Obiekt Tygodnia 13.11.2014 Smocze Trio (NGC 5981/5982/5985)

Postgość | 13 Lis 2014, 14:46

Każdy miłośnik astronomii wie, że nocne niebo oferuje nieprzebrane bogactwo pięknych widoków, a najwspanialszym instrumentem obserwacyjnym są nasze oczy. Nawet jeżeli nie wspomożemy ich lornetką czy teleskopem, pokażą mrugające na zimowym niebie Plejady, górującą w jesienne wieczory Wielką Mgławicę w Andromedzie, wspaniałą wstęgę Drogi Mlecznej w ciepłe, letnie noce, zmieniający się z nocy na noc Księżyc, wędrujące szybciej lub wolniej planety. Kto potrafi zachwycić się tym, co widać na niebie gołym okiem - połknął bakcyla i jest stracony :lol: Ja połknąłem bakcyla na dobre wtedy, gdy nauczyłem się gwiazdozbiorów z mapy, którą brutalnie wyrwałem z Encyklopedii PWN mojego wujka, na początku lat 90-tych. I nagle okazało się, że gwiazdy układające się w przypominający grot pochylony trójkąt to nie "strzała", a Hiady, że "Mały Wóz" to w rzeczywistości Plejady, a piękna "kokardka" na zimowym niebie to Orion. Postronny obserwator miałby zapewne kupę śmiechu, patrząc na kilkunastoletniego chudzielca, który zafascynowany patrzy to na mapkę, to na niebo i właśnie poczuł - "to jest to!" Ale postronnego obserwatora nie było, byłem tylko ja i nocne niebo. I tak zostało do dzisiaj, a minęło ponad 20 lat...
Lornetka uchyla szerzej wrota obserwacyjnego skarbca, natomiast teleskop otwiera je na dobre i można łatwo się pogubić w mnogości obiektów dostępnych do obserwacji. Warto na początku spróbować wszystkiego po trochu i przekonać się, co najbardziej smakuje. Początkujący obserwator chce zobaczyć jak najwięcej, najlepiej wszystko, co jest w zasięgu jego sprzętu. Z doświadczeniem przychodzi "wybredność", ukierunkowanie. I jak zielone jabłko powoli dojrzewa, nabiera koloru, kształtu, smaku, tak z "zielonego" obserwatora powstaje "komeciarz", "zmiennik", "zakryciowiec", "słonecznik", "deesowiec". A że mutacje wszędzie się zdarzają, bywa, że pojawia się "astrofotograf"... :twisted:
Ja bardzo lubię obserwować galaktyki i grupy galaktyk. I jedną z ciekawszych grup proponuję jako Obiekt Tygodnia.

Ponieważ w znakomitej większości galaktyki w grupach są widoczne jako słabe, ulotne mgiełki, do ich obserwacji potrzebny jest teleskop, im większy - tym lepiej. Oczywiście od każdej reguły są wyjątki. Średnia i duża lornetka pięknie pokaże grupę M31-M32-M110 w Andromedzie, M81-M82 w Wielkej Niedźwiedzicy czy Łańcuch Markariana w Pannie. Jest też drugie ekstremum - do wyłapania słabych grup galaktyk z katalogu Hickson, Shakbazian albo gromad galaktyk z katalogu Abell potrzeba co najmniej kilkudziesięciu centrymetrów średnicy teleskopu i smoliście czarnego nieba.

Dajmy jednak spokój ekstremom i spójrzmy na gwiazdozbiór Smoka, w którym leży bardzo sympatyczna grupka trzech galaktyk. Są to:
NGC 5981 to ustawiona do nas bokiem galaktyka spiralna typu Sc (małe jądro i silnie rozwinięte ramiona spiralne), jej jasność wizualna to 13.0 mag, jasność powierzchniowa 13.1 mag przy rozmiarach 2.7' x 0.3'.
NGC 5982 to galaktyka eliptyczna typu E3 (o niewielkim spłaszczeniu), jasność wizualna 11.1 mag, powierzchniowa 12.9 mag, rozmiary 2.6' x 1.9'
NGC 5985 to piękna galaktyka spiralna z poprzeczką (typ SBb), ustawiona tak, by prezentować się w pełnej krasie. Jest duża (5.5' x 3.0'), co przekłada się na jej niską jasność powierzchniową 14.0 mag, przy jasności wizualnej 11.1 mag. Za Wikipedią: "Astronomowie odkryli, że galaktyka wykazuje dużą aktywność w niektórych zakresach obserwowanej długości fali. Dzięki tym badaniom sklasyfikowano galaktykę jako aktywną typu Seyferta, w której centrum znajduje się supermasywna czarna dziura".
Dwie jaśniejsze galaktyki odkrył William Herschel w maju 1788 roku, natomiast NGC 5981 umnkęła jego bystremu oku i musiała poczekać ponad 60 lat, aż odkrył ją George Stoney w maju 1850 roku. Cała trójka odległa jest od Ziemi o mniej więcej 100 milionów lat świetlnych i prezentuje się wspaniale, można powiedzieć - pięknie się różnią.
Image
źródło: http://www.virtualtelescope.eu

Smocze Trio obserwowałem teleskopami 13" i 18" wiosną i jesienią 2012 roku. Zanotowałem:

13" - obserwacje 25.04.2012, pod niebem SQM 20.90 mag/sek2
NGC 5985 - 150x, duży, jajowaty placek o dość równomiernej jasności
NGC 5982 - 150x, mała, okrągła z bardzo jasnym jądrem
NGC 5981 - 150x, mała, wydłużona smużka
3 różne galaktyki w jednym polu przy 150x, śliczne!


18" - obserwacje 20.09.2012, pod niebem SQM 21.04 mag/sek2
NGC 5985 - 143x, duża, owalna, mała jasność powierzchniowa
NGC 5982 - 143x, jasna, lekko jajowata, z jasnym jądrem
NGC 5981 - 143x, bardzo wydłużona, o jednorodnej jasności
obok dostrzegłem zerkaniem NGC 5976 (gal. j.wiz. 14.8 mag, j.pow. 13.5 mag), więc z tria zrobił się kwartet.


Grupa jest widoczna i w mniejszych teleskopach, a dwie jaśniejsze galaktyki powinny być do wyłapania w silnych lornetkach. Przy następnej okazji spróbuję podejść do nich z refraktorem 102mm i lornetką 100mm. A tak Smocze Trio wygląda w ośmiu calach, szkic Jere Kahanpaa:
Image
źródło: http://www.elisanet.fi/jere.kahanpaa/as ... gc5985.htm
 
Posty: 169
Rejestracja: 14 Wrz 2009, 17:41
Miejscowość: Kielce

 

Postgość | 13 Lis 2014, 14:47

Jak odnaleźć nasze dzisiejsze bohaterki? To łatwe zadanie. Najpierw odszukaj gwiazdę iota Draconis (Ed Asich), która tworzy duży trójkąt z gammą UMi i duetem Mizar-Alcor:
Image

Następnie przesuwaj teleskop powoli w lewo (na wschód), w kierunku gwiazdy theta Draconis. Mniej więcej w połowie odległości do niej i nieco w górę (w reflektorze Newtona - w dół) powinieneś dostrzec jasną NGC 5982, słabszą NGC 5985 i po chwili wpatrywania delikatną smużkę NGC 5981. To te trzy kółka w centrum poniższego screenshota z programu Stellarium:
Image

Cała trójka ma deklinację około +60st, więc to obiekty okołobiegunowe, dostępne do obserwacji przez cały rok. Oczywiście łatwiej je wyłapać, gdy świecą wyżej. Obecnie na wieczornym niebie (ok. 20:00) znajdują się mniej więcej 30 stopni nad północno-wschodnim horyzontem, więc gdy tylko Księżyca ubędzie i pogoda pozwoli... spróbuj i daj znać, jak poszło!
 
Posty: 169
Rejestracja: 14 Wrz 2009, 17:41
Miejscowość: Kielce

 

Postwyvar | 13 Lis 2014, 18:33

Dajcie mi tu dobrą pogodę tylko a z przyjemnością poszukam... :cry: chyba 2 tygodnie już jest taka lipa u mnie w mieście że płakać się chce..
ED80 | LVW 13mm | ES 6,7 |
Awatar użytkownika
 
Posty: 211
Rejestracja: 06 Sie 2014, 08:56
Miejscowość: Solec Kujawski

 

PostDamian P. | 14 Lis 2014, 07:45

Bardzo fajnie,że pojawiają się obiekty tygodnia.Padają ciekawe i bardzo fajnie opisane propozycję (ehh ja też myślałem,że Plejady to mały wóz :) ). Chętnie odnajdę te galaktyki w Smoku i też chciałem NGC 1 (może 2) zaproponowaną przez Lukosta tylko ta pogoda coś ostatnio nie taka..no ale trzeba czekać.

Rzuciłem okiem na jasności wizualne i powierzchniowe niektórych galaktyk z Panny i Warkocza Bereniki które udało mi się wyłapać lornetką i śmiem twierdzić,że eliptyczna NGC 5982 powinna być w zasięgu 15/70.Zważywszy,że różnica w górowaniu między Panną i Warkoczem jest dość duża na korzyść galaktyki w Smoku.Oczywiście nie mogę się też doczekać całej trójki w 12''.
 
Posty: 363
Rejestracja: 12 Sty 2014, 19:12

 

PostPanasmaras | 14 Lis 2014, 10:45

Damian P. napisał(a):śmiem twierdzić,że eliptyczna NGC 5982 powinna być w zasięgu 15/70


Może tak być, jesienią zeszłego roku udało mi się wyłapać NGC 7479 o jasności 10,9mag w Pegazie - ale był to obiekt ekstremalnie trudny dla tej lornetki pod dobrym (ale nie bardzo dobrym) niebem.
Niemniej, wydaje mi się, że do skutecznego złowienia 5982 w 15x70 potrzeba naprawdę dobrego nieba i górującego Smoka. 5985 będzie pewnie jeszcze trudniejsza, ale przy klarownym, smolistym niebie również powinna dać się złapać.

PS. Wspomniana NGC 7479 była opisywana jako OT rok temu:
http://www.forumastronomiczne.pl/index. ... ldwell-44/
 
Posty: 68
Rejestracja: 19 Sty 2011, 20:51

 

Postrokita | 14 Lis 2014, 11:40

Trzy galaktyki różnego typu w jednym polu widzenia okularu - pod dobrym niebem "opad szczęki" gwarantowany.
Najlepiej obserwować podczas górowania - zwłaszcza przy użyciu mniejszych teleskopów. Obserwowałem Triplet Smoka kilkukrotnie przy pomocy teleskopów 8" i 12", z tego co pamiętam w 8" dostrzeżenie NGC5981 może być problematyczne.
Załączyłem mapy, które pomogą w szybkiej lokalizacji obiektu:
Obiekt Tygodnia 13.11.2014  Smocze Trio (NGC 5981/5982/5985): NGC5985.png

Obiekt Tygodnia 13.11.2014  Smocze Trio (NGC 5981/5982/5985): NGC5985_1.png

Pozdrawiam
12" F/5
 
Posty: 400
Rejestracja: 28 Lis 2011, 16:28
Miejscowość: Wrocław

Postmarianowski | 14 Lis 2014, 12:17

Mnie tematy"Obiekt Tygodnia" bardzo się podobają o czym już napisałem na sąsiednim forum.
Uważam że zasługują aby stworzyć im osobny dział w "Obserwacjach astronomicznych" bo myślę że znając doświadczenie Autorów na czterech wątkach się nie skończy.
Astromaniak zyskałby w ten sposób unikatowy poradnik obserwacyjny dostępny jednym kliknięciem,bo w takiej formie jak teraz tym tematom grozi rozproszenie,co już się powoli dzieje. :(
Pozdrawiam,i tak trzymajcie Panowie.
Awatar użytkownika
 
Posty: 782
Rejestracja: 17 Sie 2012, 22:21
Miejscowość: Pólnocna Jura

 

PostPanasmaras | 14 Lis 2014, 12:24

marianowski napisał(a):myślę że znając doświadczenie Autorów na czterech wątkach się nie skończy.

Jakich czterech wątkach? Ten jest czternasty*, a sześć kolejnych jest już zakolejkowanych (tak, tak, to jest przestępczość zorganizowana :D)

_____________________________
*na ten moment na Maniaku jest pięć ostatnich
 
Posty: 68
Rejestracja: 19 Sty 2011, 20:51

 

Postlukost | 14 Lis 2014, 13:03

marianowski napisał(a): Uważam że zasługują aby stworzyć im osobny dział w "Obserwacjach astronomicznych" (...)
Astromaniak zyskałby w ten sposób unikatowy poradnik obserwacyjny dostępny jednym kliknięciem,bo w takiej formie jak teraz tym tematom grozi rozproszenie,co już się powoli dzieje. :( .

To jest słuszna koncepcja, napiszę dziś w tej sprawie PW do Janusza Płeszki.
Sytuacja, gdy w polu widzenia okularu można doliczyć się kilku czy nawet kilkunastu galaktyk, jest dość częsta, ale - jak trafnie zauważył Rokita - to właśnie zróżnicowanie typów i jasności galaktyk przesądza o unikatowym charakterze tej grupki.
 
Posty: 998
Rejestracja: 28 Lis 2009, 20:10

 

Postmarianowski | 14 Lis 2014, 17:30

Panasmaras napisał(a):Jakich czterech wątkach? Ten jest czternasty*

Właśnie dlatego to napisałem.Forumowa wyszukiwarka daje taki wynik: :(
Obiekt Tygodnia 13.11.2014  Smocze Trio (NGC 5981/5982/5985): obiekt tyg.jpg

fakt,pięć nie cztery.
Panasmaras napisał(a): sześć kolejnych jest już zakolejkowanych (tak, tak, to jest przestępczość zorganizowana )

:D Popieram taką przestępczość zorganizowaną :lol:
Lukost życzę Ci abyś został wysłuchany z pozytywnym skutkiem.
Awatar użytkownika
 
Posty: 782
Rejestracja: 17 Sie 2012, 22:21
Miejscowość: Pólnocna Jura

 

PostDamian P. | 14 Lis 2014, 19:24

Panasmaras napisał(a):
Damian P. napisał(a):śmiem twierdzić,że eliptyczna NGC 5982 powinna być w zasięgu 15/70


Może tak być, jesienią zeszłego roku udało mi się wyłapać NGC 7479 o jasności 10,9mag w Pegazie - ale był to obiekt ekstremalnie trudny dla tej lornetki pod dobrym (ale nie bardzo dobrym) niebem.
Niemniej, wydaje mi się, że do skutecznego złowienia 5982 w 15x70 potrzeba naprawdę dobrego nieba i górującego Smoka. 5985 będzie pewnie jeszcze trudniejsza, ale przy klarownym, smolistym niebie również powinna dać się złapać.


Chcę spróbować lornetką przynajmniej z NGC 5982 ale być może trzeba będzie właśnie poczekać kiedy Smok się odwróci i stanie na nogach :wink:
Tak na szybko sprawdzając,mnie udało się złowić z obszaru Panny i Warkocza ,około 5 galaktyk o jasnościach 11,2 mag. z czego dwie o najsłabszych SB to:
NGC 4340-11,2mag.(SB 13,5) rozmiar 3,1.Z tego co pisałem najlepiej widoczna była 50-60 % czasu zerkania.
NGC 4488-11,2mag.(SB 13,4) rozmiar 6,4.
Myślę,że przy takich lornetkowych kłakach też bardzo duże znaczenie ma przejrzystość.Pamiętam jak niektóre galaktyki były bardzo słabe lub nie chciały za nic się pokazać a innego dnia była taka przejrzystość,że te bardzo słabe były oczywiste i wszystko było łatwiejsze niż zwykle.
 
Posty: 363
Rejestracja: 12 Sty 2014, 19:12

 

Postlukost | 14 Lis 2014, 20:06

Jeśli "Obiekt tygodnia" dostanie własne subforum, wrzucę tam poprzednie, nieopublikowane na Astromaniaku części tego cyklu.
 
Posty: 998
Rejestracja: 28 Lis 2009, 20:10

 

Postrokita | 14 Lis 2014, 20:41

Jeśli "Obiekt tygodnia" dostanie własne subforum, wrzucę tam poprzednie, nieopublikowane na Astromaniaku części tego cyklu.

Daj znać jak poszło :lol: Dorzucę mapy do wydruku.
Pozdrawiam
12" F/5
 
Posty: 400
Rejestracja: 28 Lis 2011, 16:28
Miejscowość: Wrocław

Postbajastro | 14 Lis 2014, 21:21

Świetny pomysł, sugeruję jeszcze podział na gwiazdozbiory, lub miesiące w których najlepiej widać dane obiekty (górowanie o północy czasu lokalnego).
Z czasem zrobi się fajny raj dla DS-owców.
U mnie też pogoda do bani, nie mam jak się zaczaić na galaktyki w Rybach i dokończyć Pegaza,
a powoli ucieka na zachód.
Nikon Action EX 10x50 CF, Orion Resolux 15x70
SW R-80/400, APM APO 107/700, EdgeHD 8", C11
LowSpec (300 & 1800 l/mm)
Awatar użytkownika
 
Posty: 721
Rejestracja: 09 Cze 2013, 20:01

Postlukost | 15 Lis 2014, 16:05

rokita napisał(a):
Jeśli "Obiekt tygodnia" dostanie własne subforum, wrzucę tam poprzednie, nieopublikowane na Astromaniaku części tego cyklu.

Daj znać jak poszło :lol:
Pozdrawiam

Mamy zielone światło od Janusza - w dziale obserwacyjnym będzie osobne subforum "Obiekt tygodnia" :D
 
Posty: 998
Rejestracja: 28 Lis 2009, 20:10

 

Postbajastro | 15 Lis 2014, 16:16

Super :D
Nikon Action EX 10x50 CF, Orion Resolux 15x70
SW R-80/400, APM APO 107/700, EdgeHD 8", C11
LowSpec (300 & 1800 l/mm)
Awatar użytkownika
 
Posty: 721
Rejestracja: 09 Cze 2013, 20:01

PostDamian P. | 14 Lut 2015, 13:24

Damian P. napisał(a):Chcę spróbować lornetką przynajmniej z NGC 5982

No i spróbowałem :) Galaktyka NGC 5982 wyłapana w SM 15/70 na 100 procent ale początkowo na prawdę łatwo nie było.Warto było dać jej trochę czasu.Widoczna momentami ale dość pewnie około 50-60 procent czasu.Wszystkiego dopilnował stojący obok teleskop.Z NGC 5985 poległem ale jeszcze kiedyś spróbuję.W teleskopie 12'' wcale nie były to zbyt jasne galaktyki.Widoczne wszystkie 3 chodz NGC 5981 dopiero po chwili i dość słabo.
 
Posty: 363
Rejestracja: 12 Sty 2014, 19:12

 

Postpasionat nieba | 15 Lut 2015, 14:50

Spojrzałem dziś nad ranem 22'' w Smocze Trio. Pierwszy raz je widziałem. Znalezione po dość długim czasie poszukiwań. Warunki nie były za specjalne na galaktyki, trochę mglisto, 6,5/10, a dodatkowo galaktyki położone na wschodzie stronie podświetlonej przez Łódź. Jowisz za to świetny, seeing 9,5/10.
Galaktyczki położone po skosie od prawej do lewej. Najjaśniejsza mała galaktyka w środku NGC 5982 gwiazdopodobne jądro zatopione w rozpływającej się w przestrzeni mgiełce, wyżej po prawo większa NGC 5985, dość jednolity powierzchniowo jajowaty placek. NGC 5981 długa igła, dostrzegalna po czasie, jedynie zerkaniem, była najsłabsza z nich trzech.
 
Posty: 136
Rejestracja: 01 Lip 2013, 18:34
Miejscowość: Dobroń

 

Użytkownicy przeglądający to forum: Brak zarejestrowanych użytkowników oraz 18 gości

AstroChat

Wejdź na chat