• 8 grudnia, godz. 21:00 - minięcie się Io i Europy w odległości 1" (środki tarcz), 2' na wschód od Jowisza,
• 9 grudnia, godz. 2:28 - wejście cienia Europy na tarczę Jowisza,
• 9 grudnia, godz. 4:50 - wejście Europy na tarczę Jowisza,
• 9 grudnia, godz. 5:16 - wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
• 9 grudnia, godz. 5:26 - zejście cienia Europy z tarczy Jowisza,
• 9 grudnia, godz. 6:28 - wejście Io na tarczę Jowisza,
• 9 grudnia, godz. 7:36 - zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
• 9 grudnia, godz. 7:46 - zejście Europy z tarczy Jowisza,
• 9 grudnia, godz. 23:37 - zaćmienie Ganimedesa przez Europę (początek),
• 9 grudnia, godz. 23:49 - zaćmienie Ganimedesa przez Europę (koniec),
• 10 grudnia, godz. 2:28 - wejście Io w cień Jowisza (początek zaćmienia),
• 10 grudnia, godz. 4:12 - minięcie się Europy i Ganimedesa w odległości 1" (środki tarcz), 3' na zachód od Jowisza (wg Starry Nighta Europa przesłoni troszeczkę Ganimedesa),
• 10 grudnia, godz. 5:58 - wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
• 10 grudnia, godz. 21:00 - Ganimedes chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
• 10 grudnia, godz. 21:18 - wejście Europy w cień Jowisza (początek zaćmienia),
• 10 grudnia, godz. 23:46 - wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
• 11 grudnia, godz. 0:38 - wyjście Ganimedesa zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
• 11 grudnia, godz. 0:45 - częściowe zakrycie Ganimedesa przez Io (początek), 2" na wschód od brzegu tarczy Jowisza,
• 11 grudnia, godz. 0:49 - częściowe zakrycie Ganimedesa przez Io (koniec),
• 11 grudnia, godz. 0:54 - wejście Io na tarczę Jowisza,
• 11 grudnia, godz. 2:04 - zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
• 11 grudnia, godz. 2:26 - wyjście Europy zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
• 11 grudnia, godz. 3:12 - zejście Io z tarczy Jowisza,
• 11 grudnia, godz. 20:56 - wejście Io w cień Jowisza (początek zaćmienia),
• 12 grudnia, godz. 0:26 - wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
• 12 grudnia, godz. 20:39 - od wschodu Jowisza Io i Europa na tarczy planety (Io blisko środka, Europa przy zachodnim brzegu),
• 12 grudnia, godz. 21:00 - zejście Europy z tarczy Jowisza,
• 12 grudnia, godz. 21:40 - zejście Io z tarczy Jowisza,
• 12 grudnia, godz. 23:36 - zaćmienie Kallisto przez Io (początek),
• 12 grudnia, godz. 23:43 - zaćmienie Kallisto przez Io (koniec),
• 13 grudnia, godz. 0:45 - częściowe zakrycie Io przez Europę (początek), ok. 90" na zachód od brzegu tarczy Jowisza,
• 13 grudnia, godz. 3:19 - częściowe zakrycie Io przez Europę (koniec),
• 13 grudnia, godz. 5:46 - wejście Kallisto w cień Jowisza (początek zaćmienia),
• 13 grudnia, godz. 21:10 - wyjście Kallisto zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
• 14 grudnia, godz. 2:06 - częściowe zakrycie Io przez Ganimedesa (początek),
• 14 grudnia, godz. 2:16 - częściowe zakrycie Io przez Ganimedesa (koniec),
• 14 grudnia, godz. 4:57 - minięcie się Ganimedesa i Kallisto w odległości 2" (środki tarcz), 90" na wschód od Jowisza; dodatkowo 35" na wschód od tej pary będzie znajdowała się Io
• 14 grudnia, godz. 6:18 - wejście cienia Ganimedesa na tarczę Jowisza,
• 14 grudnia, godz. 21:54 - częściowe zakrycie Io przez Ganimedesa (początek), 2' na zachód od Jowisza,
• 14 grudnia, godz. 22:54 - częściowe zakrycie Io przez Ganimedesa (koniec),
Zanim jeszcze wzejdzie Księżyc i Jowisz na wieczornym niebie niezbyt wysoko nad widnokręgiem przebywa Mars z Neptunem. Czerwona Planeta już na dobre wejdzie do gwiazdozbioru Koziorożca, wkraczając do wewnątrz głównej figury tej konstelacji. W połowie tygodnia Mars przejdzie niecałe 6° na południe od gwiazdy Dabih. Planeta świeci obecnie z jasnością +1 magnitudo i nadal jest najjaśniejszym obiektem w tym rejonie nieba. Dwie godziny po zachodzie Słońca Marsa należy szukać na wysokości mniej więcej 10° nad południowo-zachodnim horyzontem.

Około 27° na północny wschód od Marsa znajduje się Neptun. Ostatnia planeta Układu Słonecznego świeci dużo słabiej od Marsa, z jasnością jedynie +7,9 magnitudo, zatem do jej dostrzeżenia jest potrzebna co najmniej lornetka. Neptun zbliża się do świecącej o 3 magnitudo jaśniej gwiazdy σ Aquarii i pod koniec tygodnia odległość między tymi ciałami niebiańskimi zmniejszy się do 45 minut kątowych.
Ponad 40° nad widnokręgiem góruje planeta Uran i czyni to przed godziną 19. Siódmą planetę Układu Słonecznego, świecącą obecnie z jasnością +5,8 magnitudo można odnaleźć niecałe 3,5 stopnia od świecącej z jasnością obserwowaną +4,4 wielkości gwiazdowej gwiazdą δ Psc. Ponad 3-krotnie bliżej Urana znajduje się świecąca z podobną jasnością co on, gwiazda 96 Psc. Uran szykuje się do zmiany swojego ruchu z wstecznego na prosty, co nastąpi w przyszłym tygodniu.
Dodał: Ariel Majcher
Uaktualnił: Ariel Majcher
http://news.astronet.pl/7531

Niebo w trzecim tygodniu grudnia 2014 roku
Animacja pokazuje położenie Księżyca i Saturna w trzecim tygodniu grudnia 2014 roku
Najbliższe dni to ostatni tydzień astronomicznej jesieni. W poniedziałek 22 grudnia zaraz po północy Słońce osiągnie najbardziej na południe wysunięty punkt ekliptyki. Od tego dnia Słońce zacznie wędrować na północ i przez następne pół roku dzień będzie się wydłużał, a noc - skracać. Na niebie porannym będzie można obserwować coraz węższy sierp zdążającego do nowiu Księżyca, który minie powracającego na niebo po kilkumiesięcznej nieobecności Saturna. Prawie przez całą noc można obserwować meteory z roju Geminidów oraz Jowisza, zaś w pierwszej połowie nocy - Marsa, Neptuna oraz Urana.

Srebrny Glob wschodzi już bardzo późno: na początku tygodnia około północy, zaś w niedzielę 21 grudnia - 6,5 godziny później, niewiele przed Słońcem. Odwiedzi w tym czasie gwiazdozbiory Panny, Wagi, Skorpiona i Wężownika, powoli zbliżając się do nowiu, który będzie miał miejsce tej samej nocy, co przesilenie zimowe, ale o godzinie 2:36, czyli 2,5 godziny później. Przez cały tydzień dobrze powinno być widoczne tzw. światło popielate Księżyca, czyli ta jego część, która nie jest oświetlona bezpośrednio przez Słońce, lecz odbija światło słoneczne, odbite wcześniej od naszej planety. Im bliżej końca tygodnia, tym światło popielate będzie widoczne lepiej. A ze względu na to, że Ziemia ma prawie 4-krotnie większą średnicę od swojego naturalnego satelity oraz odbija ok. 40% padającego na nią promieniowania i obserwowana z Księżyca ma fazę uzupełniającą do tej, jaką ma Księżyc obserwowany z Ziemi (czyli gdy faza Księżyca wynosi np. 25%, to faza Ziemi obserwowanej z Księżyca wynosi 75%), to Ziemia na księżycowym niebie świeci bardzo jasno. I mimo tego, że Księżyc odbija tylko nieco ponad 10% padającego na niego promieniowania, to wystarczy to do wyraźnego świecenia jego nocnej części.

Pierwsze trzy dni tego tygodnia Księżyc spędzi w gwiazdozbiorze Panny i na 45 minut przed świtem (na tę porę wykonane są mapki animacji) będzie on bliski górowania. W poniedziałkowy poranek tarcza naturalnego satelity Ziemi miała fazę 43%, a zajmowała ona pozycję około 17° na południe od Deneboli - drugiej co do jasności i najbardziej na wschód wysuniętej gwiazdy z głównej figury Lwa, oznaczanej na mapach nieba grecką literą β oraz jednocześnie 10,5 stopnia na zachód od Porrimy - jednej z jaśniejszych gwiazd Panny, oznaczanej na mapach nieba grecką literą γ.

W poranek wtorkowy 16 grudnia faza Księżyca spadnie do 34% i przesunie się on między Porrimę a Spikę, czyli najjaśniejszą gwiazdę w całej konstelacji Panny. O godzinie podanej na mapce dla tego dnia od Porrimy Księżyc będzie oddalony o niecałe 5°, natomiast od Spiki - trochę mniej niż 11°. Dobę później tarcza Srebrnego Globu będzie oświetlona w jeszcze mniejszym stopniu, jej faza zmaleje do 25%. Do tego czasu Księżyc minie już Spikę, a tuż przed świtem będzie się znajdował mniej niż 3° na północny wschód od niej.

Dwa kolejne dni tego tygodnia, czyli czwartek 18 grudnia i piątek 19 grudnia Księżyc spędzi na odwiedzinach gwiazdozbioru Wagi. W czwartek tarcza Księżyca będzie miała fazę 16%, zaś w piątek - już tylko 9%. W obu tych dniach Srebrny Glob będzie dość blisko gwiazdy Zuben Elgenubi, czyli gwiazdy Wagi oznaczanej na mapach grecką literą α, choć nie jest to najjaśniejsza gwiazda tej konstelacji. W czwartek Księżyc będzie się znajdował 7° na zachód od wspomnianej gwiazdy, dobę później - prawie tyle samo, ale na wschód.

Rok temu blisko Zuben Elgenubi wędrował Saturn, jednak w tym roku szósta planeta Układu Słonecznego przesunęła się kilkanaście stopni na południowy wschód i w tym roku będzie zajmował pozycję kilkanaście stopni na wschód lub południowy wschód od tej gwiazdy. W

czwartek 18 grudnia Księżyc będzie oddalony od Saturna o ponad 21°, w piątek 19 grudnia - niecałe 8°. Najbliżej Saturna Księżyc będzie znajdował się w sobotę 20 grudnia, gdy o tej samej porze doby będzie świecił niecałe 6° na wschód od niego, przy fazie zaledwie 4%. Jednocześnie Księżyc będzie znajdował się prawie 3° na północny wschód od gwiazdy Graffias, czyli gwiazdy Skorpiona, oznaczanej na mapach nieba grecką literą β. Sam Saturn jest jeszcze daleko od Ziemi i świeci z jasnością +0,5 magnitudo. Przez teleskopy można próbować dostrzec jego tarczę o średnicy 15".

Ostatniego dnia tego tygodnia Księżyc wzejdzie około godziny 6:35, czyli jakieś 70 minut przed Słońcem, a jego faza będzie wynosiła zaledwie 1%. 45 minut przed wschodem Słońca Księżyc będzie zajmował pozycję na wysokości 2° nad południowo-wschodnim widnokręgiem, a niecałe 4° na północ nad nim znajdowała się będzie gwiazda Sabik, czyli η Wężownika. Jednak ze względu na jasne tło nieba do jej dostrzeżenia będzie potrzebna lornetka. Również Srebrny Glob nie będzie łatwy do odnalezienia na niebie i poza odsłoniętym widnokręgiem i idealną przejrzystością powietrza w tym rejonie nieba do jego odszukania również niezbędna może okazać się lornetka.
Mapka pokazuje położenie Jowisza i radiantu Geminidów w trzecim tygodniu grudnia 2014 roku
Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).
Dodał: Ariel Majcher
Źródło: StarryNight
Przez całą noc można jeszcze obserwować meteory z corocznego roju Geminidów (ale tylko przez pierwsze dwie noce tego tygodnia), natomiast przez jej większość widoczna jest planet Jowisz, która pojawia się nad widnokręgiem mniej więcej o godzinie 20. Według Międzynarodowej Organizacji Meteorowej w miniony weekend można było obserwować nawet 150 meteorów na godzinę, czyli więcej niż 2 na minutę. Obecnie ich aktywność osłabła już do około 20 meteorów na godzinę, ale jeszcze przez 2 dni można próbować obserwować ten rój.

Największa planeta Układu Słonecznego zmieniła już swój ruch z prostego na wsteczny i powoli nabiera prędkości. W niedzielę 21 grudnia Jowisz będzie oddalony od Regulusa z Lwa już o ponad 7,5 stopnia i w następnych tygodnia odległość ta będzie rosła. Obecnie Jowisz świeci z jasnością -2,4 wielkości gwiazdowej, a jego tarcza ma średnicę już 42".

W tym tygodniu również będzie się dużo działo w układzie księżyców galileuszowych Jowisza:
• noc 17/18 grudnia: ok 23:45 na zachód od Jowisza widoczna Europa, tuż przed północą wchodzi ona w cień Jowisza, ale tuż po północy po tej stronie Jowisza zastępuje ją Ganimedes, który jednak niewiele później chowa się za swoją planetą macierzystą. Przed godziną 5 rano oba Księżyce pojawiają się po wschodniej stronie tarczy planety, a po zachodniej widoczna jest Io, która zeszła z tarczy planety;
• noc 18/19 grudnia: początkowo Io po zachodniej stronie tarczy Jowisza, a 3 pozostałe księżyce po stronie wschodniej, w kolejności Europa, Ganimedes, Kallisto, Europa i Ganimedes 3" od siebie tuż po swoim wschodzie ok 20:30. Po godzinie 2 Io pojawi się po wschodniej stronie tarczy planety i wtedy po tej stronie Jowisza widoczne są wszystkie cztery księżyce galileuszowe, w kolejności wzrastającej odległości od swojej planety macierzystej;
• noc 19/20 grudnia: od wschodu Jowisza cienie Europy i Io na tarczy Jowisza, oba księżyce niewiele na wschód od tarczy. Kwadrans po 21 na tarczy planety zarówno cienie, jak i ich właściciele na tarczy, na której Io będzie doganiać Europę i jeszcze przed zejściem, obu księżyców z tarczy Io zacznie chować się za Europę. Zatem w pewnym momencie na tarczy Jowisza będą widoczne 2 księżyce galileuszowe oraz ich cienie! Po przejściu za Europą Io ją wyprzedzi, ale jeszcze przed końcem nocy zacznie zawracać w kierunku Jowisza i po godzinie 6:30 ponownie schowa się za Europę.
• noc 21/22 grudnia: wieczorem minięcie się Europy i Kallisto na wschód od tarczy Jowisza, rano - zakrycie Io przez Ganimedesa oraz zaćmienie Io przez Kallisto.


Więcej szczegółów na temat konfiguracji księżyców galileuszowych Jowisza (na podstawie stron IMCCE oraz Sky and Telescope) w poniższej tabeli:

• 15 grudnia, godz. 23:30 - minięcie się Io i Europy w odległości 1" (środki tarcz), 2' na wschód od Jowisza,
• 16 grudnia, godz. 5:04 - wejście cienia Europy na tarczę Jowisza,
• 16 grudnia, godz. 7:10 - wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
• 16 grudnia, godz. 7:18 - wejście Europy na tarczę Jowisza,
• 17 grudnia, godz. 3:24 - zaćmienie Ganimedesa przez Europę (początek),
• 17 grudnia, godz. 3:41 - zaćmienie Ganimedesa przez Europę (koniec),
• 17 grudnia, godz. 4:22 - wejście Io w cień Jowisza (początek zaćmienia),
• 17 grudnia, godz. 7:46 - wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
• 17 grudnia, godz. 8:05 - minięcie się Europy i Ganimedesa w odległości 1" (środki tarcz), 3' na zachód od Jowisza,
• 17 grudnia, godz. 20:20 - wejście Ganimedesa w cień Jowisza (początek zaćmienia),
• 17 grudnia, godz. 23:52 - wejście Europy w cień Jowisza (początek zaćmienia),
• 18 grudnia, godz. 0:02 - wyjście Ganimedesa zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
• 18 grudnia, godz. 0:38 - Ganimedes chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
• 18 grudnia, godz. 1:38 - wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
• 18 grudnia, godz. 2:42 - wejście Io na tarczę Jowisza,
• 18 grudnia, godz. 3:58 - zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
• 18 grudnia, godz. 4:16 - wyjście Ganimedesa zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
• 18 grudnia, godz. 4:50 - wyjście Europy zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
• 18 grudnia, godz. 5:00 - zejście Io z tarczy Jowisza,
• 18 grudnia, godz. 6:33 - częściowe zakrycie Ganimedesa przez Europę, ok. 26" na wschód od brzegu tarczy Jowisza (początek),
• 18 grudnia, godz. 7:21 - częściowe zakrycie Ganimedesa przez Europę (koniec),
• 18 grudnia, godz. 22:50 - wejście Io w cień Jowisza (początek zaćmienia),
• 19 grudnia, godz. 2:14 - wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
• 19 grudnia, godz. 20:11 - od wschodu Jowisza cienie Io i Europy na tarczy planety (cień Europy blisko środka, cień Io tuż przy wschodnim brzegu),
• 19 grudnia, godz. 20:30 - wejście Europy na tarczę Jowisza,
• 19 grudnia, godz. 21:10 - wejście Io na tarczę Jowisza,
• 19 grudnia, godz. 21:20 - zejście cienia Europy z tarczy Jowisza,
• 19 grudnia, godz. 22:26 - zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
• 19 grudnia, godz. 23:18 - częściowe zakrycie Io przez Europę (początek),
• 19 grudnia, godz. 23:24 - zejście Europy z tarczy Jowisza,
• 19 grudnia, godz. 23:26 - zejście Io z tarczy Jowisza,
• 19 grudnia, godz. 23:36 - częściowe zakrycie Io przez Europę (koniec),
• 20 grudnia, godz. 6:31 - częściowe zakrycie Io przez Europę (początek),
• 20 grudnia, godz. 6:51 - częściowe zakrycie Io przez Europę (koniec),
• 20 grudnia, godz. 20:40 - wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
• 21 grudnia, godz. 4:13 - zaćmienie Io przez Kallisto (początek),
• 21 grudnia, godz. 4:32 - zaćmienie Io przez Kallisto (koniec),
• 21 grudnia, godz. 5:11 - częściowe zakrycie Ganimedesa przez Io (początek), 102" na wschód od brzegu tarczy Jowisza,
• 21 grudnia, godz. 5:23 - częściowe zakrycie Ganimedesa przez Io (koniec),
• 21 grudnia, godz. 19:58 - od wschodu Jowisza cień Kallisto na tarczy planety, bliżej zachodniego brzegu,
• 21 grudnia, godz. 20:50 - minięcie się Europy i Kallisto w odległości 3" (środki tarcz), 40" na wschód od Jowisza,
• 21 grudnia, godz. 21:04 - zejście cienia Kallisto z tarczy Jowisza,
• 22 grudnia, godz. 1:32 - wejście Kallisto na tarczę Jowisza,
• 22 grudnia, godz. 3:05 - częściowe zakrycie Io przez Ganimedesa (początek),
• 22 grudnia, godz. 3:20 - częściowe zakrycie Io przez Ganimedesa (koniec),
• 22 grudnia, godz. 6:18 - zejście Kallisto z tarczy Jowisza,
• 22 grudnia, godz. 6:20 - zaćmienie Io przez Kallisto (początek),
• 22 grudnia, godz. 6:28 - zaćmienie Io przez Kallisto (koniec).

Mapka pokazuje położenie Marsa i Neptuna w trzecim tygodniu grudnia 2014 roku
Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).
Po południowo-zachodniej stronie nieba, niewiele po zachodzie Słońca widoczne są dwie kolejne planety Układu Słonecznego. Są to Mars i Neptun. Czerwona Planeta przechodzi przez środek gwiazdozbioru Koziorożca, zbliżając się powoli do świecącej z jasnością obserwowaną +4 magnitudo gwiazdą θ Capricorni. Nie jest ona podpisana na mapce, ale jest to gwiazda tuż nad Marsem dla daty 21 XII, na godzinie 11. W niedzielę 21 grudnia odległość między tymi ciałami niebiańskimi będzie wynosiła ok 75', czyli 2,5 średnicy kątowej Słońca czy Księżyca. Mars w dalszym ciągu słabnie i w tym tygodniu będzie świecił z jasnością +1,1 magnitudo.

Do końca tego tygodnia Mars zbliży się do Neptuna na odległość 22°. Ostatnia planeta Układu Słonecznego świeci z jasnością +7,9 wielkości gwiazdowej, a więc jest dostrzegalna przez lornetki i teleskopy. Neptun przez cały czas przebywa niedaleko jaśniejszej od niego o 3 magnitudo gwiazdy &simga; Aquarii. W niedzielę 21 grudnia odległość między tymi ciałami niebiańskimi spadnie poniżej 40'.

Gdy już się zapoluje na Neptuna, ustawienie teleskopu na tę planetę można wykorzystać do odszukania znanej mgławicy planetarnej Ślimak, oznaczanej także jako NGC 7293. Świeci ona z jasnością obserwowaną +6,5 magnitudo, czyli jest dostrzegalna przez lornetki. Mgławica Ślimak znajduje się około 10° prawie dokładnie na południe od gwiazdy &simga; Aquarii. Niestety nie wznosi się ona u nas wyżej, niż jakieś 16-20° nad widnokrąg, dlatego obserwacje z dużych północnych szerokości geograficznych nie są proste i jest ona trudniejsza do odnalezienia, niż można byłoby przypuszczać.
Mapka pokazuje położenie Urana w trzecim tygodniu grudnia 2014 roku
Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).
Dodał: Ariel Majcher
Źródło: StarryNight
Kolejne 37° na północny wschód od Neptuna znajduje się planeta Uran, przebywająca na tle sąsiedniego gwiazdozbioru Ryb. Urana można obserwować przez pierwszą połowę nocy, ponieważ zachodzi on mniej więcej o godzinie 1 w nocy. A najlepiej na niego polować około godziny 18:30, gdy znajduje się na wysokości ponad 40° nad południowym widnokręgiem. Uran już prawie nie porusza się względem gwiazd, ponieważ planeta przygotowuje się do zmiany ruchu ze wstecznego na prosty, co nastąpi w przyszłym tygodniu. Obecnie Uran świeci z jasnością +5,8 wielkości gwiazdowej, a można go odnaleźć niecałe 3,5 stopnia od świecącej z jasnością obserwowaną +4,4 magnitudo gwiazdą δ Psc.
Dodał: Ariel Majcher -
Uaktualnił: Ariel Majcher
http://news.astronet.pl/7535

Niebo w czwartym tygodniu grudnia 2014 roku
Animacja pokazuje położenie Księżyca, Marsa, Neptuna, Urana i Wenus w czwartym tygodniu grudnia 2014 roku
Animację wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).
Dodał: Ariel Majcher -
Choć widok za oknem słabo na to wskazuje, przed chwilą zaczęła się astronomiczna zima. A jej początek w tym roku jest istotnie imponujący: nieco przed jej początkiem zaczął się sezon obserwacyjny Saturna, zaś w tym tygodniu na wieczornym niebie zacznie pojawiać się Wenus oraz cienki sierp Księżyca. Oczywiście w trakcie nocy można jeszcze obserwować kolejne cztery planety Układu Słonecznego: Marsa, Neptuna, Urana i Jowisza, a w przyszłym tygodniu do Wenus dołączy Merkury. Wraz z początkiem zimy na nocnym niebie pojawi się dość jasna Kometa Lovejoya (C/2014 Q2), natomiast w poniedziałek maksimum swojej aktywności mają meteory z roju Ursydów.

Astronomiczna zima na półkuli północnej i jednocześnie lato na półkuli południowej zaczęło się 3 minuty po północy, czyli tuż przed tym, jak zacząłem pisać ten tekst. Niestety za oknem mało mająca z zimą wspólnego plucha, więc prawdopodobnie tego, o czym właśnie piszę nie da się zobaczyć z terenu Polski, bo wszystko zasłonią chmury. Choć według niektórych prognoz w drugiej części tygodnia pogoda ma się poprawić i chmury mają się przerzedzić, więc może nie wszystko stracone.

Jak już pisałem we wstępie, w najbliższych dniach będzie się działo bardzo dużo. Zacznie się już wieczorem. Do widocznych już od dłuższego czasu o tej porze doby planet Mars, Neptun i Uran dołączy czwarta planeta: Wenus, która zacznie być widoczna po kilkumiesięcznej przerwie, spowodowanej przebywaniem za Słońcem. Wszystkie cztery planety odwiedzi powracający na wieczorne niebo Księżyc, którego nów wypada w tym miesiącu 2,5 godziny po rozpoczęciu się astronomicznej zimy.

Mapki animacji pokazującej położenie naturalnego satelity Ziemi i planet na wieczornym niebie przedstawiają wygląd nieba 45 minut po zachodzie Słońca, ze względu na szybko jeszcze chowającą się pod horyzont Wenus. W poniedziałek 22 grudnia o tej porze od nowiu Księżyca upłynie zaledwie 18 godzin, zatem jego faza będzie bardzo mała, zaledwie 1% i będzie on przebywał na wysokości około 1° nad południowo-zachodnim widnokręgiem. 9° na lewo od niego będzie się wtedy znajdowała Wenus, ale ze względu na bardzo niskie położenie nad widnokręgiem raczej nie da się dostrzec tej pary, pomimo tego, że Wenus świeci z jasnością -3,9 wielkości gwiazdowej.

Dobę później Srebrny Glob będzie widoczny dużo lepiej, ponieważ o tej samej porze będzie miał fazę 3% i będzie się znajdował niecałe 9° nad południowo-zachodnim horyzontem. W tym czasie Wenus będzie się znajdowała jakieś 8° prawie dokładnie pod Księżycem. Druga planeta od Słońca w tym tygodniu będzie widoczna jeszcze słabo. W niedzielę 28 grudnia 45 minut po zmierzchu Wenus będzie się wznosiła niecałe 2,5 stopnia nad południowo-zachodnim widnokręgiem. Jej odnalezienie będzie ułatwiała jej duża jasność, wynosząca -3,9 magnitudo.

Dwa następne dni Księżyc spędzi w gwiazdozbiorze Koziorożca, gdzie od kilku tygodni przebywa Mars. W środę 24 grudnia faza tarczy Księżyca urośnie do 9%, a o godzinie podanej na mapce dla tego dnia będzie ona znajdowała się na wysokości 17° nad południowo-zachodnim horyzontem. Natomiast w czwartek 25 grudnia faza Księżyca będzie jeszcze większa - będzie to już 17%, zaś będzie on zajmował pozycję na wysokości prawie 25°. Zatem Srebrny Glob szybko będzie zwiększał swoją wysokość nad widnokręgiem.

W tych dniach blisko Księżyca będzie znajdował się Mars oraz jasne gwiazdy konstelacji Koziorożca. W środę Czerwoną Planetę będzie można odnaleźć około 10° na lewo od tarczy Srebrnego Globu, zaś w czwartek - mniej więcej 7° pod Księżycem. Jednocześnie w środę około 4-5 stopni na zachód od Księżyca będą świecić gwiazdy Dabih i Algiedi, czyli α i β Capricorni, natomiast dobę później Księżyc przejdzie w połowie drogi między gwiazdami Nashira i Deneb Algiedi z Koziorożca z jednej strony, a gwiazdą Sal al Suud z Wodnika z drugiej.

Sam Mars świeci z jasnością +1,1 magnitudo, zatem na jego obserwacje trzeba zaczekać, aż się bardziej ściemni. Czerwona Planeta minie w tym tygodniu dwie dość jasne gwiazdy Koziorożca: w poniedziałek 22 grudnia Mars przejdzie około 40' na południe od gwiazdy θ Cap o jasności +4 magnitudo, natomiast w sobotę 27 grudnia Mars przejdzie niecałe 15' na północ od świecącej z jasnością obserwowaną +4,2 magnitudo gwiazdy ι Cap.

W ostatnich dniach tygodnia Księżyc odwiedzi dwie ostatnie z planet olbrzymów. W piątek 26 grudnia tarcza Srebrnego Globu będzie oświetlona już w 27%, a tego wieczoru niecałe 4° pod Księżycem będzie się znajdowała planeta Neptun. Do jej obserwacji trzeba poczekać, aż się dobrze ściemni, czyli gdzieś do godziny 17:30, ponieważ świeci ona blaskiem +7,9 magnitudo, ale niezbyt duża jeszcze faza Księżyca nie będzie bardzo utrudniała obserwacji Neptuna. Ostatnia planeta Układu Słonecznego zbliży się do gwiazdy σ Aquarii na odległość 34 minut kątowych.

W niedzielę 28 grudnia tarcza Księżyca będzie już w I kwadrze, która wypada tego dnia około godz. 19:31. Tej nocy Księżyc będzie zbliżał się do planety Uran. O godzinie podanej na mapce oba ciała niebieskie będą blisko górowania na wysokości mniej więcej 40°, a Srebrny Glob będzie się znajdował 7,5 stopnia na prawo od Urana. W trakcie nocy Księżyc będzie się zbliżał do Urana i tuż przed zachodem naturalnego satelity Ziemi niewiele po północy zmniejszy on swój dystans do siódmej planety Układu Słonecznego do 4°. Sam Uran zmienił już swój ruch z wstecznego na prosty i w następnych tygodniach nabierze rozpędu w tym ruchu. Na razie jednak planeta wciąż znajduje się niecałe 3,5 stopnia prawie dokładnie na południe od gwiazdy δ Psc i świeci z jasnością +5,8 magnitudo.
Mapka pokazuje położenie Jowiszaa w czwartym tygodniu grudnia 2014 roku
Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).
Dodał: Ariel Majcher
Źródło: StarryNight

Kolejną, piątą już planetą Układu Słonecznego, którą można obserwować tej nocy jest Jowisz, który wschodzi już przed godziną 20. Jowisz przebywa na tle gwiazdozbioru Lwa, ale porusza się ruchem wstecznym i kieruje się ku gwiazdozbiorowi Raka. Do końca tygodnia Jowisz oddali się od Regulusa, czyli najjaśniejszej gwiazdy Lwa, na ponad 8°. Największa planeta Układu Słonecznego świeci z jasnością -2,4 wielkości gwiazdowej, a jej tarcza ma średnicę 43". Obie wielkości cały czas rosną, zatem coraz łatwiej jest obserwować szczegóły na jowiszowej tarczy, w szczególności jej słynne pasy.

Tradycyjnie już w tym sezonie obserwacyjnym bardzo dużo będzie się działo w układzie księżyców galileuszowych Jowisza. Szczególnie warte uwagi są noce 24/25, 26/27 i 28/29 grudnia:

Noc 24/25 grudnia: od wschodu Jowisza niedaleko jego zachodniego brzegu przebywają Ganimedes z Europą. Po północy oba księżyce wejdą w cień Jowisza i przestaną być widoczne. Najpierw zrobi to Ganimedes, a potem Europa; nad ranem Ganimedes wyjdzie z jowiszowego cienia, ale chwile później schowa się za tarczę swojej planety macierzystej. W tym samym mniej więcej czasie na tarczę Jowisza wejdzie cień Io, a godzinę później zamelduje się tam sama Io. Przed godziną 8 zarówno Europa, jak i Ganimedes (w tej właśnie kolejności, bo Europa porusza się szybciej) wyjdą zza jowiszowej tarczy, co być może da się zobaczyć z północno-zachodnich krańców Polski, gdzie Słońce wstaje najpóźniej.
Noc 26/27 grudnia: od wschodu Jowisza niewiele na wschód od jowiszowej tarczy będą przebywać Io z Europą. W trakcie nocy oba księżyce będą się do siebie zbliżać i najpierw cienie obu księżyców wejdą na tarczę Jowisza, a potem to samo zrobią księżyce. W pewnym momencie przez około godzinę na tarczy będą 2 cienie księżyców galileuszowych oraz ich właściciele. Około godziny 23:05, już po wejściu Io i Europy na tarczę Jowisza Io minie Europę w odległości 1". Pod koniec nocy na Io pojawi się jeszcze cień Europy.
Noc 28/29 grudnia: początkowo z księżyców galileuszowych widoczna tylko Kalisto, będąca ponad 5' na zachód od Jowisza. Jednak Io szybko zejdzie z tarczy, potem zza tarczy wyjdzie Europa, a następnie z tarczy zejdzie Ganimedes. Jeszcze zanim Ganimedes zejdzie z jowiszowej tarczy, jego cień przesłoni Io. W trakcie nocy Io zacznie zawracać w kierunku Jowisza i przejdzie za Ganimedesem, ale wcześniej na Io ponownie pojawi się cień Ganimedesa. Na koniec nocy cień Ganimedesa pojawi się jeszcze na zbliżającej się do Jowisza Kalisto.



Pełna informacja na temat możliwych do zaobserwowania z Polski zjawisk wśród księżyców galileuszowych Jowisza zawiera poniższa tabela (na podstawie stron IMCCE oraz Sky and Telescope):

22 grudnia, godz. 1:32 - wejście Kalisto na tarczę Jowisza,
22 grudnia, godz. 3:05 - częściowe zakrycie Io przez Ganimedesa (początek),
22 grudnia, godz. 3:20 - częściowe zakrycie Io przez Ganimedesa (koniec),
22 grudnia, godz. 6:18 - zejście Kalisto z tarczy Jowisza,
22 grudnia, godz. 6:20 - zaćmienie Io przez Kalisto (początek),
22 grudnia, godz. 6:28 - zaćmienie Io przez Kalisto (koniec),
23 grudnia, godz. 2:11 - minięcie się Io i Europy w odległości 1" (środki tarcz), 2' na wschód od Jowisza,
23 grudnia, godz. 19:59 - częściowe zakrycie Io przez Europę (początek),
23 grudnia, godz. 20:15 - częściowe zakrycie Io przez Europę (koniec),
24 grudnia, godz. 6:16 - wejście Io w cień Jowisza (początek zaćmienia),
24 grudnia, godz. 7:24 - zaćmienie Ganimedesa przez Europę (początek),
24 grudnia, godz. 7:45 - zaćmienie Ganimedesa przez Europę (koniec),
25 grudnia, godz. 0:18 - wejście Ganimedesa w cień Jowisza (początek zaćmienia),
25 grudnia, godz. 2:26 - wejście Europy w cień Jowisza (początek zaćmienia),
25 grudnia, godz. 3:32 - wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
25 grudnia, godz. 3:00 - wyjście Ganimedesa zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
25 grudnia, godz. 3:10 - Ganimedes chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
25 grudnia, godz. 4:30 - wejście Io na tarczę Jowisza,
25 grudnia, godz. 5:50 - zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
25 grudnia, godz. 6:48 - zejście Io z tarczy Jowisza,
25 grudnia, godz. 7:10 - wyjście Europy zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
25 grudnia, godz. 7:50 - wyjście Ganimedesa zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
25 grudnia, godz. 0:44 - wejście Io w cień Jowisza (początek zaćmienia),
25 grudnia, godz. 4:02 - wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
25 grudnia, godz. 23:55 - częściowe zakrycie Ganimedesa przez Europę, 186" na wschód od brzegu tarczy Jowisza (początek),
26 grudnia, godz. 0:16 - częściowe zakrycie Ganimedesa przez Io (koniec),
26 grudnia, godz. 21:00 - wejście cienia Europy na tarczę Jowisza,
26 grudnia, godz. 22:00 - wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
26 grudnia, godz. 22:54 - wejście Europy na tarczę Jowisza,
26 grudnia, godz. 22:56 - wejście Io na tarczę Jowisza,
26 grudnia, godz. 23:56 - zejście cienia Europy z tarczy Jowisza,
27 grudnia, godz. 0:20 - zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
27 grudnia, godz. 1:14 - zejście Io z tarczy Jowisza,
27 grudnia, godz. 1:48 - zejście Europy z tarczy Jowisza,
27 grudnia, godz. 6:33 - zaćmienie Io przez Europę (początek),
27 grudnia, godz. 6:52 - zaćmienie Io przez Europę (koniec),
27 grudnia, godz. 22:28 - wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
28 grudnia, godz. 5:25 - zaćmienie Io przez Ganimedesa (początek),
28 grudnia, godz. 5:26 - zaćmienie Io przez Ganimedesa (koniec),
28 grudnia, godz. 19:28 - od wschodu Jowisza Io i Ganimedes na tarczy planety (Io przy zachodnim brzegu, Ganimedes - na środku tarczy),
28 grudnia, godz. 19:40 - zejście Io z tarczy Jowisza,
28 grudnia, godz. 20:10 - zaćmienie Io przez Ganimedesa (początek),
28 grudnia, godz. 20:20 - wyjście Europy zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
28 grudnia, godz. 20:22 - zaćmienie Io przez Ganimedesa (koniec),
28 grudnia, godz. 21:28 - zejście Ganimedesa z tarczy Jowisza,
29 grudnia, godz. 2:56 - zaćmienie Io przez Ganimedesa (początek),
29 grudnia, godz. 3:03 - zaćmienie Io przez Ganimedesa (koniec),
29 grudnia, godz. 6:24 - zakrycie Io przez Ganimedesa (początek),
29 grudnia, godz. 6:33 - zakrycie Io przez Ganimedesa (koniec),
29 grudnia, godz. 6:53 - zaćmienie Kalisto przez Ganimedesa (początek),
29 grudnia, godz. 7:05 - zaćmienie Kalisto przez Ganimedesa (koniec).

Animacja pokazuje położenie Komety Lovejoya (C/2014 Q2) w czwartym tygodniu grudnia 2014 roku
Animację wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).
Dodał: Ariel Majcher
Źródło: StarryNight
Jednak najatrakcyjniejszym obiektem, który można obserwować z dużych północnych szerokości geograficznych jest kometa Lovejoya (C/2014 Q2). Terry Lovejoy odkrył już dość sporo komet, stąd powinno się chyba jakoś ponumerować odkryte przez niego komety, tak samo, jak komety odkrywane przez parę Shoemaker-Levy, z których najsłynniejsza - Kometa Shoemaker-Levy'ego 9 - zderzyła się z Jowiszem już ponad 20 lat temu.

Obecnie widoczna kometa jest dość jasna, ponieważ jej całkowita jasność, to około +6 magnitudo, a więc można ją dostrzec przez lornetki. Na razie jest to jednak trudne, ponieważ przebywa ona bardzo nisko nad horyzontem, gdyż przechodzi na tle gwiazdozbioru Gołębia, który jest pod Orionem i Zającem, i w naszych szerokościach geograficznych jego część jest stale pod widnokręgiem.

Na początku tygodnia około godziny 23:45, czyli w momencie górowania, kometa znajdowała się będzie około 5° nad południowym widnokręgiem, jakieś 5,5 stopnia na wschód od najjaśniejszej gwiazdy Gołębia Phact, której jasność obserwowana to +2,6 magnitudo. Jednak kometa przesuwa się na północy zachód i jej wysokość nad widnokręgiem będzie szybko wzrastać. Pod koniec tygodnia przed godziną 23 kometa wzniesie się na wysokość ponad 13°, zbliżając się do znanej gromady kulistej gwiazd w Zającu M79, świecącej z jasnością obserwowaną +8,5 wielkości gwiazdowej. W niedzielę 28 grudnia o godzinie podanej na mapce odległość między tymi ciałami niebiańskimi będzie wynosiła 49 minut kątowych i przed zachodem gromady kulistej i komety około godziny 2 zmniejszy się do 30 minut kątowych.

Dalszą trajektorię komety aż do końca stycznia przyszłego roku można prześledzić na mapce, wykonanej w programie Nocny Obserwator (http://astrojawil.pl/blog/moje-programy ... bserwator/).

Mapka pokazuje położenie radiantu Ursydów w trzecim tygodniu grudnia 2012 roku.
Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie obrazków z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).
Dodał: Ariel Majcher
Źródło: StarryNight
Kolejną atrakcją tego tygodnia są meteory z roju Ursydów, promieniujące od 17 do 26 grudnia, z maksimum aktywności około 22 grudnia. Nie są one tak liczne, jak promieniujące niedawno Geminidy, ale mają bardzo podobną do nich prędkość zderzenia z ziemską atmosferą, wynoszącą 33 km/s. Radiant roju znajduje się niecałe 2,5 stopnia od drugiej co do jasności w gwiazdozbiorze Małej Niedźwiedzicy gwiazdy Kochab i jednocześnie mniej niż 20' od gwiazdy 5 UMi, zatem jest on w obszarze, który dla większości północnej półkuli Ziemi jest stale nad widnokręgiem i meteory z tego roju można obserwować przez całą długą grudniową noc. Na naszych szerokościach geograficznych wysokość radiantu nad horyzontem zmienia się od mniej więcej 37° około godziny 19:30 do 65° 12 godzin później. Cały czas na północ od zenitu. Według prognoz na początku tego tygodnia można się spodziewać około 10 meteorów na godzinę, choć zdarzały się lata, gdy było ich znacznie więcej. W tym roku w ich obserwacjach nie będzie przeszkadzał Księżyc, będący w małej fazie tuż po nowiu.
Na koniec zostało opisanie tego, co jest widoczne nad samym ranem. O tej porze doby, nisko nad południowo-wschodnim widnokręgiem można odnaleźć Saturna, który znajduje się w gwiazdozbiorze Wagi, niedaleko granicy ze Skorpionem i na 45 minut przed wschodem Słońca zajmuje pozycję około 15° nad południowo-wschodnim widnokręgiem. Saturn wschodzi już przed godziną 5, stąd można go obserwować przez jakieś 2 godziny. Obecnie szósta planeta Układu Słonecznego świeci z jasnością +0,5 wielkości gwiazdowej, a jej tarcza ma średnicę 15". Maksymalna elongacja Tytana (zachodnia) przypada we wtorek 23 grudnia. Tytan oddali się wtedy na ponad 2,5 minuty kątowej od swojej planety macierzystej.

W tym tygodniu Saturn przejdzie około 1,5 stopnia na południe od gwiazdy 4 wielkości θ Lib, kierując się ku gwieździe Graffias ze Skorpiona, oznaczanej na mapach nieba grecką literą β i świecącej z jasnością obserwowaną +2,5 wielkości gwiazdowej. Pod koniec tygodnia odległość między tymi ciałami niebiańskimi spadnie poniżej 3°. Warto skierować na tę gwiazdę większe lornetki i teleskopy, w których w odległości 13" będzie można dostrzec jej towarzysza, świecącego z jasnością +4,9 magnitudo.
Mapka pokazuje położenie Saturna w czwartym tygodniu grudnia 2014 roku (
Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).
Dodał: Ariel Majcher
Źródło: StarryNight
http://news.astronet.pl/7537

---

Spojrzenie w niebo A.D. 2015
O jednej porze, raz do roku, w zimowej nocy ciemnym mroku, gdzieś, gdzie nie sięga ludzki wzrok, schodzi się z rokiem rok. Ludwik Jerzy Kern
Tak oto, po raz kolejny, znów stajemy u progu Nowego Roku. Nie jest to rok przestępny, lecz zwyczajny, ale suma jego cyfr wynosi osiem! Ósemka zaś, jest symbolem nieskończoności Wszechświata, oraz ósmej sfery gwiazd stałych u Mikołaja Kopernika. Osiem łączy się z obrazem porządku doskonałego, zatem obserwując nieboskłon, niezależnie od różnych wydarzeń na Ziemi, wszystko powinno przebiegać według klasycznych praw astronomii, matematyki i fizyki, znanych ludzkości – lepiej lub gorzej – od wielu stuleci. Czekają nas, w tym magicznym 2015 roku, zjawiska okresowe i niespodziewane. Tych drugich, często najciekawszych i wywołujących nie tylko u astronomów dreszcz emocji, nadal nie można wcześniej dokładnie przewidzieć.
Natomiast ze zjawisk okresowych, a mimo to zawierających zawsze w sobie choć odrobinę tajemniczości, wystąpią w tym roku dwa zaćmienia Słońca: 20.III. i 13.IX. To pierwsze, będzie zaćmieniem całkowitym (widocznym np. na Spitsbergenie), u nas obserwowane będzie przed południem, jako częściowe (około 73%) - wtedy rożki Słońca będą skierowane do góry, zaś to drugie zjawisko będzie tylko zaćmieniem częściowym, niewidocznym w Polsce.
Wystąpią też, dwa całkowite zaćmienia Księżyca: 4.IV. i 28.IX. Tylko to drugie zjawisko będzie widoczne w Polsce. Początek zaćmienia częściowego: o godz.01.10, całkowitego 03.11, koniec zaćmienia całkowitego: 04.24, a częściowego 06.24. Warto będzie poświęcić drugą połowę nocy z 27/28.IX., na obserwacje tego zaćmienia, oby nam tylko pogoda dopisała. Jeśli zaś chodzi o naszą gwiazdę, to jej aktywność magnetyczna jest już po maksimum 24 cyklu, a zatem powoli, przez 3-4 lata będzie zmierzać ona do minimum, czyli wtedy nie będzie plam na Słońcu. Należy się jednak zawsze liczyć, ze sporadycznym wzrostem lub nagłym spadkiem jego aktywności, co może pociągnąć za sobą powstawanie rozmaitych zjawisk geofizycznych i zaburzeń nie tylko w pogodzie kosmicznej. Szczegóły na: www.spaceweather.com

Natomiast na powitanie Nowego Roku, od 1 do 5 stycznia, promieniować będą Kwadrantydy. Nazwa tego roju pochodzi od nieużywanej współcześnie nazwy gwiazdozbioru, a obecnie, radiant roju leży w gwiazdozbiorze Wolarza. Spodziewana liczba meteorów widocznych w ciągu godziny, podczas maksimum (3.I.) może wynieść nawet 100, czyli około 2 przelotów na minutę. W tym roku, ich wieczornym obserwacjom będzie przeszkadzał Księżyc - bliski pełni. Ponadto zawsze mogą się do tego pojawić jakieś niezwykłości, np. przelot bolidu, czy też jasna kometa, która zbliżywszy się do Słońca, rozwinęłaby piękny warkocz tak, abyśmy ją mogli podziwiać na niebie gołym okiem.
Spoglądając z zainteresowaniem w Rocznik Astronomiczny, dowiadujemy się jakie ważniejsze zjawiska niebieskie czekają nas w 2015 roku, które zostały precyzyjnie obliczone na podstawie wcześniejszych obserwacji astronomicznych. Wiosna, na którą czekamy zawsze z utęsknieniem, rozpocznie się 20 marca o godz. 23.45, Lato: 21 czerwca o godz. 18.38, Jesień: 23 września o godz. 10.21, a Zima: 22 grudnia o godz. 05.48.
W dniu 4 stycznia o godz. 08, Ziemia w swym rocznym ruchu po orbicie eliptycznej będzie najbliżej Słońca, czyli w peryhelium, w odległości od niego niewiele ponad 147 mln km. Będzie się wtedy Ziemia poruszała najszybciej w 2015 roku na swej orbicie, bo z prędkością 30,27 km/sek., czyli ponad 100 000 km/godz. Jest to dla nas pocieszający znak, że dnia będzie przybywało coraz szybciej. W Nowy Rok, gdy wielu mieszkańców Małopolski, będzie jeszcze odpoczywało po udanej - mam nadzieję - zabawie sylwestrowej, Słońce wzejdzie o godz. 7.38, a zajdzie o 15.48 – zatem dzień będzie trwał 8 godz. i 10 minut i będzie już dłuższy od najkrótszego dnia roku o 5 minut.
Na pocieszenie pragnę tylko przypomnieć, że Zima kalendarzowa na naszej półkuli, przynajmniej teoretycznie, jest najkrótszą porą roku. Trwa bowiem tylko, lub aż 89 dni! W praktyce, jak wiemy, bywa z nią różnie. Natomiast Ziemia będzie w aphelium (najdalej od Słońca – prawie 153 mln km) w dniu 6 lipca o godz. 22.
Zmiana czasu z zimowego na letni, czeka nas 28/29 marca, a powrót na czas zimowy, czyli środkowo-europejski w nocy 24/25 października. Jeśli chodzi o święta ruchome, to w magicznym 2015 roku, Popielec wypada 18.II., Wielkanoc przypadnie 5.IV., w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni Księżyca, ta zaś będzie o godz. 14.06 w sobotę 4.IV., Zielone Świątki 24.V., zaś święta Bożego Ciała 4.VI.
Księżyc powita Nowy Rok podążając do pełni, a zakończy 2015 rok, będąc parę dni po pełni. Ponadto tarcza Księżyca będzie zakrywać Merkurego (2x), Wenus (3x), Marsa (2x), Urana (12x) oraz Aldebarana (12x) najjaśniejszą gwiazdę w konstelacji Byka. Z tych ciekawych zjawisk, tylko zakrycia Aldebarana: 10.VIII. o godz. 02 i 29.X. o godz. 24, powinny być widoczne z regionu Polski.
W tym roku kilkadziesiąt skatalogowanych komet okresowych powróci do peryhelium (punkt ich orbity najbliższy Słońca), lecz niestety, będą one w zasadzie widoczne tylko przez teleskop.
Jeśli chodzi o planety to Merkurego, który zawsze wędruje na niebie blisko Słońca, można zaobserwować nisko nad horyzontem, na wschodnim niebie o świcie, lub na zachodzie o zmierzchu. Jeśli pogoda obserwacyjna nam dopisze, to najłatwiej będzie go można dostrzec przed wschodem Słońca w połowie października. Zaś wieczorem, najlepsze warunki do jego obserwacji, będą na przełomie kwietnia i maja.
Wenus, w roli Gwiazdy Wieczornej, wystąpi od początku roku, aż do końca pierwszej dekady sierpnia. Zaś wspaniale błyszczącą Wenus jako Jutrzenkę, będzie można podziwiać od 25 sierpnia do końca roku. W pozostałych okresach, skryje się ona w promieniach Słońca. Ponadto, 21.II. o godz. 21 oraz 3.XI. o godz. 17 dojdzie do koniunkcji, czyli zbliżenia na niebie Wenus z Marsem, a 31.VII. o godz. 22 z Jowiszem.
Mars, widoczny będzie na wieczornym niebie, od początku roku do połowy kwietnia. Początkowo będzie w gwiazdozbiorze Koziorożca, następnie przemieści się przez gwiazdozbiór Wodnika do Ryb, gdzie zakreśli pętlę i przejdzie do Barana, by schować się końcem kwietnia w promieniach Słońca. Pojawi się nam na porannym niebie w pierwszym tygodniu sierpnia w gwiazdozbiorze Bliźniąt, by przez konstelacje Raka i Lwa we wrześniu, przejść do Panny w listopadzie, gdzie zastanie go koniec roku. Mars w czasie tych wędrówek po niebie zbliży się 24.VIII. do Regulusa i 21.XII. do Spiki. Czerwonawy Mars będzie w koniunkcji z Wenus 31.VII.

Natomiast Jowisz, jak przystało na planetę olbrzyma, będzie mógł być obserwowany od początku roku w gwiazdozbiorze Lwa i to przez większa część nocy. Następnie przejdzie do Raka, gdzie 6.II. będzie w opozycji do Słońca i będziemy go mogli obserwować przez całą noc. Od połowy maja będzie widoczny już tylko na wieczornym niebie. Przejdzie z powrotem w drugim tygodniu czerwca do Lwa, gdzie zbliży się 10.VIII. do Regulusa, by tydzień później, zniknąć w promieniach zachodzącego Słońca. Pojawi się nam w połowie września na porannym niebie, nadal w gwiazdozbiorze Lwa, gdzie obserwowany w drugiej połowie nocy, pozostanie tam do końca roku. Jowisz będzie w koniunkcji z Wenus 31.VII. około godz. 22.
Saturn na początku roku gości w gwiazdozbiorze Wagi, przejdzie następnie w połowie stycznia do Skorpiona, by w połowie maja powrócić do Wagi, gdzie 23.V. będzie w opozycji do Słońca i wtedy można go będzie obserwować przez całą noc. W połowie października wróci do Skorpiona, gdzie będzie dostępny do obserwacji na wieczornym niebie. W połowie listopada skryje się za Słońcem, by pojawić się na porannym niebie, w ostatnich dwóch tygodniach roku, w gwiazdozbiorze Wężownika.
Uran od początku roku będzie widoczny na wieczornym niebie w gwiazdozbiorze Ryb, w którym pozostanie do końca roku. W połowie marca nastąpi jego złączenie ze Słońcem, aby się nam pojawić końcem kwietnia na porannym niebie, wydłużając stopniowo okres przebywania nad horyzontem. W opozycji będzie 12.X., a jeszcze pod koniec grudnia, widoczny będzie na niebie od wieczora, w pierwszej połowie nocy.
Neptun cały rok spędzi w gwiazdozbiorze Wodnika. Na początku roku będzie widoczny na wieczornym niebie. Z początkiem lutego zniknie w promieniach Słońca, by pojawić się rankiem w połowie marca. W opozycji będzie 1.IX., a od grudnia będzie widoczny coraz to krócej na wieczornym niebie. Do obserwacji planety Uran i Neptuna musimy użyć lunety.
W tym roku z 18 większych rojów meteorów, które rokrocznie promieniują, polecałbym do obserwacji Perseidy z 13 sierpnia, wspomniane już na wstępie Kwadrantydy z maksimum 3 stycznia i Geminidy z 14 grudnia. Bardzo dobre warunki do ich obserwacji będą mieć Perseidy – Księżyc będzie w nowiu, oraz Geminidy – Księżyc będzie trzy dni po nowiu. W czasie zaś przelotów Kwdrantyd, Księżyc będzie dwa dni przed pełnią, co nam utrudni ich obserwacje.
Ponadto, w tym magicznym roku, będziemy się mogli emocjonować bogactwem napływających wyników obserwacji nieba w różnych zakresach widma elektromagnetycznego, a uzyskiwanymi w Europejskim Południowym Obserwatorium (ESO) w Chile, do którego przystąpiła wreszcie Polska w dniu 28.X.2014, oraz informacjami przesyłanymi z pokładów pozaziemskich obserwatoriów. Korzystając zaś z każdej wolnej chwili, w długie wieczory zimowe, spójrzmy spokojnie w niebo z niewątpliwie najpiękniejszym gwiazdozbiorem Orionem i pamiętajmy przy tym o przysłowiu:
„Co zima wychłodzi - lato wynagrodzi”
Jednym słowem byle do pogodnej i ciepłej wiosny, tego nowego magicznego 2015 roku.
http://orion.pta.edu.pl/niebo/spojrzeni ... bo-ad-2015

Niebo na przełomie roku 2014 i 2015
Animacja pokazuje położenie planet Wenus, Mars, Neptun i Merkury na przełomie 2014 i 2015
Animację wykonano w GIMP-ie (aa href="http://www.gimp.org">http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher

Źródło: StarryNight
W ostatnich dniach grudnia i na początku stycznia coraz lepiej będzie widoczny Księżyc, który zacznie tydzień w I kwadrze, a skończy w pełni i w związku z tym będzie świecił coraz jaśniej, przez coraz większą część nocy. Na wieczornym niebie do widocznych od dłuższego czasu planet Mars, Neptun i Uran niedawno dołączyła Wenus, a pod koniec tego tygodnia niedaleko Wenus pojawi się Merkury. W drugiej części nocy bardzo dobrze widoczny jest Jowisz. Jego księżyce galileuszowe w najbliższych dniach również dadzą ciekawy spektakl. Nad samym ranem coraz wyżej wspina się Saturn, przez całą noc widoczne będą meteory z roju Kwadrantydów, natomiast w środku nocy widoczna będzie kometa Lovejoya. Jednak w obserwacjach szczególnie komety i meteorów bardzo będzie przeszkadzał blask Księżyca.

Na wieczornym niebie jeszcze kilkanaście dni temu widoczne były tylko 3 planety Układu Słonecznego: Mars, którego można dostrzec gołym okiem oraz Neptun i Uran, do których dostrzeżenia potrzebna jest przynajmniej lornetka. Jednak sytuacja bardzo się zmieniła kilka dni temu, gdy tuż po zmierzchu zaczęła pojawiać się planeta Wenus, a pod koniec tygodnia dołączy do niej Merkury. Wenus zostanie z nami na dłużej, zaś Merkury będzie widoczny tylko przez następne 3 tygodnie. Niestety tych pięciu planet nie będzie można obserwować jednocześnie. Dwie pierwsze planety od Słońca będą widoczne niewiele po zmierzchu, obserwacje Marsa będą możliwe dopiero, jak się nieco ściemni, czyli jak już Merkury z Wenus schowają się pod widnokrąg, a Neptuna da się zobaczyć jeszcze później, ponieważ jego jasność jest najmniejsza i o godzinie podanej na mapkach animacji jeszcze nie będzie go widać.

Wenus, czyli najjaśniejszy po Słońcu i Księżycu naturalny obiekt na naszym niebie stopniowo wznosi się coraz wyżej. Na początku tygodnia 45 minut po zmierzchu (na tę porę wykonane są mapki animacji) planeta będzie zajmowała pozycję na wysokości 2,5 stopnia dokładnie nad punktem SW horyzontu i do niedzieli 4 stycznia będzie półtora stopnia wyżej. Wenus jest wciąż daleko od Ziemi, dlatego jej tarcza ma średnicę 10" i fazę bardzo bliską pełni: 96%. Stąd nie będzie ona jeszcze atrakcyjnym celem dla posiadaczy teleskopów, ale ładnie będzie się prezentować w obserwacjach bez pomocy przyrządów optycznych, co ułatwi jej już duża jasność -3,9 wielkości gwiazdowej.

Wenus w tym tygodniu przejdzie z gwiazdozbioru Strzelca, w którym znajduje się obecnie Słońce, do gwiazdozbioru Koziorożca. W Strzelcu oprócz Słońca przebywa również Merkury. Ta planeta przejdzie do Koziorożca na początku przyszłego tygodnia, zbliżając się na niewielką odległość do Wenus. Pierwsza planeta od Słońca zacznie być widoczna wraz z

początkiem nowego roku, choć pierwotnie nie będzie łatwo ją dostrzec. 1 stycznia około godziny 16:30 Merkury będzie się wznosił na wysokość mniejszą, niż 1° nad południowo-zachodni widnokrąg. Tego wieczora będzie się on znajdował niecałe 3° od Wenus, na godzinie 5. Natomiast w niedzielę 4 stycznia o tej samej porze Merkury będzie się wznosił już ponad 2° nad widnokrąg, a dystans dzielący go od Wenus będzie o stopień mniejszy.

Odnalezienie pierwszej planety od Słońca ułatwi jej duża jasność, choć nie tak duża, jak jasność Wenus. Przez cały tydzień Merkury będzie świecił blaskiem -0,8 magnitudo tarczą o średnicy około 5" i ubywającej fazie około 90%. Tarcza Merkurego będzie zatem 2 razy mniejsza od tarczy Wenus, za to faza będzie bardzo podobna. Jednak raczej nie da się tego dostrzec, ze względu na niskie położenie obu planet nad widnokręgiem.

Kolejną planetą według wysokości nad widnokręgiem po zmierzchu jest Mars, który już od dłuższego czasu przemierza gwiazdozbiór Koziorożca. Do Marsa dość szybko zbliża się Wenus. W tym tygodniu odległość między drugą a czwartą planetą Układu Słonecznego zmniejszy się od ponad 25° w poniedziałek 29 grudnia do 22,5 stopnia w niedzielę 4 stycznia. W tym czasie Mars minie dwie jasne gwiazdy znajdujące się w północno-wschodnim rogu głównej figury Koziorożca, czyli Nashirę (γ Cap, jasność +3,6 wielkości gwiazdowej) i Deneb Algiedi (δ Cap, jasność +2,8 wielkości gwiazdowej). W czwartek 1 stycznia Mars przejdzie 1,5 stopnia na północ od Nashiry, zaś w niedzielę w prawie takiej samej odległości przejdzie też na północ od Deneb Algiedi.

W weekend Mars w jeszcze bliższej odległości minie gwiazdę 45 Capricorni, czyli najbardziej na południe położoną gwiazdą z charakterystycznej trójki gwiazd 5. i 6. wielkości nad gwiazdą Deneb Alegiedi. Niestety w Europie do największego zbliżenia Marsa do tej gwiazdy dojdzie, gdy oba ciała niebiańskie będą pod horyzontem. Z Polski w sobotę 3 stycznia będzie można dostrzec Marsa około 30' na zachód od 45 Cap, a dobę później - 22' na wschód od niej. Natomiast np. mieszkańcy zachodniego wybrzeża Ameryki Północnej będą mogli obserwować Marsa oddalonego od 45 Cap o niecałe 3'.

Tarcza Czerwonej Planety pod względem rozmiarów i fazy jest obecnie bardzo podobna do tarczy Merkurego, gdyż ma ona średnicę nieco mniejszą od 5" i fazę mniej więcej 94%. Znacznie mniejsza jest za to jej jasność, która wynosi +1,1 magnitudo, czyli prawie 6 razy mniej. Stąd na dostrzeżenie Marsa trzeba czekać nieco dłużej po zmierzchu, ale gdy już się odpowiednio ściemni, to jest to o wiele łatwiejsze zadanie, niż szukanie Merkurego, ponieważ 45 minut po zachodzie Słońca Mars znajduje się na wysokości prawie 20° nad horyzontem SSW. Mimo to jego tarcza będzie równie nieatrakcyjna dla posiadaczy teleskopów, jak tarcze Wenus i Merkurego.

Jeszcze bardziej na północny wschód, już w sąsiednim gwiazdozbiorze Wodnika przebywa Neptun. Ostatnia planeta Układu Słonecznego o godzinie podanej na mapkach animacji jest jeszcze niemożliwa do odszukania, ze względu na jasne tło nieba, ponieważ jej jasność obserwowana to zaledwie +7,9 magnitudo. Żeby ją dostrzec trzeba poczekać do zapadnięcia odpowiednich ciemności, czyli gdzieś do godziny 17:30. Na szczęście o tej porze Neptun jest wciąż dość wysoko nad horyzontem, na wysokości ponad 20°. Neptun rozpędził się już w ruchu prostym i na początku przyszłego tygodnia przejdzie 30' na północ od gwiazdy σ Aquarii.
Animacja pokazuje położenie Wenus na przełomie 2014 i 2015
Animację wykonano w GIMP-ie (aa href="http://www.gimp.org">http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher
Źródło: StarryNight

Następną w kolejności planetą, już piątą, widoczną na naszym niebie jest przebywający w Rybach Uran. W nocy z niedzieli 28 grudnia na poniedziałek 29 grudnia siódmą planetę Układu Słonecznego w odległości niecałego 1° minie Księżyc w I kwadrze. Niestety do największego zbliżenia dojdzie już po zachodzie Urana i Księżyca. Z Polski w niedzielę 28 grudnia będzie można dostrzec Urana około 5° na wschód od Księżyca (na godzinie 8, jeśli za 12 przyjąć północ), natomiast dobę później - mniej więcej 9° na zachód od niego (na godzinie 4 w tych samych okolicznościach). Sam Uran ma obecnie jasność +5,8 wielkości gwiazdowej i nadal przebywa niecałe 3,5 stopnia na południe od gwiazdy δ Piscium.

W dalszej części tygodnia Księżyc przemierzy pozostałą część gwiazdozbioru Ryb, a potem odwiedzi jeszcze konstelacje Barana, Byka, Oriona i Bliźniąt. We wtorek 30 grudnia księżycowa tarcza będzie oświetlona w 72% i będzie wędrowała przez gwiazdozbiór Barana, mniej więcej 10° na południe od trzech najjaśniejszych gwiazd tej konstelacji, czyli Hamala, Sheratana i Mesarthim, z których najciekawsza dla dysponujących niezbyt dużym sprzętem obserwatorów jest ta najsłabiej świecąca, czyli Mesarthim. Już w teleskopach o średnicy obiektywów kilku cm rozpada się ona na dwie gwiazdy odległe od siebie o jakieś 8".

Noc sylwestrową Księżyc spędzi na pograniczu konstelacji Barana i Byka, a pierwsze 2 dni nowego, 2015 roku - w gwiazdozbiorze Byka. Wieczorem 1 stycznia Srebrny Glob będzie miał już fazę 89% i będzie przebywał już głęboko wewnątrz Byka. O godzinie podanej na mapce Księżyc znajdzie się nieco ponad 8° na południowy wschód od Plejad i jednocześnie prawie tyle samo na zachód od Aldebarana, czyli najjaśniejszej gwiazdy Byka. W trakcie dnia Księżyc minie Aldebarana i wieczorem 2 stycznia zobaczyć go będzie można na wschód od Aldebarana, ale w zwiększonej fazie 93%. O zmierzchu Księżyc będzie oddalono od najjaśniejszej gwiazdy Byka o około 2°, a podczas nocy dystans ten będzie się zwiększał i do rana urośnie do prawie 8°.

W niedzielę 4 stycznia Księżyc będzie miał fazę 100% (pełnia przypada w poniedziałek 5 stycznia przed godziną 6 naszego czasu) i dotrze on już do gwiazdozbioru Bliźniąt, będąc w jego południowo-zachodniej części. Wieczorem tego dnia Srebrny Glob minie w odległości trochę większej od 1° trzecią co do jasności gwiazdę tej konstelacji, czyli Alhenę. Do największego zbliżenia między oboma ciałami niebiańskimi dojdzie przed północą, potem dystans ten będzie się zwiększał.

Tak jasny blask naturalnego satelity Ziemi oznacza, że Kometa Lovejoya (C/2014 Q2) nie będzie łatwym celem do odnalezienie, mimo rosnącej wysokości nad widnokręgiem oraz jej jasności. Kometa wędruje na północny zachód i każdej kolejnej doby przebywa wyraźnie dłużej i wyraźnie wyżej nad widnokręgiem: w niedzielę 4 stycznia kometa będzie górować na wysokości prawie 28°. Niestety, aby w pełni docenić jej urodę trzeba poczekać kilkanaście dni, aż Księżyc straci swój silny blask. Warto jednak czekać, bo wtedy kometa będzie jeszcze wyżej. Obecnie jasność komety oceniana jest na jakieś 5 magnitudo, zatem w sprzyjających warunkach można ją próbować dostrzec gołym okiem, a na pewno powinno się to udać z pomocą nawet niewielkiej lornetki. Gdyby ktoś chciał ją sfotografować, to powinno się to udać już na kilkusekundowej ekspozycji nieruchomym aparatem, ustawionym na odpowiedni fragment nieba.

W nocy z poniedziałku 29 grudnia na wtorek 30 grudnia będzie można dostrzec kometę oddalającą się od gromady kulistej M79. O godzinie podanej na mapce odległość między tymi ciałami niebiańskimi będzie wynosiła prawie 100', czyli ponad 3 średnice Księżyca. Następnie kometa przejdzie między gwiazdami β (Nihal) i ε Leporis, a sobotę 3 stycznia będzie można ją odnaleźć około 2° na północny wschód od gwiazdy 4 wielkości 53 Eridani. Jednak, jak już pisałem, pełnia Srebrnego Globu nie będzie ułatwiać jej dostrzeżenia, delikatnie pisząc.

Dokładna pozycja komety na godzinę 0 UT pokazana jest na tej mapce, wygenerowanej w programie Nocny Obserwator (http://astrojawil.pl/blog/moje-programy ... bserwator/).
Mapka pokazuje położenie Jowisza na przełomie 2014 i 2015
Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher

Źródło: StarryNight

Po najjaśniejszej planecie na naszym niebie przyszedł czas na największą planetę w Układzie Słonecznym. Na początku roku Jowisz pojawia się nad widnokręgiem po godzinie 19 i pozostaje dostępny obserwacjom aż do samego rana, czyli przez prawie 12 godzin. Jasność i rozmiary kątowe planety cały czas rosną i pod koniec tygodnia osiągną odpowiednio -2,5 wielkości gwiazdowej oraz 44". W tym samym czasie dystans dzielący Jowisza od Regulusa zwiększy się do 8,5 stopnia.

Księżyce galileuszowe Jowisza nie odpuszczają i w tym tygodniu również pokażą spektakl ciekawy dla posiadaczy nawet niezbyt dużych teleskopów. Z terenu Polski będzie można m.in. 2-krotnie dostrzec na tarczy Jowisza 2 księżyce i ich cienie jednocześnie! Oto opis najciekawszych nocy:
• Noc 28/29 grudnia: początkowo z księżyców galileuszowych widoczna tylko Kalisto, będąca ponad 5' na zachód od Jowisza. Jednak Io szybko zejdzie z tarczy, potem zza tarczy wyjdzie Europa, a następnie z tarczy zejdzie Ganimedes. Jeszcze zanim Ganimedes zejdzie z jowiszowej tarczy, jego cień przesłoni Io. W trakcie nocy Io zacznie zawracać w kierunku Jowisza i przejdzie za Ganimedesem, ale wcześniej na Io ponownie pojawi się cień Ganimedesa. Na koniec nocy cień Ganimedesa pojawi się jeszcze na zbliżającej się do Jowisza Kalisto.
• Noc 31 grudnia/1 stycznia: od wschodu Jowisza (ok. 19:20) przez większą część nocy Europa i Ganimedes 5-6 sekund kątowych od siebie. Po godzinie 23 księżyce zaczną się do siebie zbliżać, aż ok. godziny 2:25 miną się one w odległości 1" (Starry Night pokazuje, że Europa troszeczkę przesłoni wtedy Ganimedesa). Przez cały czas oba księżyce będą się zbliżały do Jowisza i nad ranem najpierw Ganimedes, a potem Europa schowają się w cieniu Jowisza. Pół godziny po zniknięciu Europy na tarczę planety wejdzie cień Io, a potem sam księżyc. Zatem tuż przed świtem w małych instrumentach widoczna będzie tylko Kalisto.
• Noc 2/3 stycznia: od wschodu Jowisza (19:11) Io i Europa ok. 2" od siebie, 145" na wschód od Jowisza. Z biegiem czasu oba księżyce będą zbliżać się do siebie i jednocześnie do Jowisza. Ok. godz. 22:15 odległość między Io i Europą osiągnie minimum, nieco ponad 1". Od północy przed i po tarczy Jowisza będą wędrowały najpierw cienie obu księżyców, a za nimi one same.
• Noc 4/5 stycznia: od wschodu Jowisza (no prawie) cienie Io i Ganimedesa oraz Io na tarczy planety. Po zejściu cienia Io i tuż przed zejściem samej Io na tarczy Jowisza zamelduje się Ganimedes. Europa będzie wtedy schowana w cieniu Jowisza, zatem ponownie przez kilkadziesiąt minut łatwo widoczna będzie tylko Kalisto, znajdująca się wtedy jakieś 8,5 minuty kątowej na wschód od Jowisza. Przed 22:40 Europa wyjdzie zza tarczy planety, zaś po godzinie 1 z tarczy zejdzie Ganimedes i po obu stronach Jowisza będą widoczne 2 księżyce.


Szczegółowe dane na temat zjawisk w układzie księżyców galileuszowych Jowisza zawiera poniższe zestawienie (na podstawie stron IMCCE oraz Sky and Telescope):

• 29 grudnia, godz. 2:56 - zaćmienie Io przez Ganimedesa (początek),
• 29 grudnia, godz. 3:03 - zaćmienie Io przez Ganimedesa (koniec),
• 29 grudnia, godz. 6:24 - zakrycie Io przez Ganimedesa, 124" na zachód od Jowisza (początek),
• 29 grudnia, godz. 6:33 - zakrycie Io przez Ganimedesa (koniec),
• 29 grudnia, godz. 6:53 - zaćmienie Kalisto przez Ganimedesa (początek),
• 29 grudnia, godz. 7:05 - zaćmienie Kalisto przez Ganimedesa (koniec),
• 29 grudnia, godz. 23:46 - wejście Kalisto w cień Jowisza (początek zaćmienia),
• 30 grudnia, godz. 4:42 - wyjście Kalisto z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
• 30 grudnia, godz. 5:05 - minięcie się Io i Europy w odległości 1", 117" na wschód od Jowisza,
• 30 grudnia, godz. 20:23 - zaćmienie Io przez Europę (początek),
• 30 grudnia, godz. 20:38 - zaćmienie Io przez Europę (koniec),
• 30 grudnia, godz. 22:37 - częściowe zakrycie Io przez Europę, 126" na zachód od tarczy Jowisza (początek),
• 30 grudnia, godz. 22:50 - częściowe zakrycie Io przez Europę (koniec),
• 1 stycznia, godz. 2:25 - minięcie się Europy i Ganimedesa w odległości 1", 83" na zachód od Jowisza,
• 1 stycznia, godz. 4:18 - wejście Ganimedesa w cień Jowisza (początek zaćmienia),
• 1 stycznia, godz. 4:58 - wejście Europy w cień Jowisza (początek zaćmienia),
• 1 stycznia, godz. 5:26 - wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
• 1 stycznia, godz. 6:16 - wejście Io na tarczę Jowisza,
• 2 stycznia, godz. 2:40 - wejście Io w cień Jowisza (początek zaćmienia),
• 2 stycznia, godz. 3:49 - częściowe zakrycie Ganimedesa przez Europę, 203" na wschód od brzegu tarczy Jowisza (początek),
• 2 stycznia, godz. 4:06 - częściowe zakrycie Ganimedesa przez Europę (koniec),
• 2 stycznia, godz. 5:48 - wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
• 2 stycznia, godz. 22:15 - minięcie się Io i Europy w odległości 1", 65" na zachód od Jowisza,
• 2 stycznia, godz. 23:36 - wejście cienia Europy na tarczę Jowisza,
• 2 stycznia, godz. 23:54 - wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
• 3 stycznia, godz. 0:42 - wejście Io na tarczę Jowisza,
• 3 stycznia, godz. 1:14 - wejście Europy na tarczę Jowisza,
• 3 stycznia, godz. 2:12 - zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
• 3 stycznia, godz. 2:32 - zejście cienia Europy z tarczy Jowisza,
• 3 stycznia, godz. 3:00 - zejście Io z tarczy Jowisza,
• 3 stycznia, godz. 4:10 - zejście Europy z tarczy Jowisza,
• 3 stycznia, godz. 21:08 - wejście Io w cień Jowisza (początek zaćmienia),
• 4 stycznia, godz. 0:14 - wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
• 4 stycznia, godz. 19:01 - od wschodu Jowisza cienie Io i Ganimedesa na tarczy planety (oba przy wschodnim brzegu tarczy), Io 2" na wschód od krawędzi tarczy planety,
• 4 stycznia, godz. 19:08 - wejście Io na tarczę Jowisza,
• 4 stycznia, godz. 20:40 - zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
• 4 stycznia, godz. 21:18 - wejście Ganimedesa na tarczę Jowisza,
• 4 stycznia, godz. 21:26 - zejście Io z tarczy Jowisza,
• 4 stycznia, godz. 21:54 - zejście cienia Ganimedesa z tarczy Jowisza,
• 4 stycznia, godz. 22:38 - wyjście Europy zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
• 5 stycznia, godz. 0:56 - zejście Ganimedesa z tarczy Jowisza,
• 5 stycznia, godz. 6:59 - zaćmienie Io przez Ganimedesa (początek),
• 5 stycznia, godz. 7:06 - zaćmienie Io przez Ganimedesa (koniec),
Mapka pokazuje położenie Saturna na przełomie roku 2014 i 2015
Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night(http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher

Źródło: StarryNight

Coraz śmielej nad południowo-wschodnim widnokręgiem tuż przed świtem poczyna sobie Saturn. Szósta planeta Układu Słonecznego wschodzi już około godziny 4:30, czyli ponad 3 godziny przed Słońcem, a na godzinę przed wschodem Słońca znajduje się już na wysokości 15° nad horyzontem. Planeta cały czas zbliża się do gwiazdy Graffias. W niedzielę 4 stycznia odległość między tymi ciałami niebiańskimi zmniejszy się do jakichś 143' (niecałe 2,5 stopnia). Obecnie Saturn świeci z jasnością +0,5 magnitudo, a jego tarcza ma średnicę 16". Maksymalna elongacja Tytana (wschodnia) przypada w tym tygodniu w Sylwestra i Nowy Rok.
Mapka pokazuje położenie radiantu Kwadrantydów 4 stycznia.

Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie obrazków z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher

Źródło: StarryNight
Ostatnim akcentem tego tygodnia, choć popsutym przez bardzo silny blask Księżyca są coroczne meteory z roju Kwadrantydów. Radiant tego roju znajduje się około 10° na północ od głównej figury gwiazdozbioru Wolarza, czyli w obszarze okołobiegunowym, a więc nigdy nie zachodzącym. Kwadrantydy promieniują od 28 grudnia do 12 stycznia, z wąskim maksimum około 4 stycznia. W okolicach maksimum można spodziewać się co najmniej 120 meteorów na godzinę, jednak w tym roku wszystko zniweczy pełnia Księżyca, która znacznie ograniczy liczbę widocznych zjawisk.

Dodał: Ariel Majcher
Uaktualnił: Ariel Majcher
http://news.astronet.pl/7541

Spojrzenie w styczniowe niebo 2015
"Bój się w styczniu wiosny, bo marzec zazdrosny"
Ponad tydzień temu Słońce osiągnęło Zwrotnik Koziorożca i powoli zaczęło powrotną podróż po Ekliptyce w kierunku Równika Niebieskiego, którego przetnie wieczorem 20 marca, wtedy u nas rozpocznie się Wiosna. Teraz też dni będą coraz dłuższe, co jest niezwykle pocieszające.
Natomiast Ziemia, jak gdyby nigdy nic, już w dniu 4 stycznia o godz. 06, w swym rocznym ruchu po orbicie, będzie najbliżej naszej gwiazdy, czyli w peryhelium, w odległości niewiele ponad 147 mln km od Słońca. Jest to dla nas, mieszkańców północnej półkuli, szczególnie pocieszający fakt, ponieważ coraz szybciej będzie się nam dzień wydłużał. Rzeczywiście, bowiem w styczniu w Małopolsce, dnia przybędzie już 66 minut.
W Nowy Rok, Słońce wzejdzie o godz. 7.38, a zajdzie o15.49. Natomiast ostatniego stycznia, wschód Słońca nastąpi o godz. 7.15, a zachód o 16.32, zatem wtedy dzień będzie trwał 9 godz. 17 minut i będzie już dłuższy od najkrótszego dnia w roku o 72 minuty.
Ponadto na pocieszenie Państwa, muszę tu przypomnieć, że kalendarzowa Zima na naszej półkuli jest najkrótszą porą roku. Trwa bowiem tylko, lub aż 89 – najczęściej śnieżnych i mroźnych – dni. Ponadto już we wtorek, 20 stycznia o godz. 09.37, Słońce w ruchu rocznym po Ekliptyce, opuszcza znak Koziorożca i wstępuje w znak Wodnika.
W ciągu stycznia obserwując Słońce, a dysponując do tego odpowiednimi przyrządami, spostrzeżemy na przełomie drugiej i trzeciej dekady miesiąca, znacznie podwyższoną, sporadyczną jego aktywność jak np.: plamy, rozbłyski, protuberancje, wyrzuty plazmy w przestrzeń międzyplanetarną. Może więc u nas w tym miesiącu zobaczymy też zorzę polarną?
Ciemne, bezksiężycowe długie noce, dogodne dla astronomicznych obserwacji, będziemy mieli po połowie stycznia, bowiem kolejność faz Księżyca będzie następująca: pełnia 5.I. o godz. 05.53, ostatnia kwadra 13.I. o godz. 10.46, nów 20.I. o godz. 14.14 i pierwsza kwadra 27.I. o godz. 05.48. Księżyc w apogeum (najdalej Ziemi) będzie 9.I. o godz. 19, a w perygeum (najbliżej od Ziemi) znajdzie się 21.I. o godz.21. Ponadto w dniu 29.I. o godz. 19, Księżyc zakryje Aldebarana, najjaśniejszą gwiazdę w Byku. U nas będzie widoczne tylko ich zbliżenie na niebie.
Jeśli chodzi o planety, to Merkurego dostrzeżemy na wieczornym niebie, w pierwszej i drugiej dekadzie miesiąca, nisko nad południowo-zachodnim horyzontem. Wieczorem 14.I. planeta znajdzie się najdalej od Słońca (elongacja wschodnia 19 stopni). Natomiast Wenus, jako Gwiazda Wieczorna, przez cały miesiąc gości na wieczornym niebie, początkowo nisko, a z upływem dni, coraz to wyżej nad południowo-zachodnim horyzontem. Czerwonawy Mars, też od początku roku gości na wieczornym niebie w gwiazdozbiorze Koziorożca, by po paru nocach przewędrować do Wodnika. Natomiast błyszczącego swym blaskiem Jowisza, można będzie obserwować przez większą część nocy, w gwiazdozbiorze Lwa, podziwiając jego gromadkę galileuszowych satelitów. Natomiast na dobre trzy godziny przed wschodem Słońca, w gwiazdozbiorze Wagi dostrzeżemy Saturna, którego system pierścieni będzie w styczniu dobrze widoczny, oczywiście przy pomocy teleskopu. W pierwszej połowie nocy, można obserwować, najlepiej przy pomocy lunety, planetę Uran i Neptuna, ten pierwszy gości w gwiazdozbiorze Ryb, natomiast Neptun znajduje się na niebie w Wodniku. Wieczorem 19.I. Mars zbliży się do Neptuna, co powinno nam ułatwić dostrzeżenie tego ostatniego.
Aby z tej bogatej kolekcji zjawisk na niebie chociaż coś zobaczyć, trzeba i należy złożyć wizytę w Młodzieżowym Obserwatorium Astronomicznym w Niepołomicach, mieszczącym się przy ul. Mikołaja Kopernika 2. W przypadku zachmurzenia, uniemożliwiającego przeprowadzenie obserwacji, do dyspozycji Państwa czeka planetarium. Proszę tylko nie zapomnieć uprzedzić telefonicznie pracowników MOA o swej wizycie (12-281-15-61).
Jeśli zaś chodzi o meteory, to w tym miesiącu promieniują Kwadrantydy, w dniach od 1 do 5, z maksimum 3 stycznia. Radiant meteorów leży (dla nas w zenicie) w gwiazdozbiorze Smoka. Można oczekiwać około 80 „spadających gwiazd” na godzinę, ale obserwacjom będzie przeszkadzał Księżyc dwa dni przed pełnią. Do tego spektaklu na niebie, może się też włączyć jakaś niespodziewanie jasna kometa, więc dysponując wieczorem lub nocą wolną chwilą, nie bacząc na chłód, a może i mróz, spójrzmy w bezchmurne niebo, z najpiękniejszym gwiazdozbiorem zimowego firmamentu Orionem, bowiem przysłowie staropolskie mówi nam na pocieszenie, iż:
„Styczeń pogodny, wróży maj chłodny”

Adam Michalec
MOA w Niepołomicach, 9 grudnia 2014
http://orion.pta.edu.pl/niebo/spojrzeni ... niebo-2015

Niebo w końcu pierwszej dekady stycznia 2015 roku
Animacja pokazuje położenie Merkurego, Wenus, Marsa i Neptuna w końcu pierwszej dekady stycznia (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).
Animację wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher

Źródło: StarryNight

Podczas najbliższych kilku nocy Księżyc nadal będzie świecił bardzo jasno, w związku z pełnią, przypadającą w poniedziałek 5 stycznia przed świtem i swoim blaskiem bardzo będzie utrudniał dostrzeżenie jaśniejącej i coraz wyżej wspinającej się Komety Lovejoya (C/2014 Q2), choć każdej kolejnej doby będzie od niej coraz dalej. W środku tygodnia Srebrny Glob minie Jowisza, a w trakcie nocy będzie można dostrzec pozostałe 6 planet Układu Słonecznego: Merkurego, Wenus, Marsa, Neptuna oraz Urana - wieczorem, natomiast Saturna - rano.

Na wieczornym niebie coraz wyżej nad widnokręgiem przebywają dwie pierwsze planety od Słońca, które przez cały tydzień będą tworzyły bardzo ciasną parę. W ciągu następnych kilkunastu dni Merkury i Wenus będą bliżej, niż 2° od siebie, a pod koniec tego tygodnia - jedynie 40 minut kątowych od siebie, czyli niewiele więcej, niż średnica kątowa Księżyca. W tym czasie 45 minut po zmierzchu (na tę porę wykonane są mapki animacji) obie planety będą znajdowały się na wysokości około 5,5 stopnia nad południowo-zachodnim widnokręgiem.

Merkury zbliża się do swojej maksymalnej elongacji wschodniej, w przyszłym tygodniu oddali się on od Słońca na prawie 19° i każdej kolejnej doby będzie widoczny coraz lepiej. Do niedzieli 11 stycznia jasność Merkurego zmaleje od -0,8 do -0,7 wielkości gwiazdowej. W tym samym czasie jego tarcza urośnie do ponad 6", zaś faza zmaleje do 69%. Wenus także zbliża się do Ziemi, ale robi to dużo wolniej i w ciągu tego tygodnia wygląd jej tarczy prawie się nie zmieni: będzie ona miała średnicę 11" i fazę 95%. Bardzo niewiele zmieni się również jasność planety, która wynosi obecnie -3,9 wielkości gwiazdowej.

Mniej więcej 20° na północny wschód od pary Wenus - Merkury znajduje się znacznie słabiej od nich świecący Mars. Czerwona Planeta w tym tygodniu przewędruje od świecącej z jasnością +2,8 magnitudo gwiazdy Deneb Algiedi z Koziorożca (którą minie w odległości niecałych 2°) do świecącej blaskiem +4,3 magnitudo gwiazdy ι Aquarii. W sobotę 10 stycznia odległość między tymi dwoma ostatnimi ciałami niebiańskimi zmniejszy się do 1°. Sam Mars świeci z jasnością +1,1 wielkości gwiazdowej, a jego tarcza ma średnicę niecałych 5" i fazę 95%.

Mars coraz bardziej zbliża się do ostatniej z planet Układu Słonecznego, czyli Neptuna. W niedzielę 11 stycznia Marsa od Neptuna będzie dzieliło niewiele więcej, niż 6°, zatem obie planety będą się mieściły w polu widzenia lornetki. Neptun świeci z jasnością +7,9 wielkości gwiazdowej, zatem o godzinach podanych na mapkach animacji jeszcze nie można go obserwować, trzeba poczekać aż się odpowiednio ściemni, czyli do godziny 17:30. Ale o tej porze planeta przebywa wciąż prawie 20° nad widnokręgiem, czyli jej warunki obserwacyjne jeszcze są znośne.

W tym i w następnym tygodniu Neptun przejdzie 30' dokładnie na północ od gwiazdy &simga; Aquarii. Natomiast w sobotę 10 stycznia niecałe 1,5 stopnia na północ od Neptuna przejdzie Kometa okresowa Finlaya (15P), która obiega Słońce z okresem 6,5 roku. Niestety jasność tej komety to mniej więcej +13 magnitudo, zatem do jej dostrzeżenia potrzebne jest ciemne niebo i dość duży teleskop.
Mapka pokazuje położenie Urana w końcu pierwszej dekady stycznia 2015 (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).
Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher
Uaktualnił: Ariel Majcher

Źródło: StarryNight
Kilka godzin później w tym samym rejonie nieba można szukać kolejnej planety Układu Słonecznego, którą jest Uran. Siódma planeta Układu Słonecznego świeci z jasnością +5,8 wielkości gwiazdowej i najwyżej nad horyzontem (na wysokości ponad 40°) przebywa około godziny 17:15, zaś do godziny podanej na mapce planeta przesunie się wyraźnie na południowy zachód, ale wciąż będzie dość wysoko nad widnokręgiem, około 30°. Uran powoli znowu zaczyna tworzyć trójkąt prostokątny z gwiazdami δ i ε Piscium. Tę planetę nadal można odszukać nieco ponad 3° prawie na południe od pierwszej z wymienionych gwiazd.
Animacja pokazuje położenie Komety Lovejoya (C/2014 Q2) w końcu pierwszej dekady stycznia (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).
Animację wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher
Uaktualnił: Ariel Majcher

Źródło: StarryNight
Kolejnym, dużo ciekawszym obiektem od Urana na naszym niebie jest Kometa Lovejoya (C/2014 Q2). Kometa wspina się coraz wyżej po niebie i w tym tygodniu przejdzie z gwiazdozbioru Rzeki Erydan do gwiazdozbioru Byka i w niedzielę 11 stycznia około godziny 20, czyli podczas górowania, będzie się ona znajdowała już na wysokości 45° nad południowym widnokręgiem, przebywając już dłużej, niż pół doby ponad nim. 7 stycznia kometa przejdzie najbliżej Ziemi, w odległości nieco większej niż 70 milionów km, a obserwatorzy oceniają jej jasność na trochę mniejszą, niż 5 magnitudo. Można by ją zatem dostrzec nawet gołym okiem, gdyby nie pełnia Księżyca, na początku tygodnia, o czym napiszę pod następną mapką.

Kometa Lovejoya wędruje na wschód od Oriona, ale to właśnie ten gwiazdozbiór najlepiej nadaje się do jej szukania, ponieważ zawiera sporo jasnych gwiazd i można go łatwo rozpoznać na niebie. W poniedziałek 5 stycznia i we wtorek 6 stycznia kometa będzie znajdowała się prawie dokładnie na przedłużeniu linii łączącej gwiazdę Saiph (κ Ori), czyli wschodnią stopę Oriona, z gwiazdą Rigel (β Ori), czyli zachodnią stopę Oriona i jednocześnie najjaśniejszą gwiazdą w całej konstelacji Oriona. We wtorek 6 stycznia kometa będzie zajmowała pozycję 13° na zachód od gwiazdy Rigel, czyli na prawie 2-krotnym przedłużeniu linii łączącej gwiazdy κ i β Oriona.

W następnych dniach kometa powędruje na północny zachód i pod koniec tygodnia będzie się znajdowała z kolei na przedłużeniu linii łączącej barki Oriona, czyli gwiazdę Betelgeuse (α Ori) wschodni bark, z gwiazdą Bellatrix (γ Ori), czyli zachodni bark Oriona. W sobotę 10 stycznia kometa będzie się znajdowała około 22° na zachód od gwiazdy Bellatrix, czyli na 3-krotnym przedłużeniu linii łączącej wspomniane gwiazdy. Niestety, szczególnie na początku tygodnia, odnalezienie Komety Lovejoya będzie utrudniał blask Księżyca w pełni, ale to nie oznacza, że nie da się jej znaleźć.

Dokładna pozycja komety na godzinę 0 UT do końca stycznia pokazana jest na tej mapce, wygenerowanej w programie Nocny Obserwator (http://astrojawil.pl/blog/moje-programy ... bserwator/).
Mapka pokazuje położenie Księżyca w końcu pierwszej dekady stycznia 2015 (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).
Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Dodał: Ariel Majcher
Uaktualnił: Ariel Majcher

Źródło: StarryNight

Czas na głównego aktora nocnego nieba w nadchodzących dniach, czyli Księżyc. W poniedziałek 5 stycznia przed godziną 6 Srebrny Glob przeszedł przez pełnię i w następnych dniach jego blask będzie powoli słabł. W nocy z niedzieli 4 stycznia na poniedziałek 5 stycznia Księżyc w związku z pełnią miał fazę właśnie 100% i przebywał w południowo-zachodniej części gwiazdozbioru Bliźniąt, niedaleko trzeciej co do jasności gwiazdy tej konstelacji, czyli Alheny, której jasność obserwowana to +1,9 wielkości gwiazdowej. O godzinie podanej na mapce Księżyc był oddalony o 2,5 stopnia.

Dobę później Księżyc już zacznie zmniejszać fazę i tuż po północy jego tarcza będzie oświetlona w 99%. Tej nocy Księżyc będzie się znajdował w południowo-wschodniej części Bliźniąt, przy granicy z Rakiem i Małym Psem, mniej więcej w połowie drogi między Polluksem z Bliźniąt a Procjonem z Małego Psa. Do Polluksa będzie Księżycowi brakowało 12°, natomiast do Procjona - prawie 11.

W środę 7 stycznia naturalny satelita Ziemi będzie gościł w gwiazdozbiorze Raka, a jego faza zmniejszy się do 97%. O godzinie podanej na mapce Księżyc będzie się znajdował około 6,5 stopnia na południe od jasnej gromady otwartej gwiazd M44 i będzie zbliżał się do słabszej i mniej znanej gromady otwartej gwiazd M67, do której w tym momencie będzie mu brakowało 5,5 stopnia. Do rana dystans ten zmniejszy się do 3°. Oczywiście bliskość tak jasnego Księżyca nie będzie ułatwiać obserwacji obu gromad.

W czwartek 8 stycznia czeka Księżyc najciekawsze spotkanie w tym tygodniu, spotkanie z Jowiszem. Tej nocy tarcza Srebrnego Globu będzie oświetlona w 93% i przejdzie nieco ponad 6° na południe od Jowisza. Największa planeta Układu Słonecznego jest widoczna coraz lepiej, jej blask zwiększył się już do -2,5 wielkości gwiazdowej, a jej tarcza urosła do 44".

Kolejnej nocy, w piątek 9 stycznia, faza naturalnego satelity Ziemi będzie jeszcze mniejsza (87%) i dotrze on już w sąsiedztwo Regulusa, czyli najjaśniejszej gwiazdy Lwa. O północy Księżyc będzie się znajdował prawie 4,5 stopnia na południe od wspomnianej przed chwilą gwiazdy.

W układzie księżyców galileuszowych tym razem też będzie ciekawie, szczególnie w nocy z 7 na 8 stycznia, a także w następnych nocach:
• Noc 7/8 stycznia: od wschodu Jowisza (ok. 18:44) Kallisto prawie na środku tarczy planety, Europa i Ganimedes na zachód od niej. Dwa ostatnie księżyce przez całą noc będą się zbliżały do Jowisza, do mniej więcej godziny 1 utrzymując dystans między sobą ok. 6-7 sekund kątowych, później odległość ta zacznie rosnąć. Natomiast Kallisto po 21:30 zejdzie z jowiszowej tarczy i będzie przesuwać się na zachód. Dzięki temu ok. godz. 4:35 Kallisto minie Europę w odległości 2", zaś 35 minut później - Ganimedesa (częściowo zaćmionego!) w odległości 3". Tej nocy po tarczy Ganimedesa będą wędrowały cienie wszystkich trzech pozostałych księżyców galileuszowych. Najwcześniej, bo jeszcze przed godziną 1:00 po tarczy tego księżyca będzie przechodził cień Kallisto, następnie, ok. godziny 4:45 przez prawie godzinę po tarczy tego księżyca będzie wędrował cień Europy, natomiast tuż po godzinie 9 na tarczy Ganimedesa zamelduje się cień Io. To ostatnie zdarzenie będzie miało miejsce niewiele przed zachodem Jowisza, na jasnym niebie, ale to jeszcze nie koniec tej sekwencji, ponieważ ok. godz. 10:35, już po schowaniu się Jowisza pod horyzont, Ganimedes zostanie na chwilę przesłoniony przez Io. Szkoda, że nie wszystko da się zaobserwować z Polski.
• Noc 9/10 stycznia: od wschodu Jowisza (ok. 18:35) Io i Europa blisko siebie na wschód od jowiszowej tarczy. Przez pierwszą część nocy oba księżyce będą zbliżały się do Jowisza. Przed godziną 2:15 na tarczy Jowisza pojawią się cienie obu księżyców, a do godziny 3:35 przed tarczą pojawią się same księżyce i przez mniej więcej pół godziny na tarczy planety będą widoczne 2 cienie i ich właściciele.
• Noc 11/12 stycznia: od wschodu Jowisza (ok. 18:26) Io i Ganimedes na wschód od tarczy Jowisza, zaś Europa i Kallisto - na zachód od niej. Przed godziną 21 Europa schowa się w cieniu Jowisza, zaś Io i jej cień wejdą na tarczę swojej planety macierzystej. Potem na tarczę wejdzie Ganimedes i jego cień (cień wcześniej). Od godziny 22:20 do 22:35 na tarcz Jowisza będą widoczne 2 cienie i 1 księżyc, natomiast przed godziną 1 na tarczy będzie widoczny Ganimedes ze swoim cieniem. Niewiele później Europa wyjdzie zza jowiszowej tarczy.


Więcej szczegółów na temat konfiguracji księżyców galileuszowych Jowisza (na podstawie stron IMCCE oraz Sky and Telescope) w poniższej tabeli: