie się mieścić razem z nią w jednym polu widzenia lornetki. Obecnie jasność tej komety jest oceniana na +6,3 wielkości gwiazdowej, wciąż zatem jest ona ciekawym celem dla posiadaczy małych instrumentów optycznych i da się ją zarejestrować nawet na zdjęciu naświetlanym kilka - kilkanaście sekund.

Dokładną pozycję Komety Lovejoya (C/2014 Q2) można odczytać z mapki, przygotowanej przez Janusza Wilanda w swoim programie Nocny Obserwator (http://astrojawil.pl/blog/moje-programy ... bserwator/).

[Paweł Baran]

Mapka pokazuje położenie Jowisza i Księżyca w ostatnim tygodniu marca 2015 roku
Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher

Źródło: StarryNight
W drugiej części tygodnia Księżyc odwiedzi konstelacje Bliźniąt i Raka, zbliżając się dość mocno do Jowisza. Jeszcze przed weekendem, w piątek 27 marca, nieco ponad kwadrans przed 9 rano naturalny satelita Ziemi przejdzie przez I kwadrę, a do wieczora zwiększy swoją fazę o kolejne 5%. O godzinie podanej na mapce Księżyc będzie się znajdował niecałe 3° na wschód od Alheny, czyli trzeciej co do jasności gwiazdy Bliźniąt (w momencie zachodu Słońca będzie to o 1 stopień bliżej). Dobę później tarcza Księżyca będzie oświetlona już w 64%. Tej nocy Księżyc przetnie linię łączącą Polluksa z Bliźniąt z Procjonem z Małego Psa. Około godz. 20 Srebrny Glob od Polluksa będzie dzieliło ponad 12°, natomiast od Procjona - 2° mniej.

Ostatniego dnia tego tygodnia, czyli w niedzielę 29 marca Księżyc dotrze do gwiazdozbioru Raka, a jego faza urośnie do 73%. Wieczorem będzie on tworzył w pewnym momencie prawie idealny prostokąt z dwiema znanymi gromadami gwiazd z tej konstelacji, czyli M44 i M67 oraz z Jowiszem. O godzinie 21 (już czasu letniego!) Księżyc będzie się znajdował 6° i 35' na południe od gromady M44 i jednocześnie 5° i 19' na zachód od gromady M67. Natomiast w tym samym momencie Jowisz, znajdujący się w północno-wschodnim rogu tego prostokąta będzie oddalony o 5° i 17' na wschód od M44 i jednocześnie o 6° i 38' na północ od M67. Zatem różnica długości boków wschodniego i zachodniego tego czworokąta to tylko 3 minuty kątowe, natomiast różnica długości boków północnego i południowego będzie o jeszcze jedną minutę kątową mniejsza. Ciężko tę różnicę będzie dostrzec gołym okiem bez jej mierzenia. Przekątna tego czworoboku, czyli odległość Księżyca od Jowisza, będzie miała długość 8° i 40'.

Najbliższe kilka miesięcy będzie dobrym okresem na obserwowanie różnicy w szybkości poruszania się planet Wenus i Jowisz po nieboskłonie. Na razie odległość między dwiema najjaśniejszymi planetami na niebie jest większa od 90°, ale z tygodnia na tydzień coraz bardziej zauważalnie będzie ona maleć, aż do niecałego 0,5 stopnia ostatniego dnia czerwca i pierwszego dnia lipca br. W tych dniach, Jowisza łatwo odszukać w ten sposób, że po odnalezieniu Wenus należy skierować w jej kierunku prawą rękę, a lewą wyciągnąć prostopadle do prawej i skierować ją jakieś 50° nad horyzont (czyli prawie w połowie odległości między horyzontem a zenitem, nieco powyżej tej połowy). Wtedy na przedłużeniu lewej ręki będzie można dostrzec słabszy od Wenus, ale również bardzo jasno świecący obiekt. To właśnie będzie Jowisz.

Jowisz porusza się jeszcze ruchem wstecznym, ale już na początku drugiej dekady kwietnia zmieni swój ruch na prosty i od tej pory jego warunki widoczności zaczną się wyraźnie pogarszać z tygodnia na tydzień. Zauważalnie będzie spadać jego jasność i rozmiary tarczy. Jednak na razie jasność największej planety Układu Słonecznego jest jeszcze duża i wynosi -2,4 wielkości gwiazdowej, natomiast jej tarcza ma średnicę 42".

W układzie księżyców galileuszowych podczas niektórych nocy będzie się dużo działo. Szczególnie polecam 3 z nich:

[Paweł Baran]

W drugiej części tygodnia Księżyc odwiedzi konstelacje Bliźniąt i Raka, zbliżając się dość mocno do Jowisza. Jeszcze przed weekendem, w piątek 27 marca, nieco ponad kwadrans przed 9 rano naturalny satelita Ziemi przejdzie przez I kwadrę, a do wieczora zwiększy swoją fazę o kolejne 5%. O godzinie podanej na mapce Księżyc będzie się znajdował niecałe 3° na wschód od Alheny, czyli trzeciej co do jasności gwiazdy Bliźniąt (w momencie zachodu Słońca będzie to o 1 stopień bliżej). Dobę później tarcza Księżyca będzie oświetlona już w 64%. Tej nocy Księżyc przetnie linię łączącą Polluksa z Bliźniąt z Procjonem z Małego Psa. Około godz. 20 Srebrny Glob od Polluksa będzie dzieliło ponad 12°, natomiast od Procjona - 2° mniej.

Ostatniego dnia tego tygodnia, czyli w niedzielę 29 marca Księżyc dotrze do gwiazdozbioru Raka, a jego faza urośnie do 73%. Wieczorem będzie on tworzył w pewnym momencie prawie idealny prostokąt z dwiema znanymi gromadami gwiazd z tej konstelacji, czyli M44 i M67 oraz z Jowiszem. O godzinie 21 (już czasu letniego!) Księżyc będzie się znajdował 6° i 35' na południe od gromady M44 i jednocześnie 5° i 19' na zachód od gromady M67. Natomiast w tym samym momencie Jowisz, znajdujący się w północno-wschodnim rogu tego prostokąta będzie oddalony o 5° i 17' na wschód od M44 i jednocześnie o 6° i 38' na północ od M67. Zatem różnica długości boków wschodniego i zachodniego tego czworokąta to tylko 3 minuty kątowe, natomiast różnica długości boków północnego i południowego będzie o jeszcze jedną minutę kątową mniejsza. Ciężko tę różnicę będzie dostrzec gołym okiem bez jej mierzenia. Przekątna tego czworoboku, czyli odległość Księżyca od Jowisza, będzie miała długość 8° i 40'.

Najbliższe kilka miesięcy będzie dobrym okresem na obserwowanie różnicy w szybkości poruszania się planet Wenus i Jowisz po nieboskłonie. Na razie odległość między dwiema najjaśniejszymi planetami na niebie jest większa od 90°, ale z tygodnia na tydzień coraz bardziej zauważalnie będzie ona maleć, aż do niecałego 0,5 stopnia ostatniego dnia czerwca i pierwszego dnia lipca br. W tych dniach, Jowisza łatwo odszukać w ten sposób, że po odnalezieniu Wenus należy skierować w jej kierunku prawą rękę, a lewą wyciągnąć prostopadle do prawej i skierować ją jakieś 50° nad horyzont (czyli prawie w połowie odległości między horyzontem a zenitem, nieco powyżej tej połowy). Wtedy na przedłużeniu lewej ręki będzie można dostrzec słabszy od Wenus, ale również bardzo jasno świecący obiekt. To właśnie będzie Jowisz.

Jowisz porusza się jeszcze ruchem wstecznym, ale już na początku drugiej dekady kwietnia zmieni swój ruch na prosty i od tej pory jego warunki widoczności zaczną się wyraźnie pogarszać z tygodnia na tydzień. Zauważalnie będzie spadać jego jasność i rozmiary tarczy. Jednak na razie jasność największej planety Układu Słonecznego jest jeszcze duża i wynosi -2,4 wielkości gwiazdowej, natomiast jej tarcza ma średnicę 42".

W układzie księżyców galileuszowych podczas niektórych nocy będzie się dużo działo. Szczególnie polecam 3 z nich:

noc 23/24 marca: niecałe pół godziny po zachodzie Słońca (18:00) Europa oraz Io miną się w małej odległości, zaś nieco ponad godzinę później na Europie pojawi się cień Io. O 20:38 Europa schowa się za Jowiszem i do 22:50 będą widoczne tylko 2 księżyce galileuszowe: Io na zachód oraz Ganimedes na wschód od tarczy Jowisza. Przed 23 Kallisto wyjdzie z cienia swojej planety macierzystej, a ok. godz. 1:10, już 24 marca Kallisto przejdzie za Ganimedesem. Chwilę później z cienia Jowisza wyjdzie Europa, a tuż przed zachodem Jowisza (zwłaszcza w północno-zachodniej części Polski) będzie można zaobserwować jeszcze muśnięcie tarczy Europy przez Ganimedesa.
Noc 25/26 marca: od zmierzchu (18:03) Europa i jej cień na tarczy Jowisza. Pół godziny po zachodzie Słońca Europa zejdzie z tarczy Jowisza, a kolejne 2 godziny później zrobi to jej cień. Chwilę po godz. 0:30 Europa zakryje Io, zaś nieco po godz. 2 na Io pojawi się cień Europy.
Noc 27/28 marca: od zmierzchu (18:07) Ganimedes z Io prawie w tym samym tempie zbliżają się do Jowisza od jego zachodniej strony. Przed północą Ganimedes schowa się za Jowiszem, a nieco ponad pół godziny później to samo zrobi Io. Przed zachodem Jowisza będzie można zaobserwować wyjście Io z cienia Jowisza oraz wyjście Ganimedesa zza tarczy Jowisza. W północno-zachodniej części Polski może jeszcze być widoczne następujące chwilę później wejście Ganimedesa w cień Jowisza.

[Paweł Baran]

noc 23/24 marca: niecałe pół godziny po zachodzie Słońca (18:00) Europa oraz Io miną się w małej odległości, zaś nieco ponad godzinę później na Europie pojawi się cień Io. O 20:38 Europa schowa się za Jowiszem i do 22:50 będą widoczne tylko 2 księżyce galileuszowe: Io na zachód oraz Ganimedes na wschód od tarczy Jowisza. Przed 23 Kallisto wyjdzie z cienia swojej planety macierzystej, a ok. godz. 1:10, już 24 marca Kallisto przejdzie za Ganimedesem. Chwilę później z cienia Jowisza wyjdzie Europa, a tuż przed zachodem Jowisza (zwłaszcza w północno-zachodniej części Polski) będzie można zaobserwować jeszcze muśnięcie tarczy Europy przez Ganimedesa.
Noc 25/26 marca: od zmierzchu (18:03) Europa i jej cień na tarczy Jowisza. Pół godziny po zachodzie Słońca Europa zejdzie z tarczy Jowisza, a kolejne 2 godziny później zrobi to jej cień. Chwilę po godz. 0:30 Europa zakryje Io, zaś nieco po godz. 2 na Io pojawi się cień Europy.
Noc 27/28 marca: od zmierzchu (18:07) Ganimedes z Io prawie w tym samym tempie zbliżają się do Jowisza od jego zachodniej strony. Przed północą Ganimedes schowa się za Jowiszem, a nieco ponad pół godziny później to samo zrobi Io. Przed zachodem Jowisza będzie można zaobserwować wyjście Io z cienia Jowisza oraz wyjście Ganimedesa zza tarczy Jowisza. W północno-zachodniej części Polski może jeszcze być widoczne następujące chwilę później wejście Ganimedesa w cień Jowisza.





Więcej szczegółów na temat konfiguracji księżyców galileuszowych Jowisza (na podstawie stron IMCCE oraz Sky and Telescope) w poniższej tabeli:

23 marca, godz. 18:25 - minięcie się Europy i Io w odległości 1", 31" na zachód od brzegu tarczy Jowisza,
23 marca, godz. 19:46 - zaćmienie Europy przez Io (początek),
23 marca, godz. 19:51 - zaćmienie Europy przez Io (koniec),
23 marca, godz. 20:38 - Europa chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
23 marca, godz. 22:50 - wyjście Kallisto z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
24 marca, godz. 1:10 - zakrycie Kallisto przez Ganimedesa, 121" na wschód od tarczy Jowisza (początek),
24 marca, godz. 1:19 - zakrycie Kallisto przez Ganimedesa (koniec),
24 marca, godz. 1:28 - wyjście Europy z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
24 marca, godz. 4:15 - zakrycie Europy przez Ganimedesa, 87" na wschód od tarczy Jowisza (początek),
24 marca, godz. 4:17 - zakrycie Europy przez Ganimedesa (koniec),
24 marca, godz. 19:39 - zaćmienie Kallisto przez Europę (początek),
24 marca, godz. 20:06 - zaćmienie Kallisto przez Europę (koniec),
25 marca, godz. 18:03 - od zmierzchu Europa i jej cień na tarczy Jowisza (Europa przy zachodniej krawędzi,jej cień - w takiej samej odległości przy wschodniej),
25 marca, godz. 18:32 - zejście Europy z tarczy Jowisza,
25 marca, godz. 20:36 - zejście cienia Europy z tarczy Jowisza,
26 marca, godz. 0:32 - zakrycie Io przez Europę, 103" na zachód od tarczy Jowisza (początek),
26 marca, godz. 0:37 - zakrycie Io przez Europę (koniec),
26 marca, godz. 2:05 - zaćmienie Io przez Europę (początek),
26 marca, godz. 2:10 - zaćmienie Io przez Europę (koniec),
27 marca, godz. 3:14 - wejście Io na tarczę Jowisza,
27 marca, godz. 4:16 - wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
27 marca, godz. 23:56 - Ganimedes chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
28 marca, godz. 0:34 - Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
28 marca, godz. 3:34 - wyjście Ganimedesa zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
28 marca, godz. 3:56 - wyjście Io z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
28 marca, godz. 4:04 - wejście Ganimedesa w cień Jowisza (początek zaćmienia),
28 marca, godz. 20:02 - zaćmienie Ganimedesa przez Europę (początek),
28 marca, godz. 20:11 - zaćmienie Ganimedesa przez Europę (koniec),
28 marca, godz. 21:42 - wejście Io na tarczę Jowisza,
28 marca, godz. 22:44 - wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
29 marca, godz. 0:00 - zejście Io z tarczy Jowisza,
29 marca, godz. 1:04 - zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
29 marca, godz. 20:00 - Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
29 marca, godz. 22:24 - wyjście Io z cienia Jowisza (koniec zaćmienia).

[Paweł Baran]

Saturn, czyli ostatnia z widocznych pod koniec marca z terenu Polski planet Układu Słonecznego, pojawia się na nieboskłonie już przed północą czasu zimowego i góruje około godziny 3:30. Saturn jest prawie dokładnie po drugiej stronie nieba, niż Jowisz, stąd w przeciwieństwie do niego szósta planeta od Słońca nabiera rozpędu w swoim ruchu wstecznym i zaczyna oddalać się od gwiazdy ν Scorpii, choć na razie wciąż jest mniej więcej 0,5 stopnia na północ od niej. W tym tygodniu jasność Saturna wynosi +0,3 wielkości gwiazdowej, a jego tarcza ma średnicę 18". Maksymalna elongacja Tytana (zachodnia) przypada w tym tygodniu w niedzielę 29 marca.

Dodał: Ariel Majcher
http://news.astronet.pl/7585

[Paweł Baran]

Niebo w pierwszym tygodniu kwietnia 2015 roku
Mapka pokazuje położenie Księżyca i Jowisza w pierwszym tygodniu kwietnia 2015 roku
Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher

Źródło: StarryNight

Koniec marca i początek kwietnia upłynie w świetle bardzo jasnego Księżyca, który w sobotę 4 kwietnia przejdzie przez pełnię, mocno utrudniając życie obserwatorom słabych gwiazd i obiektów mgławicowych, takich jak Kometa Lovejoya (C/2015 Q2). Jednak zanim to nastąpi, Srebrny Glob na początku tego tygodnia minie Jowisza i podąży w kierunku Saturna, ale dotrze do niego dopiero w przyszłym tygodniu. Saturn jest widoczny w drugiej połowie nocy, a stosunkowo blisko niego wybuchła gwiazda nowa, która na ciemnym niebie może być dostrzeżona gołym okiem. Wieczorem coraz szerszą parę stanowi Wenus z Marsem.

W nadchodzącym tygodniu Księżyc przejdzie od gwiazdozbioru Raka, przez Lwa, Sekstant i ponownie Lwa do Panny, a podczas tej wędrówki prawie cały czas będzie zwiększał swoją fazę, świecąc przez coraz większą część nocy coraz większym blaskiem. Pierwszego wieczoru tego tygodnia, czyli w poniedziałek 30 marca będzie można dostrzec Księżyc w fazie 82% prawie na linii łączącej Jowisza z Alphardem, czyli najjaśniejszą gwiazdą Hydry. O godzinie podanej na mapce Księżyc będzie dzielił od Jowisza dystans prawie 9°, a 3° dalej będzie miał do Księżyca Regulus, czyli najjaśniejsza gwiazda Lwa.

Jasność Jowisza spadnie już do -2,3 wielkości gwiazdowej, a jego tarcza zmniejszy swoją średnicę do 41". Jednocześnie największa planeta Układu Słonecznego zbliży się do gromady otwartej gwiazd M44 na odległość 5°. W układzie księżyców galileuszowych będzie się działo w tym tygodniu naprawdę sporo, prawie każdej nocy będzie można zaobserwować ciekawe zjawisko, w tym Kallisto i cień Ganimedesa prawie w tym samym miejscu na tarczy i dwukrotne w niezbyt długim odstępie czasu zakrycie Ganimedesa przez Io:
• Noc 30/31 marca: od zmierzchu (godz. 19:12) Io ze swoim cieniem na tarczy Jowisza, Europa - 80" na zachód od tarczy, natomiast Ganimedes i Kallistobardzo blisko siebie 3,5 minuty kątowej na wschód od tarczy Jowisza. Io szybko zejdzie z tarczy Jowisza, natomiast jej cień pozostanie na tarczy aż do 20:32. Ok. godz. 21:30 Io i Europa miną się w odległości 1", 35" na zachód od krawędzi tarczy Jowisza. Następnie Io oddali się od Jowisza, zaś Europa będzie się do niego zbliżać, aż do zniknięcia za Jowiszem tuż po północy. Po drugiej stronie jowiszowej tarczy po godz. 19 Ganimedes i Kallisto będą tylko 3" od siebie i będą razem zbliżały się do Jowisza. Ganimedes będzie to robił nieco szybciej i powoli odległość między tymi księżycami będzie rosła, ale przez całą noc będą one tworzyły ciasną parę. O godz. 22 odległość między tymi księżycami urośnie do 4", o północy - do 6", o godz. 4 - do 11".
• Noc 31 marca/1 kwietnia: od zmierzchu (19:13) Kallisto i cień Ganimedesa na tarczy Jowisza, tuż przy jego wschodniej krawędzi. Sam Ganimedes będzie wtedy się znajdował zaledwie 10" na zachód od brzegu tarczy swojej planety macierzystej, Io - 40" na wschód od brzegu tarczy, zaś Europa - kolejne 2' na wschód od Io. Kwadrans

[Paweł Baran]

przed 23 cień Ganimedesa zejdzie z tarczy Jowisza, a Kallisto zrobi to niewiele przed północą.
• Noc 1/2 kwietnia: od zmierzchu (19:14) Europa na tarczy Jowisza, tuż przy jego wschodniej krawędzi, pozostałe 3 księżyce po zachodniej stronie Jowisza, w kolejności: Io, Kallisto, Ganimedes. Europa pozostanie na tarczy Jowisza prawie do godz. 22, a kwadrans po 21 na Jowiszu pojawi się cień Europy i będzie go można obserwować przez 3 godziny. Zatem po 22 wszystkie 4 księżyce będą na zachód od Jowisza. Około północy Io znieruchomieje 2' od Jowisza, bo będzie na zakręcie swojej orbity, a godzinę później zacznie się wyraźnie zbliżać do Jowisza. W tym samym czasie Europa będzie się oddalała od Jowisza (tak samo, jak Ganimedes i Kallisto) i o godz. 3:40 nastąpi spotkanie obu księżyców niecałą minutę kątową od Jowisza.
• Noc 3/4 kwietnia: po 19:30 na jeszcze jasnym niebie (zwłaszcza w północno-zachodniej Polsce) dojdzie do 24-minutowego zakrycia Ganimedesa przez Io. Ganimedes będzie się wtedy szybko zbliżał do Jowisza, a Io będzie dopiero nabierała rozpędu po zmianie kierunku ruchu na do Jowisza. Dlatego Ganimedes wyprzedzi Io i o godz. 22 odległość między tymi księżycami urośnie do 7". Następnie Io wyraźnie przyspieszy i kwadrans przed godziną 1 ponownie zasłoni na chwilę część tarczy Ganimedesa, tym razem na prawie pół godziny. Oba księżyce będą się wtedy znajdowały 2 razy bliżej Jowisza, niż podczas zakrycia wieczornego. Przed zachodem Jowisza będzie można zaobserwować zniknięcie obu księżyców za jowiszową tarczą (tym razem Pomorze Zachodnie będzie uprzywilejowane).
• Noc 4/5 kwietnia: po godz. 20 na Ganimedesie pojawi się cień Io, natomiast po północy - cień Europy. Jednocześnie z zejściem cienia Europy na tarczy Jowisza pojawi się Io, a sekwencja przejścia Io i jej cienia po jowiszowej tarczy będzie trwała prawie do zachodu Jowisza.


Więcej szczegółów na temat konfiguracji księżyców galileuszowych Jowisza (na podstawie stron IMCCE oraz Sky and Telescope) w poniższej tabeli:
• 30 marca, godz. 19:11 - od zmierzchu Io i jej cień na tarczy Jowisza (Io przy zachodniej krawędzi, jej cień blisko środka),
• 30 marca, godz. 19:26 - zejście Io z tarczy Jowisza,
• 30 marca, godz. 20:32 - zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
• 30 marca, godz. 21:30 - minięcie się Europy i Io w odległości 1", 35" na zachód od brzegu tarczy Jowisza,
• 30 marca, godz. 23:00 - zaćmienie Europy przez Io (początek),
• 30 marca, godz. 23:05 - zaćmienie Europy przez Io (koniec),
• 31 marca, godz. 0:02 - Europa chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
• 31 marca, godz. 19:13 - od zmierzchu Kallisto i cień Ganimedesa na tarczy Jowisza, tuż przy jej wschodniej krawędzi tarczy,
• 31 marca, godz. 22:42 - zejście cienia Ganimedesa z tarczy Jowisza,
• 31 marca, godz. 23:56 - zejście Kallisto z tarczy Jowisza,
• 1 kwietnia, godz. 19:14 - od zmierzchu Europa na tarczy Jowisza, tuż przy jej wschodniej krawędzi,
• 1 kwietnia, godz. 21:16 - wejście cienia Europy na tarczę Jowisza,
• 1 kwietnia, godz. 21:58 - zejście Europy z tarczy Jowisza,
• 2 kwietnia, godz. 0:12 - zejście cienia Europy z tarczy Jowisza,
• 2 kwietnia, godz. 3:41 - zakrycie Io przez Europę, 98" na zachód od tarczy Jowisza (początek),
• 2 kwietnia, godz. 3:46 - zakrycie Io przez Europę (koniec),
• 2 kwietnia, godz. 21:04 - zaćmienie Ganimedesa przez Kallisto (początek),
• 2 kwietnia, godz. 21:20 - zaćmienie Ganimedesa przez Kallisto (koniec),
• 3 kwietnia, godz. 19:31 - zakrycie Ganimedesa przez Io, 117" na zachód od Jowisza (początek),
• 3 kwietnia, godz. 19:55 - zakrycie Ganimedesa przez Io (koniec),
• 4 kwietnia, godz. 0:44 - zakrycie Ganimedesa przez Io, 60" na zachód od Jowisza (początek),
• 4 kwietnia, godz. 1:12 - zakrycie Ganimedesa przez Io (koniec),
• 4 kwietnia, godz. 3:24 - Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
• 4 kwietnia, godz. 4:34 - Ganimedes chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
• 4 kwietnia, godz. 20:03 - zaćmienie Ganimedesa przez Io (początek),
• 4 kwietnia, godz. 20:11 - zaćmienie Ganimedesa przez Io (koniec),
• 4 kwietnia, godz. 20:58 - minięcie się Ganimedesa i Europy w odległości 2", 155" na wschód od brzegu tarczy Jowisza,
• 5 kwietnia, godz. 0:22 - zaćmienie Ganimedesa przez Europę (początek),
• 5 kwietnia, godz. 0:32 - zaćmienie Ganimedesa przez Europę (koniec),
• 5 kwietnia, godz. 0:32 - wejście Io na tarczę Jowisza,
• 5 kwietnia, godz. 1:38 - wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
• 5 kwietnia, godz. 2:50 - zejście Io z tarczy Jowisza,
• 5 kwietnia, godz. 3:58 - zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
• 5 kwietnia, godz. 21:50 - Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
• 6 kwietnia, godz. 1:20 - wyjście Io z cienia Jowisza (koniec zaćmienia).

[Paweł Baran]

Po minięciu Jowisza we wtorek Księżyc wejdzie na teren gwiazdozbioru Lwa, zwiększając przy tym fazę do 89%. Wieczorem Srebrny Glob będzie się znajdował 4,5 stopnia prawie dokładnie na południe od Regulusa. Natomiast w czwartek 2 kwietnia naturalny satelita Ziemi będzie miał tarczę oświetloną w 98%, a prawie 15° nad nim będzie znajdowała się Denebola, a więc druga co do jasności i najbardziej na wschód wysunięta gwiazda z głównej figury konstelacji Lwa, ale sam Księżyc będzie już wtedy świecił na tle sąsiedniego gwiazdozbioru Panny.

I w Pannie Księżyc pozostanie już do końca tygodnia. W piątek 3 kwietnia około godz. 22 Księżyc będzie miał już fazę 100%, choć geocentryczna pełnia będzie miała miejsce mniej więcej 16 godzin później. Tego wieczoru ok. 5° na północny wschód od niego świeciła będzie Porrima, jedna z jaśniejszych i słynniejszych gwiazd Panny, słynna ze swej podwójności. Natomiast dwa ostatnie dni tego tygodnia Księżyc spędzi w sąsiedztwie Spiki, czyli najjaśniejszej gwiazdy tej konstelacji. W sobotę 4 kwietnia tarcza Księżyca nadal będzie oświetlona w 100% (wtedy będzie jakieś 8 godzin po pełni) i wieczorem będzie on się znajdował około 5,5 stopnia na północny zachód od Spiki. Jednocześnie Księżyc będzie się znajdował niewiele ponad 1,5 stopnia na południe od dużo słabiej świecącej gwiazdy θ Vir. Dobę później faza Księżyca już się trochę zmniejszy, do 98%, a do godziny 22:00 przesunie się on na odległość prawie 8° na wschód od Spiki.

Jak można wydedukować po mapce, ta pełnia nie będzie zwyczajną pełnią, co widać po tym, że Księżyc w tym okresie przecina ekliptykę, zaznaczoną na mapce zieloną linią. A to oznacza, że zaledwie 2 tygodnie po całkowitym zaćmieniu Słońca dojdzie do całkowitego zaćmienia Księżyca! Tym razem będzie to bardzo płytkie zaćmienie, Księżyc będzie wędrował tuż przy północnej granicy cienia Ziemi (ale jednak wewnątrz niej), a faza całkowita będzie trwała zaledwie niecałe 5 minut! Zatem naturalny satelita Ziemi, nawet podczas maksymalnej fazy zaćmienia będzie dość jasny, a fazę całkowitą łatwo będzie przegapić. Niestety do tego zaćmienia dojdzie wtedy, gdy w Europie będzie widno, a Srebrny Glob będzie pod horyzontem. Natomiast szczęście do możliwości obserwacji tego zjawiska będą mieli mieszkańcy większości basenu Oceanu Spokojnego, po jego obu stronach, a najlepiej zaćmienie będzie ono widoczne w okolicach międzynarodowej linii zmiany daty.
Mapka pokazuje położenie Saturna i gwiazdy Nova Sgr no. 2 w pierwszym tygodniu kwietnia 2015 roku
Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher

Źródło: StarryNight
Pod koniec tygodnia niewiele po wschodzie Księżyca nad horyzontem będzie pojawiał się Saturn. W niedzielę 5 kwietnia wschód obu ciał niebiańskich będzie dzieliło tylko 3 godziny. Zatem po obserwacjach Księżyca można poczekać trochę na wschód Saturna, który wznosi się nad horyzont już przed północą nawet w czasie letnim, a góruje około godz. 4:30. Planeta z najokazalszymi pierścieniami w Układzie Słonecznym zbliża się do Ziemi i już od kilku tygodniu porusza się ruchem wstecznym, co oznacza, że jest ona blisko opozycji. I faktycznie: opozycja Saturna przypada w tym roku 23 maja, czyli za niewiele ponad półtora miesiąca. Do niedzieli 5 kwietnia Saturn oddali się od gwiazdy ν Scorpii już na ponad pół stopnia i jednocześnie zbliży się do gwiazdy Graffias na półtora stopnia. W tym tygodniu nie będzie maksymalnej elongacji Tytana, ale najlepiej obserwować go na początku tygodnia po zachodniej stronie Saturna, a pod koniec tygodnia - po wschodniej.

Niecałe 2 tygodnie temu w gwiazdozbiorze Strzelca wybuchła gwiazda nowe, oznaczana jako Nova Sgr 2015 No. 2 (ponieważ pod koniec lutego w tym samym gwiazdozbiorze wybuchła inna nowa, oznaczana Nova Sgr 2015) lub PNV J18365700-2855420. Już w momencie odkrycia gwiazda ta miała jasność +6 magnitudo. Na początku trzeciej dekady marca miała nawet +4 mag, potem osłabła ponownie do 6 mag, ale obecnie jej jasność szacuje się na +5 wielkości gwiazdowych. Pozycję tej nowej zaznaczyłem literką "x" na mapce. Wybuchła ona niecałe 2° prawie dokładnie na wschód od gwiazdy Kaus Meridianis (δ Sgr, +2,7 mag) i jednocześnie jakieś 4,5 stopnia prawie dokładnie na południe od gwiazdy Kaus Borealis (λ Sgr, +2,8 mag). Dokładniejszą mapkę okolic tej nowej można znaleźć m.in. na stronie amerykańskiego czasopisma Sky and Telescope.

Jej niskie położenie w Strzelcu oznacza, że w środkowej Polsce wznosi się ona maksymalnie na wysokość mniej więcej 10°, a półtora godziny przed świtem (gdzieś na tę porę wykonana jest mapka) zajmuje ona pozycję na wysokości nieco ponad 6° nad widnokręgiem. Mimo niesprzyjających warunków obserwacyjnych warto próbować dostrzec tę nową przez lornetkę, jeśli tylko jest na to szansa, a szczególnie, gdy ktoś przebywa bliżej równika, niż znajduje się Polska.

[Paweł Baran]

Animację wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher

Źródło: StarryNight
Wieczorem, zanim jeszcze Księżyc zacznie swoim blaskiem psuć tło nieba, można obserwować dwie planety Układu Słonecznego, czyli Marsa i Wenus. Pierwsza z planet jest już widoczna słabo, półtora godziny po zachodzie Słońca (na tę porę wykonane są mapki animacji) Mars jest już bardzo nisko nad horyzontem, niewiele ponad 2°. Godzinę po zmierzchu jest pod tym względem lepiej, ale jest to nadal niecałe 7°. Dlatego odszukanie Marsa nie jest proste, zwłaszcza, że jego jasność obserwowana, to +1,4 wielkości gwiazdowej, a dodatkowo chowa się on pod widnokrąg niecałe 2 godziny po Słońcu i na polowanie na tę planetę jest mało czasu. Na pewno w jego szukaniu warto się wspomóc lornetką, ale nie można liczyć na nic więcej, niż stwierdzenie jego obecności na niebie.

Wskazówką, gdzie szukać Marsa może być dużo lepiej od niego widoczna Wenus, która zapala się na niebie prawie równocześnie ze zniknięciem Słońca z nieboskłonu. Wenus znajduje się wtedy na wysokości ponad 30° nad horyzontem i wtedy jest widoczna najlepiej. Półtora godziny później jest to nadal ponad 18°, ale nie tylko dlatego warunki obserwacyjne drugiej planety od Słońca są mniej korzystne. Wtedy jest już dużo ciemniej i kontrast między Wenus a tłem nieba jest już bardzo duży, co bardzo przeszkadza w jej obserwacjach. Na początku tygodnia Wenus znajduje się ponad 16° od Marsa, a do końca tygodnia odległość między tymi planetami zwiększy się o kolejne 3°. Wenus powoli zbliża się do Plejad. W niedzielę 5 kwietnia dystans między tymi ciałami niebiańskimi zmniejszy się poniżej 8°. Tarcza Wenus ma jasność -4 magnitudo, a można próbować dostrzec ją przez teleskopy. Obecnie tarcza Wenus ma średnicę 14" i fazę 77%.

Coraz bliżej Gwiazdy Polarnej znajduje się Kometa Lovejoya (C/2014 Q2). W tym miesiącu kometa pokona niewiele ponad 11° i będzie przesuwała się prawie dokładnie na północ, wzdłuż rektascencji 1h 30m. Pod koniec tego tygodnia Kometa Lovejoya odsunie się od gwiazdy Ruchbah już na odległość ponad 7° i jednocześnie zbliży się do gwiazdy ψ Cas na niecały stopień. Kometa nadal świeci nadspodziewanie jasno, jej blask jest oceniany na ok. +7 magnitudo. Zatem wciąż jest ona w zasięgu posiadaczy lornetek i małych teleskopów.

Mapka z trajektorią tej komety w kwietniu br., wykonana w programie Nocny Obserwator (http://astrojawil.pl/blog/moje-programy ... bserwator/) jest do pobrania tutaj.

Dodał: Ariel Majcher
Uaktualnił: Ariel Majcher
http://news.astronet.pl/7588

[Paweł Baran]

Niebo w drugim tygodniu kwietnia 2015 roku
Animacja pokazuje położenie Wenus, Marsa oraz Komety Lovejoya (C/2014 Q2) w drugim tygodniu kwietnia 2015 r
Księżyc jest już po pełni i stopniowo będzie zmniejszał swoją fazę, dążąc do ostatniej kwadry w niedzielę 12 kwietnia. Po drodze Srebrny Glob minie Saturna oraz Nową w Strzelcu 2015 nr 2, która ponownie jaśnieje po spadku blasku kilkanaście dni temu. Na wieczornym niebie po zachodniej części nieboskłonu można obserwować planety Wenus i Mars oraz Kometę Lovejoya (C/2014 Q2), natomiast w części południowo-wschodniej - planetę Jowisz, która w tym tygodniu zmieni swój ruch z wstecznego na prosty.

Tak samo, jak w zeszłym tygodniu niewiele po zachodzie Słońca na niebie widoczne są 3 planety Układu Słonecznego: Wenus, Mars i Jowisz, a także Kometa Lovejoya (C/2014 Q2). Warunki widoczności pierwszej z wymienionych planet się poprawiają, natomiast dwie pozostałe planety są widoczne coraz gorzej. Kometa również świeci coraz słabiej, ponieważ przez cały czas oddala się od Słońca i od Ziemi, ale - szczególnie w drugiej części tygodnia - w jej wieczornych obserwacjach nie będzie już przeszkadzał dążący powoli do nowiu Księżyc.

Wenus jest najłatwiejsza do dostrzeżenia, ponieważ przed wschodem Księżyca jest najjaśniejszym ciałem niebiańskim na całym nieboskłonie. O godzinie podanej na mapce zajmuje ona pozycję na wysokości prawie 20° nad zachodnim widnokręgiem, ale gdyby ktoś chciał obserwować jej tarczę przez teleskop, to lepiej to robić godzinę - półtora wcześniej, gdy niebo jest zdecydowanie jaśniejsze, a planeta znajduje się 15° wyżej. Pod koniec tygodnia jasność Wenus osiągnie -4,1 magnitudo. W tym samym czasie jej tarcza urośnie do 15", zaś faza zmaleje do 74%. W tym tygodniu Wenus minie Plejady, przechodząc niecałe 3° na południe od nich w sobotę 11 kwietnia.

Coraz trudniejsza do dostrzeżenia jest planeta Mars. O godzinie podanej na mapce znajduje się ona na wysokości jedynie 1° nad widnokręgiem, dlatego lepiej na nią zapolować wcześniej. Jednak nie można tego robić zbyt wcześnie, ponieważ jasność Marsa to tylko +1,4 wielkości gwiazdowej, stąd trzeba poczekać aż się odpowiednio ściemni, czyli przynajmniej do godziny 20:00, a najlepiej jeszcze dłużej, ale wtedy Czerwona Planeta i tak jest już na wysokości mniejszej, niż 5° nad widnokręgiem. Wskazówką do odszukania Marsa, choć coraz gorszą, może być Wenus, która oddaliła się już od niego na ponad 20°. Ponad 2 razy bliżej niego, ale w kierunku północnym (Wenus jest na północny wschód) świecą najjaśniejsze gwiazdy Barana, ale one są słabsze od Marsa, a co za tym idzie pojawiają się na niebie później od niego.

Kłopoty z odszukaniem można mieć również w przypadku Komety Lovejoya (C/2014 Q2) i to nie tylko dlatego, że świeci ona coraz słabiej, ale także dlatego, że nie ma obecnie w jej pobliżu jakiejś jaśniejszej gwiazdy, którą można by było się posiłkować. I tak będzie przez najbliższe kilkanaście tygodni. Od świecącej z jasnością +3,3 magnitudo gwiazdy Segin (ε Cas) kometa oddali się już na ponad 5°. W nocy z 7 na 8 kwietnia kometa przejdzie bliżej niż 0,5 stopnia od gwiazdy ψ Cas, ale jej jasność jest o 1,4 magnitudo mniejsza i nie jest ona tak łatwym celem, jak gwiazda Segin. Jasność Komety Lovejoya jest oceniana obecnie na 6,5 - 7 magnitudo (w zależności od źródła), a o godz. 21:30, czyli gdy już jest prawie zupełnie ciemno, znajduje się ona prawie 40° nad północnym horyzontem, dołując około godz. 1:30.

Mapka z trajektorią tej komety w kwietniu br., wykonana w programie Nocny Obserwator (http://astrojawil.pl/blog/moje-programy ... bserwator/) jest do pobrania tutaj.
Mapka pokazuje położenie Jowisza w drugim tygodniu kwietnia 2015 roku

[Paweł Baran]

Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).
Dodał: Ariel Majcher
Źródło: StarryNight
Największa planeta Układu Słonecznego w momencie zachodu Słońca jest już na wysokości ponad 50° nad południowym widnokręgiem, górując mniej więcej godzinę później. W środę 8 kwietnia Jowisz zmieni kierunek swojego ruchu z wstecznego na prosty, co oznacza, że najlepszy okres widoczności tej planety w tym sezonie obserwacyjnym właśnie się kończy. Przez najbliższe kilka dni Jowisz w związku ze zmianą kierunku ruchu będzie stał prawie w miejscu, ale nie będzie już tak z jego jasnością i średnicą kątową. Pod koniec tygodnia blask Jowisza zmniejszy się do -2,2 wielkości gwiazdowej, a jego tarcza będzie miała średnicę 40". Zmiana kierunku ruchu oznacza także, że Jowisz osiągnie minimalną odległość od gromady otwartej M44 i będzie to nieco ponad 5°. Jednocześnie Jowisz osiągnie maksymalną odległość od Regulusa w Lwie i będzie to prawie 17,5 stopnia.

Stopniowo słabną też księżyce galileuszowe Jowisza i wędrują one coraz bliżej tarczy swojej planety macierzystej, ale tutaj zmiany nie następują tak szybko. W tym tygodniu obserwatorom zjawisk w ich układzie szczególnie polecam 3 noce, choć oczywiście w pozostałych czterech również będzie co obserwować:
• noc 7/8 kwietnia: od zmierzchu (19:25) Ganimedes na tarczy Jowisza. O godz. 19:48 Io wyjdzie z cienia Jowisza, natomiast nieco ponad godzinę później, jeszcze zanim Ganimedes zejdzie zejdzie z jowiszowej tarczy (uczyni to ok. 22:00) jego cień pojawi się na Io. Tej nocy jeszcze będzie można zaobserwować zejście cienia Ganimedesa z tarczy Jowisza, co nastąpi o 2:40.
• Noc 10/11 kwietnia: o zmierzchu (godz. 19:30) Io nieruchoma, w maksymalnej elongacji zachodniej. Szybko do niej zbliżał się będzie Ganimedes. Początkowo odległość między księżycami to 34", a od ok. 23:25 do 0:35 będzie ona wynosiła 12", a następnie zacznie ponownie rosnąć. Wcześniej, o 20:58, po wschodniej stronie Jowisza pojawi się Europa, która wyjdzie z cienia planety.
• Noc 11/12 kwietnia: o zmierzchu (19:32) wszystkie 4 księżyce galileuszowe po wschodniej stronie swojej planety macierzystej, w kolejności: Ganimedes, Io, Europa, Kallisto. Księżyce nr 1 i 2 (czyli Io i Europa) będą się zbliżały do Jowisza, natomiast księżyce nr 3 i 4 (czyli Ganimedes i Kallisto) będą się od niego oddalać. Przed godziną 20 Io przejdzie przed tarczą Ganimedesa. Tuż po północy księżyce nr 2 i 3 miną się w odległości 2". Przed zachodem Jowisza będzie jeszcze można zaobserwować na jego tarczy Io i jej cień.


Więcej szczegółów na temat konfiguracji księżyców galileuszowych Jowisza (na podstawie stron IMCCE oraz Sky and Telescope) w poniższej tabeli:

[Paweł Baran]

• 6 kwietnia, godz. 1:20 - wyjście Io z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
• 6 kwietnia, godz. 19:23 - od zmierzchu Io na tarczy Jowisza, przy jej wschodniej krawędzi,
• 6 kwietnia, godz. 20:08 - wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
• 6 kwietnia, godz. 21:16 - zejście Io z tarczy Jowisza,
• 6 kwietnia, godz. 22:28 - zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
• 6 kwietnia, godz. 23:37 - minięcie się Europy i Io w odległości 1", 39" na zachód od brzegu tarczy Jowisza,
• 7 kwietnia, godz. 1:14 - zaćmienie Europy przez Io (początek),
• 7 kwietnia, godz. 1:19 - zaćmienie Europy przez Io (koniec),
• 7 kwietnia, godz. 2:28 - Europa chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
• 7 kwietnia, godz. 19:25 - od zmierzchu Ganimedes na tarczy Jowisza (w połowie drogi między środkiem a wschodnią krawędzią tarczy),
• 7 kwietnia, godz. 19:48 - wyjście Io z cienia Jowisza, 20" na wschód od brzegu tarczy planety (koniec zaćmienia),
• 7 kwietnia, godz. 21:00 - zaćmienie Io przez Ganimedesa (początek),
• 7 kwietnia, godz. 21:05 - zaćmienie Io przez Ganimedesa (koniec),
• 7 kwietnia, godz. 22:00 - zejście Ganimedesa z tarczy Jowisza,
• 7 kwietnia, godz. 23:00 - wejście cienia Ganimedesa na tarczę Jowisza,
• 8 kwietnia, godz. 2:40 - zejście cienia Ganimedesa z tarczy Jowisza,
• 8 kwietnia, godz. 21:32 - wejście Europy na tarczę Jowisza,
• 8 kwietnia, godz. 23:52 - wejście cienia Europy na tarczę Jowisza,
• 9 kwietnia, godz. 0:26 - zejście Europy z tarczy Jowisza,
• 9 kwietnia, godz. 0:54 - zakrycie Kallisto przez Europę, 8" na zachód od krawędzi tarczy Jowisza (początek),
• 9 kwietnia, godz. 1:00 - zakrycie Kallisto przez Europę (koniec),
• 9 kwietnia, godz. 1:50 - Kallisto chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
• 9 kwietnia, godz. 2:48 - zejście cienia Europy z tarczy Jowisza,
• 10 kwietnia, godz. 20:58 - wyjście Europy z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
• 11 kwietnia, godz. 19:57 - zakrycie Ganimedesa przez Io, 105" na wschód od tarczy Jowisza (początek),
• 11 kwietnia, godz. 20:04 - zakrycie Ganimedesa przez Io (koniec),
• 11 kwietnia, godz. 23:01 - zaćmienie Ganimedesa przez Io (początek),
• 11 kwietnia, godz. 23:06 - zaćmienie Ganimedesa przez Io (koniec),
• 12 kwietnia, godz. 0:07 - minięcie się Ganimedesa i Europy w odległości 2", 146" na wschód od tarczy Jowisza,
• 12 kwietnia, godz. 2:22 - wejście Io na tarczę Jowisza,
• 12 kwietnia, godz. 3:34 - wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
• 12 kwietnia, godz. 3:41 - zaćmienie Ganimedesa przez Europę (początek),
• 12 kwietnia, godz. 3:51 - zaćmienie Ganimedesa przez Europę (koniec),
• 12 kwietnia, godz. 20:46 - zaćmienie Io przez Europę (początek),
• 12 kwietnia, godz. 20:50 - zaćmienie Io przez Europę (koniec),
• 12 kwietnia, godz. 23:42 - Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
• 13 kwietnia, godz. 3:14 - wyjście Io z cienia Jowisza (koniec zaćmienia).

[Paweł Baran]

Mapka pokazuje położenie Księżyca, Saturna i Nowej w Strzelcu 2015 nr 2 w drugim tygodniu kwietnia 2015 roku
Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher

Źródło: StarryNight

Naturalny satelita Ziemi tydzień zacznie w gwiazdozbiorze Panny i w fazie bliskiej pełni. Jednak do niedzieli 12 kwietnia jego tarcza będzie oświetlona już tylko w połowie, a przemieści się on do gwiazdozbioru Strzelca, wschodząc po godzinie 2. Zatem pod koniec tygodnia przez pierwszą część nocy jego blask nie będzie już przeszkadzał w obserwacjach.

Pierwszej, trwającej właśnie, nocy tego tygodnia Księżyc pojawił się na nieboskłonie jeszcze w niedzielę 5 kwietnia, około godz. 21:30 i znajduje się na wschodnich rubieżach gwiazdozbioru Panny, mając tarczę oświetloną w 98%. Ponad 10° na zachód od niego znajduje się najjaśniejsza gwiazda goszczącej go konstelacji, czyli Spika i jest to w zasadzie jedyna gwiazda widoczna w tej odległości od Księżyca, choć nie bez kłopotu.

Następnej nocy Księżyc dotrze już do gwiazdozbioru Wagi, zmniejszając przy tym fazę do 94%. O godzinie podanej na mapce będzie on zajmował pozycję na wysokości prawie 20° nad punktem SSW widnokręgu, przecinając linię łączącą dwie najjaśniejsze gwiazdy Wagi, czyli Zuben Elgenubi i Zuben Eschamali, świecąc około 2° od pierwszej z wymienionych gwiazd.

Dwie następne noce Księżyc spędzi w okolicy planety Saturn. W środę 8 kwietnia Srebrny Glob nadal będzie przebywał na tle gwiazdozbioru Wagi, a jego faza zmniejszy się do 88%. Tej nocy Saturn będzie się znajdował prawie 6° na wschód od Księżyca. Dobę później tarcza naturalnego satelity Ziemi będzie oświetlona już tylko w 81% i przesunie się on już na odległość 7° na wschód od Saturna i jednocześnie zbliży się do gwiazdy Antares, czyli najjaśniejszej gwiazdy Skorpiona na odległość 8,5 stopnia, choć sam będzie się znajdował na tle sąsiedniego gwiazdozbioru Wężownika.

W przeciwieństwie do Jowisza Saturn niedawno zmienił kierunek swojego ruchu z prostego na wsteczny i porusza się ze wschodu na zachód, stopniowo zbliżając się do Ziemi i zwiększając tym samym swoją jasność i rozmiary kątowe. Do końca tygodnia szósta planeta Układu Słonecznego oddali się od gwiazdy ν Scorpii na prawie 50' i jednocześnie zbliży się do gwiazdy Graffias na niecałe 1,5 stopnia. Do tego czasu jasność tej planety wzrośnie do +0,2 wielkości gwiazdowej, a jego tarcza będzie miała średnicę 18". Maksymalna elongacja Tytana (tym razem wschodnia) przypada w poniedziałek 6 kwietnia.

Dwie ostatnie noce tego tygodnia Księżyc spędzi na tle gwiazdozbioru Strzelca. W poranek sobotni, 11 kwietnia, jego faza będzie wynosić 62%, dobę później - 10% mniej (ostatnia kwadra wypada o godz. 5:45, czyli niecałe 2 godziny po momencie pokazanym na mapce). W sobotę Księżyc będzie się znajdował mniej więcej 10° dokładnie na północ od gwiazdy Nowej Strzelca 2015 nr 2, która wybuchła w połowie marca. Pozycję tej gwiazdy jest zaznaczona na mapce literką „x”. Wybuchła ona niecałe 2° prawie dokładnie na wschód od gwiazdy Kaus Meridianis (δ Sgr, +2,7 mag) i jednocześnie jakieś 4,5 stopnia prawie dokładnie na południe od gwiazdy Kaus Borealis (λ Sgr, +2,8 mag). Dokładniejszą mapkę okolic tej nowej można znaleźć m.in. na stronie amerykańskiego czasopisma Sky and Telescope. Obecnie ta nowa ponownie jaśnieje, a jej blask jest oceniany na +4,5 magnitudo. Gwiazda Nowa Strzelca 2015 nr 2 wschodzi w tym tygodniu ok. godz. 3, a dwie godziny przed świtem (godzinę później) znajduje się na wysokości 5° nad południowo-wschodnim widnokręgiem. Niestety wiele wyżej już się ta gwiazda nie wzniesie, ponieważ znajduje się kilka stopni pod nisko tutaj położoną ekliptyką.

Dodał: Ariel Majcher
http://news.astronet.pl/7591

[Paweł Baran]

Niebo w trzecim tygodniu kwietnia 2015 roku
Mapka pokazuje położenie Księżyca, Saturna i Nowej w Strzelcu 2015 nr 2 w trzecim tygodniu kwietnia 2015 roku .
Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher

Źródło: StarryNight
Nów Księżyca przypada w tym tygodniu w sobotę 18 kwietnia, stąd początkowo będzie on widoczny nad ranem, gdzie będzie oddalał się od Saturna, natomiast w niedzielę 19 kwietnia będzie go można próbować dostrzec wieczorem tuż po zmierzchu, w towarzystwie Merkurego i Marsa. Pierwszą planeta od Słońca powinno dać się odnaleźć, natomiast Czerwona Planeta jest wyzwaniem. Przez całą noc można obserwować zbliżającą się do Gwiazdy Polarnej Kometę Lovejoya (C/2014 Q2), zaś przez dużą część nocy - Jowisza, który powoli jest widoczny coraz gorzej.

Na porannym niebie ekliptyka jest obecnie położona niekorzystnie, stąd mimo, że do nowiu Księżyca pozostał prawie tydzień (dokładnie nów będzie miał miejsce w sobotę 18 kwietnia o 20:57 naszego czasu), będzie go można próbować dostrzec przed świtem tylko przez pierwsze trzy dni tego tygodnia, w których będzie świecił na tle gwiazdozbiorów Koziorożca i Wodnika, nisko nad południowo-wschodnim widnokręgiem.

Najciekawiej zapowiada się pierwszy poranek tego tygodnia, gdy godzinę przed wschodem Słońca (na tę porę wykonana jest mapka) Srebrny Glob w fazie jeszcze dość duże 39% będzie zajmował pozycję na wysokości prawie 15° dokładnie nad punktem SE widnokręgu. Towarzyszyć mu będą jasne gwiazdy z zachodniej części gwiazdozbioru Koziorożca, czyli Algiedi (α Cap) i Dabih (β Cap). Szczególnie blisko będzie druga z wymienionych gwiazd, której do Księżyca będzie w tym momencie brakowało niecałe 1,5 stopnia, a gwiazdy tej należy szukać gdzieś na godz. 1:30 w stosunku do Księżyca. α Cap będzie się znajdowała 2° dalej, na godz. 1.

Dobę później tarcza naturalnego satelity Ziemi będzie oświetlona już tylko w 28% i o tej samej porze będzie się ona znajdowała na wysokości zaledwie 10°, nieco bardziej w kierunku wschodnim. W promieniu 7° od Księżyca tego ranka będą się znajdowały gwiazdy Nashira (γ Cap) i Deneb Algiedi (δ Cap). Natomiast w środę 15 kwietnia faza Księżyca zmaleje o kolejne 10% (do 28%) i będzie go można odnaleźć na wysokości mniej więcej 5°, bliżej punktu E widnokręgu. Jeszcze kolejnego dnia tarcza Srebrnego Globu będzie oświetlona w 10%, ale w momencie pokazanym na mapce będzie on dopiero wschodził, zatem jego obserwacje praktycznie będą niemożliwe.

Godzinę przed świtem dużo dalej w kierunku zachodnim, już po momencie górowania będzie się znajdowała planeta Saturn. W poniedziałek 13 kwietnia będzie ona oddalona od Księżyca już o ponad 60°. Saturn coraz wyraźniej dystansuje się od gwiazdy ν Scorpii (na mapce w lewo i w dół od Saturna), od której oddali się już na odległość ponad 1°. Jednocześnie planeta zbliża się do gwiazdy Graffias (na mapce w prawo i w dół od Saturna) i pod koniec tygodnia odległość między tymi ciałami niebiańskimi zmaleje do 76 minut kątowych. Jasność Saturna wzrosła już do +0,2 magnitudo, a jego tarcza ma średnicę 18". Maksymalna elongacja Tytana, tym razem zachodnia, przypada we wtorek 14 kwietnia.

[Paweł Baran]

Do opisania pozostała jeszcze gwiazda Nowa Strzelca 2015 nr 2, która o godzinie podanej na mapce jest już niewidoczna, ponieważ tło nieba jest za jasne. Ale wschodzi ona przed godziną 3, a nieco ponad godzinę później (czyli trochę wcześniej, niż jest to zaznaczone na mapce) można ją jeszcze próbować dostrzec. Około godz. 4 gwiazda ta zajmuje pozycję jakieś 6° nad punktem SSE widnokręgu. Pozycja tej gwiazdy jest zaznaczona na mapce literką „x”. Wybuchła ona niecałe 2° prawie dokładnie na wschód od gwiazdy Kaus Meridianis (δ Sgr, +2,7 mag) i jednocześnie jakieś 4,5 stopnia prawie dokładnie na południe od gwiazdy Kaus Borealis (λ Sgr, +2,8 mag). Dokładniejszą mapkę okolic tej nowej można znaleźć m.in. na stronie amerykańskiego czasopisma Sky and Telescope. Ta nowa zachowuje się dość dziwnie, ponieważ od jej odkrycia zaobserwowano już dwa pojaśnienia i dwa spadki jasności. Obecnie ponownie ona jaśnieje, a jej blask jest oceniany na mniej więcej +5 - 4,5 magnitudo.
Animacja pokazuje położenie Wenus, Marsa i Komety Lovejoya (C/2014 Q2) w trzecim tygodniu kwietnia 2015 r.
Animację wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher -
Uaktualnił: Ariel Majcher

Źródło: StarryNight
Na wieczornym nieboskłonie ostatnie już w zasadzie podrygi wydaje Mars. Czerwona Planeta dość szybko zbliża się do Słońca - pod koniec tego tygodnia będzie od niego oddalona o niecałe 15° i tylko korzystnemu nachyleniu ekliptyki do widnokręgu o tej porze doby zawdzięczamy to, że jeszcze można próbować go wyłowić z tła nieba, choć nie jest to proste. Nie pomaga tutaj jasność tej planety, która wynosi zaledwie +1,4 magnitudo i nawet z lornetką odnalezienie Marsa to nie będzie takie proste zadanie, zwłaszcza, że o godzinie podanej na mapce Mars znajduje się już na horyzoncie. Pół godziny wcześniej jest to 4°.

Ostatniego dnia tego tygodnia na wieczorne niebo powróci Księżyc. O godzinie 20:30 od jego nowiu nie minie jeszcze doba i będzie to najmłodszy Księżyc, którego będzie można próbować dostrzec na wieczornym niebie w tym roku. W tym momencie jego faza będzie wynosiła zaledwie 1%, a będzie się on znajdował jedynie 1° nad horyzontem. Zatem na jego szukanie można będzie sobie pozwolić tylko wtedy, gdy do dyspozycji będzie odpowiednio odsłonięty widnokrąg.

Tego wieczoru niecałe 5° na prawo i nieco w górę od niego, na wysokości 2° będzie świecił Merkury. Pierwsza planeta od Słońca w przyszłym tygodniu zacznie swój najlepszy okres widoczności wieczornej w tym roku, z maksymalną elongacją wschodnią 7 maja. Identycznie, jak w przypadku Wenus, podczas widoczności wieczornej Merkury zbliża się do Ziemi, zatem z biegiem czasu będzie rosła jego tarcza, ale zmniejszać się będzie jego faza i jasność. W niedzielę 19 kwietnia Merkury będzie świecił z jasnością obserwowaną -1,4 wielkości gwiazdowej, a jego tarcza będzie miała średnicę 5" i fazę 90%. 4° na wschód od Merkurego będzie się wtedy znajdował Mars, ale - jak już pisałem - jego dostrzeżenie będzie zdecydowanie trudniejsze. Na koniec warto może wspomnieć, że obie planety i Księżyc będą tworzyły prawie trójkąt foremny, ponieważ Marsa od Księżyca będzie dzieliło również 4°, jedynie Merkury od Księżyca będzie troszeczkę dalej.

Dużo lepiej od Merkurego i Marsa jest widoczna Wenus, która pnie się coraz wyżej na niebie.

[Paweł Baran]

W poniedziałek 13 kwietnia druga planeta od Słońca przetnie linię łączącą Plejady z Aldebaranem, a w niedzielę 19 kwietnia odległość między nią a najjaśniejszą gwiazdą Byka osiągnie minimum niecałe 7,5 stopnia. W tym tygodniu Wenus minie kilka trochę słabszych, ale wyraźnie widocznych gwiazd na północ od Hiad. We wtorek 14 kwietnia minie w odległości 23' gwiazdę 37 Tauri, świecącą z jasnością +4,3 magnitudo, zaś w sobotę 18 kwietnia przejdzie mniej więcej 50' od gwiazdy υ Tauri (jasność taka sama, jak 37 Tau) i 73' od gwiazdy κ Tauri (0,1 magnitudo jaśniejsza). Jasność Wenus zwiększyła się już do -4,1 magnitudo, a jej tarcza ma średnicę 15" i fazę 72%.

Nadal dość dobrze jest widoczna Kometa Lovejoya (C/2014 Q2), która wędruje na północ gwiazdozbioru Kasjopei i na jakiś czas opuściła bezpośrednie sąsiedztwo jasnych gwiazd. Kometa zbliża się coraz bardziej do Gwiazdy Polarnej, w niedzielę 19 kwietnia odległość między tymi ciałami niebiańskimi będzie większa od 16°, ale na to, aby Gwiazda Polarna była dobrym wskaźnikiem do niej, trzeba jeszcze trochę poczekać. Obecnie kometa świeci z jasnością +7 magnitudo.

Mapka z trajektorią tej komety w kwietniu br., wykonana w programie Nocny Obserwator (http://astrojawil.pl/blog/moje-programy ... bserwator/) jest do pobrania tutaj.
Mapka pokazuje położenie Jowisza w trzecim tygodniu kwietnia 2015 roku
Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher

Źródło: StarryNight
Przez większą część nocy można obserwować Jowisza, który niestety najlepszy okres widoczności w tym sezonie ma już za sobą. Największa planeta Układu Słonecznego jest w momencie górowania, na wysokości niecałych 60° nad południowym horyzontem. Potem już tylko zbliża się do widnokręgu. Ale ze względu na dużą wysokość początkową to zbliżanie trwa aż do godziny 3:30. Jowisz znajduje się nieco ponad 5° na południowy wschód od znanej gromady otwartej gwiazd M44. W niedzielę 19 kwietnia jego tarcza będzie miała średnicę 39" i jasność -2,2 wielkości gwiazdowej.

W układzie księżyców galileuszowych nadal można obserwować ich wzajemne zakrycia i zaćmienia, a także przejścia na tle tarczy, chowanie się za Jowiszem i wychodzenie z jego cienia. W tym tygodniu warto zwrócić szczególną uwagę na dni:
• Noc 13/14 kwietnia: wieczorem sekwencja przejścia Io i jej cienia po tarczy Jowisza, po północy minięcie się Europy i Io w bliskiej odległości, a tuż przed zachodem Jowisza na Europie pojawi się cień Io.
• Noc 14/15 kwietnia: o zmierzchu (godz. 19:37) 3 księżyce po wschodniej stronie Jowisza (w kolejności: Ganimedes, Europa, Kallisto), Io w cieniu swojej planety macierzystej. Zaćmienie Io skończy się kwadrans przez 22, ale zanim to nastąpi przed jej tarczą przejdzie Ganimedes, który przed północą rzuci na Io swój cień. Wcześniej, tuż po 22 zacznie się sekwencja przejścia Ganimedesa i jego cienia po tarczy Jowisza. W momencie zachodu Jowisza (godz. 3:53) cień Ganimedesa jeszcze na nim będzie.
• Noc 17/18 kwietnia: o zmierzchu (19:42) Kallisto, Io i Ganimedes (w tej kolejności) na zachód od tarczy Jowisza, Europa w cieniu swojej planety macierzystej. Kallisto