Kampania obserwacyjna Morza Przesileń i mostu O'Neilla

[Jurek Ł.]

Terminator przebiegający przez zachodni wał Mare Crisium wspaniale rzeźbi teren, uwidaczniając każde wzgórze, dolinę, czy najmniejszy krater. Jedna z formacji przyciągnęła uwagę pierwszych obserwatorów i spowodowała masę domysłów i spekulacji. Na lini przylądków: Promontorium Olivium (N) i Promontorium Lavinium (S) niektórzy dostrzegali naturalny pomost łączący oba wierzchołki cypli. Od imienia redaktora naukowego „New York Herald Tribune”, który poświęcał swój wolny czas na obserwację naszego satelity przez teleskop i jako pierwszy doniósł o dostrzeżeniu tej struktury, nosi ona zwyczajową nazwę "most O'Neilla". Oczywiście odkrywca został wówczas wyśmiany i chociaż jego odkrycie potwierdzili miesiąc później: H.P.Wilkins i Patrick Moore, szyderstwa pod adresem O'Neilla nie ucichły.

Niedoskonały sprzęt (O'Neill obserwował 4-calową lunetą achromatyczną), specyficzny światłocień pogłębiający iluzję, duża wyobraźnia obserwatorów przy ubogiej wiedzy (obiektywnie rzecz biorąc) o naszym satelicie, być może chęć wpisania się do annałów nauki odkryciem czegoś ekscytującego, sensacyjnego - to przyczyny tamtego zamieszania. Dziś wiemy, że most O'Neila to złudzenie wywołane grą świateł i cieni. Niewielka ilość światła wydaje się przeciskać pod pomostem uwiarygodniając miraż wiszącej powyżej masy skał. Niech ta historia będzie memento dla obserwatorów obdarzonych nieskrępowaną wyobraźnią. I wiecie co? - dla mnie "most O'Neilla" istnieje. Dostrzegany za każdym razem - wtedy i dzisiaj - gdy kreuje go na nowo lunarny światłocień.

W nocy z 20/21 sierpnia tego roku, od północy do rana możemy podążyć śladami tego "niedorzecznego odkrycia". Mając świadomość, że tam nie ma nic sensacyjnego, wykażmy się empatią, wykażmy się wyobraźnią i wykreujmy dla siebie iluzję mostu O'Neila.

Bodajże w 2004 roku wykonałem swoją pierwszą fotografię przesmyku Olivium-Lavinium, ciesząc się cyfrowymi obrazami z mojego ATM 9-cio calowego Cassegraina RC. W podobnej skali co wtedy, most O'Neilla był dla mnie do chwili obecnej niedostępny - z różnych powodów.

Widząc szanse nawiązania do tej mojej obserwacji sprzed 12 laty i do historycznej obserwacji z połowy ubiegłego wieku, z nieukrywaną ekscytacją czekam na noc z soboty na niedzielę (20/21 sierpnia). Może dołączycie do mnie w ramach nowego projektu - kampanii obserwacyjnej Morza Przesileń - śladami odkrycia mostu O'Neilla? Ten czas nie będzie związany tylko z gonieniem za iluzją, będzie to też okazja do podziwiania zjawiskowego układu cieni wewnątrz Morza Przesileń, niezwykłej rzeźby zachodniego obwałowania tego basenu oraz ułożenia i kształtów niewielkich kraterów w rejonie przesmyku Lavinium-Olivium, którym przypisuje się wpływ na powstawanie iluzji pomostu. Wiele wskazuje na to, że w kolejnych miesiącach, przebieg terminatora w okresie 2-3 dni po pełni będzie sprzyjał powstawaniu grzebieniastych form cienia na zachodzie Mare Crisium, zatem nie będzie to jednorazowa akcja.

Jeśli podzielacie moją ekscytację, zapraszam do wspólnego obserwowania.

[Charon X]

Ciekawe . Ostatnio kolega mi też pokazał ciekawą rzecz - kratery Messiera https://en.wikipedia.org/wiki/Messier_(crater). Teraz w który pierwszy uderzyła asteroida ?

[Kuba K.]

Kapitalna sprawa Uwielbiam takie zagłębianie się w księżycowe struktury. Bardzo chętnie dołączę się do kampanii obserwacyjnej. Pozostaje trzymać kciuki za pogodę

[Jurek Ł.]

Dziękuję koledzy.

Most O'Neilla wymaga trochę większego sprzętu. Skala mojego zdjęcia na dole pierwszego postu (tego z 2004r) odpowiada dla ASI120M (3,5 um) ogniskowej około 2200 mm. Sądzę, że w tym przypadku jest to umowna dolna granica. Ja sam zamierzam detalicznie odnieść się ogniskową około 3000 mm.

Jednak watro podkreślić, że cała zachodnia rubież Morza Przesileń, z pięknymi iglicami i kurtynami cienia, nie wymaga już takich parametrów - wystarczy ogniskowa 1000-1500 mm, aby cieszyć się fajnymi zdjęciami. Wizualnie nawet ED80/600 sobie poradzi z dostrzeżeniem form cieniowych.

Chciałbym też doprecyzować, że ponieważ tematem jest most O'Neilla i cienie na zachodzie Mare Crisium, terminator powinien przebiegać przynajmniej przez jego środek, aby nie rozciągać sesji zdjęciowej na wiele dni. Będzie to zatem w każdym miesiącu tylko jeden dzień oferujący widoki, o które nam chodzi. Widok taki jak na zdjęciu z 22 lipca będzie odpowiadał dacie 18/19 września, natomiast kaskady cieni oraz sam most O'Neilla będzie można obserwować 20/21 sierpnia i 18/19 października br. Sierpniowy termin ze względu na jeszcze letnie temperatury w nocy będzie chyba preferowany przez wszystkich zainteresowanych, natomiast wrzesień pozwoli na wykonanie referencyjnych zdjęć, mam nadzieję w porównywalnych warunkach, aby mieć odniesienie do zdjęć mostu i iglic cieniowych, i móc identyfikować struktury odpowiedzialne za powstawanie tych fenomenów.

[Franz]

Też kiedyś go robiłem

[Jurek Ł.]

Przypominam... i zapraszam na obserwacje kaskady cieni na Morzu Przesileń oraz "odkrywanie" mostu O'Neilla. To już dzisiaj, po północy. Zapowiada się ciepła noc, ale czy pogodna? Z niecierpliwością czekam na wschód Księżyca i osiągnięcie odpowiedniej wysokości, by do rana rozkoszować się widokami różnych stadiów zmierzchu na zachodnich rubieżach Mare Crisium.
Mam nadzieję, że wystarczająco zachęciłem Was do poświęcenia choćby kwadransa na obserwacje. Pozdrawiam i życzę pogody.

[Kuba K.]

Dzięki za przypomnienie Jurku Ja także będę dzisiaj wpatrywał się i również uwieczniał zakamarki okolic Morza Przesileń Na chwilę obecną rokowania pogodowe nie są złe. Owocnych obserwacji i sesji fotograficznej.

[Przemysław93]

Bardzo ciekawy temat i z pewnością zachęcający do obserwacji. Jednak u mnie w zachodniej Polsce już teraz wchodzi zachmurzenie...
Pogody życzę w pozostałych regionach kraju

[Jurek Ł.]

Trzymam kciuki za powodzenie projektu. Qba, daj znać na PW jak Ci poszło.

[Kuba K.]

Okey Będę działał u kolegi na dachu, bo u siebie z okna musiałbym czekać gdzieś do godziny 2 by dostrzec tarczę Księżyca. Jestem dobrej myśli Również owocnej sesji życzę

[margor55]

Obserwuje SW 90/910mm i foce N150/f6. Oby pogoda dopisala .

[kamil11111]

Biorę udział !!
Jurek Ł dzięki wielkie za dodanie takiego tematu bo niby nic nadzwyczajnego ale ciekawe , i łatwe do obserwacji

[Cygnus52]

Chmury się na południowym-wschodzie Polski również walają. Może być słabo, ale spróbuję powalczyć z obserwacją i z foto.

edit. Chociaż według prognozy ma być po 2 bezchmurnie, zobaczymy

[Przemek 1976]

Wpisuję się do projektu...
Bardzo interesująca kampania. Na pewno coś umieszczę...

pozdrawiam

[Kuba K.]

U mnie sesyjka udana. Bardzo przyjemne warunki; cieplo i dość stabilna atmosfera. Udało mi się skończyć focenie na pół godziny przed nadciagającą warstwą cirrusów. Fotki niebawem, może nawet jeszcze dziś wieczorem. Tymczasem najwyższa pora się wyspać :p

[margor55]

U mnie tez pogoda dopisala. Obserwowalem od wschodu Ksiezyca wizualnie przez refraktor 90mm. Im Ksiezyc wyzej nad horyzontem, tym lepiej sie prezentowal, po swojej wschodniej krawedzi. Wstalem okolo 02;30 i po rozstawieniu teleskopu, zrobilem kilkanascie fotek, kiedy cien juz powoli juz pokrywal Mare Crisium. Nie ta skala, wiec i efekt nie ten .
Newton 150/f6 Sony a58, stack 11/17 klatek, iso800. t=1/160sek.

[Cygnus52]

ja obserwowałem i fociłem dzisiaj od 1 do 3 nad ranem, teleskop jakiego używałem to mak 90, obraz pięknie ostry, powiększenie małe, bo jedynie 125x, nie dojrzałem iluzji mostu O'Neilla może mało rozdzielczości/powiększenia, może po prostu faktycznie jej nie było wtedy widać. Nie mniej warunki były kapitalne, zdjęcia, które będą mam nadzieję niebawem (AVI z projekcji i poglądowe całości), nie oddają nawet w 1/10 tego co było widać w okularze. Bardzo pozytywna akcja i czekam na następne .

[margor55]

Fakt, w wizualu Ksiezyc wczoraj prezentowal sie swietnie. Przyladki bardzo dobrze widoczne i cos miedzy nimi, ale nic co przypominaloby most. N150 pow. 150x.

[Jurek Ł.]

Nie powiodły się obserwacje późnego zmierzchu na Morzu Przesileń, zabrakło może jednej godziny, aby złudzenie mostu O'Neilla było dostrzegalne. Może za dwa miesiące?


MAK 150/1800, ASI 120M z filtrem redGSO#29, EQ-ATM, AutoStakkert!2 (150/2500), Registax 6, (mozaika Microsoft ICE).
Zdjęcia z użyciem Barlowa Vixen Ultima 2x - zamiast filtra czerwonego, filtr pomarańczowy Baadera; AS!2 (160/2500); ekwiwalentna ogniskowa F-3700 mm, zdjęcia zmniejszone do 80% dają skalę jak z F-3000 mm.

Z piekła do nieba... Tuż przed godziną pierwszą w nocy rozpogodziło się i z małymi epizodami obłocznymi, niebo aż do 3.30 pozostawało bezchmurne. Inną rzeczą było to, że jakość obrazów nie była dobra, a powiedzmy dostateczna. Było mglisto, obraz drżał i falował, natomiast temperatura była rewelacyjna - od 21 do 19 stopni. Blisko cztery godziny pod gołym niebem stanowiło okazję do robienia zdjęć, podziwiania zjawisk irydacji w chmurach, doświadczania relaksującego piknikowego odpoczywania i uświadamiania sobie, że rzadko się zdarza taka sesja zdjęciowa, by móc oderwać się od teleskopu i zwyczajnie być..., obserwować cichy nocny pejzaż, słuchać cykad, czuć żniwne zapachy odległych pól, dostrzegać gwiazdy wznoszące się nad wschodni horyzont (niektóre wręcz zaprzyjaźnione). Taką noc się pamięta...

Nie mogłem obserwować wczesnego stadium kaskad cieni na Morzu Przesileń. Jakaś godzina z tego spektaklu mi umknęła. Tak jak sądziłem, praktycznie od godziny pierwszej do drugiej, graficzny aspekt światłocieniowy był najciekawszy. Gdy duży obszar Mare Crisium zdominowały grzebieniaste formy cieni, poprzecinane poprzecznymi garbami i ograniczane skąpo oświetlonymi koronami małych kraterów, miało się wrażenie patrzenia, jak przez okno, na odległy zaśnieżony górski krajobraz, ozdobiony wysmukłymi stożkami drzewostanu - obcy, bo ponad widnokrąg wznosiły się trzy niby-globy (może księżyce). Spróbujcie tak właśnie popatrzeć na ten zacieniony obszar Morza Przesileń, a futurystyczna wizja stanie się oczywista. Spodziewałem się wiele po tej fazie zmierzchu, ale kompozycja obrazów wykraczała poza estetykę malarsko-graficzną, stając się jakąś odmianą japońskiego teatru cieni.

Swój reportaż z obserwacji zmierzchu na obszarze Morza Przesileń zaczynam od pokazania sekwencji zmian światłocienia. Zestawienie obejmuje 6 paneli w pełnej rozdzielczości (F-1800 mm) w średnich interwałach 30 minutowych (wyznaczało je zachmurzenie). Na wszystkich zdjęciach północ jest z lewej strony.

Dla skondensowania wrażeń wzrokowych, to samo zestawienie tylko jego rozmiar zmniejszyłem do 80%.

Dalej cztery indywidualne migawki - Morze Przesileń na szeroko.

Szeroka panorama (mozaika dwuelementowa) nakręcona z użyciem Barlowa Vixen Ultima 2x, wkręconego w nosek kamerki. Do tej pory ten Barlow stwarzał mi problemy, ale specjalnie na potrzeby tej sesji zdjęciowej zmodyfikowałem nosek ASI120 wstawiając diafragmę, która skutecznie wyeliminowała niekorzystne refleksy od Barlowa. Gdyby seeing był nieco lepszy odtrąbiłbym niewątpliwy sukces, ale i tak efekt wart był poświęconego czasu na tą modyfikację. Skala jak z ogniskowej F-3000 mm.

Cieszę się, że wielu z Was widziało ten spektakl na własne oczy. Wszystkie zdjęcia są doskonałą dokumentacją i wspaniale anonsują podobny spektakl światłocieniowy jaki Księżyc zaprezentuje w październiku.

[makower]

Nie powiodły się obserwacje późnego zmierzchu na Morzu Przesileń, zabrakło może jednej godziny, aby złudzenie mostu O'Neilla było dostrzegalne. Może za dwa miesiące?.

A dlaczego za 2 miesiące a nie za miesiąc ?

[Jurek Ł.]

A dlaczego za 2 miesiące a nie za miesiąc ?

Z miesiąca na miesiąc różnica w fazie wynosi około 6 stopni, czyli albo o pół dnia za wcześnie, albo za późno, zależnie jak się na to patrzy. Różnica usytuowania terminatora o 6 stopni sprawia, że widać np. prawie całe Morze Przesileń, a następnej nocy terminator już minie przesmyk Olivium-Lavinium. Podobna faza (z pewnym zaokrągleniem) powtarza się co dwa miesiące. Toteż ponownie ujrzymy tak oświetlony zachód Mare Crisium w październiku.

[Kuba K.]

Czas najwyższy na moje fotki z obserwacji struktury mostu O'Neila. Materiał zbierany refraktorem ED 72/430 oraz Makiem 90/1250 na placu u kolegi Marcina (tutaj wielkie dzięki za wspólne obserwacje i udostępnienie miejscówki).
Po przetrawieniu materiału widzę, że przede mną jeszcze długa droga jeśli chodzi o ustawianie parametrów w FireCapture. Niektóre fragmenty Księżyca mogą się wydawać nieco przepalone, ale to z uwagi na chęć wyciągnięcia większej ilości detali z obrzeża Morza Przesileń.
Generalnie sesja bardzo przyjemna; lekki ciepły wiaterek. Na początku miałem lekkie obawy co do zachmurzenia, gdyż gdy rozpoczynałem rozstawianie sprzętu na niebie wisiała cieniutka warstwa cirrusów. które na szczęście gdzieś przed północą zaczęły zanikać. Później mogłem się już tylko cieszyć bezchmurnym niebem. Sesję fotograficzną, która trwała od godziny 0:20 do 1:30 poprzedziłem obserwacjami wizualnymi. Bardzo dobrze spisała się głowica Star Adventurer mimo iż była ustawiona "na oko" (rejon gwiazdy polarnej mieliśmy zasłonięty przez dom.) Zaczynam coraz bardzie doceniać wygodę prowadzenia teleskopu za obiektem
Podsumowując, mimo średniej jakości zdjęć, jakie udało mi się wykonać, zarówno obserwacje wizualne jak i sesję fotograficzną uważam za bardzo udane.
Jurku - bardzo dziękuję za informację o tym zjawisku. Mam nadzieję, że będzie mi dane ponownie zobaczyć je w październiku, choć pogoda może już nie być taka łaskawa.

21.08.2016, godzina 0:20
Orion EON 72/430, Star Adventurer, kamera ZWO ASI 120MM, filtr GSO#23A, 200 najlepszych klatek z 2000, obróbka: AutoStakkert, AstraImage

orion72-asi120mm-gso#23a--200-2000.jpg (47.89 KiB) Obejrzany 3579 razy

21.08.2016, godzina 0:51
Orion EON 72/430 + barlow 2x ED GSO, Star Adventurer kamera ZWO ASI 120MM, filtr GSO#23A, 200 najlepszych klatek z 2000, obróbka: AutoStakkert, AstraImage

21.08.2016, godzina 0:20
Orion EON 72/430, Star Adventurer, kamera ZWO ASI 120MM, filtr GSO#23A, 200 najlepszych klatek z 2000, obróbka: AutoStakkert, AstraImage