To będzie dość krótki odcinek OT, ale planowo w ogóle nie miał się pojawić. Sytuacja uległa zmianie na początku stycznia, gdy wujek Google zasugerował mi, że powinienem przeczytać artykuł o galaktyce UGC 2885. Co ciekawe, przekierowany zostałem na stronę TVP Info; gdzie jak gdzie, ale tam akurat tego typu treści się nie spodziewałem.
UGC 2885 odnajdziemy w konstelacji Perseusza, nieco na zachód od gwiazdy Menkib i mgławicy Kalifornia. No cóż, ciężko policzyć ileż to razy eksplorowałem ten rejon, a o istnieniu ugieca nie miałem pojęcia. Sporo w tym winy autorów atlasu Interstellarum, którzy niestety nie raczyli jej zaznaczyć; po raz kolejny musiałem zatem użyć flamastra. Z upływem czasu coraz bardziej problematyczna staje się kwestia kto teraz kupi ode mnie egzemplarz upstrzony co kawałek krzyżykami i odręcznymi dopiskami?
Ale ad rem; po zapoznaniu się z garścią faktów o 2885 uznałem, że koniecznie muszę ją dorwać. Zadanie nie wydawało się specjalnie trudne – Wiki podaje jasność w okolicy 13.5 mag i rozmiary kątowe 3.9x1.9’. Dla czternastocalowca to pestka, nawet pod moim nienajlepszym obecnie niebie.
Szczęśliwie okazało się, że teoretyczne dywagacje na temat względnej „łatwości” galaktyki w wizualu mają przełożenie na obserwacyjną rzeczywistość i obiekt pojawił się już w powiększeniu nieco ponad stukrotnym, generowanym przez świetnego APM-ka 12.5 mm. Jeszcze lepiej pokazał go Pentax XL 7 mm – w tej konfiguracji sprzętowej nie było najmniejszego problemu z dostrzeżeniem ulotnej, rozciągniętej nieco po skosie na linii NNE - SSW mgiełki, „doklejonej” do gwiazdki tła o jasności 10.7 mag. Rzeczona gwiazda dość mocno irytuje i przeszkadza, zabijając swym blaskiem część subtelnego halo o dość niskiej jasności powierzchniowej, w którym zanurzone jest słabo widoczne, niewielkie, ale możliwe do wyodrębnienia centralne pojaśnienie. To tyle – nie trzeba było stosować techniki zerkania; podejrzewam też, że do przeprowadzenia zakończonej sukcesem obserwacji wystarczy dwanaście cali, a pod bardzo dobrym niebem może i dziesięć.
https://youtu.be/q2pCy9nwzKs
https://www.spacetelescope.org/videos/heic2002b/
Co ciekawe, UGC 2885 pojawiła się ostatnio jako Object of the Week na deepskyforum.com. Daję słowo, że nie inspirowałem się tamtym wpisem – u mnie pomysł zaistniał zupełnie niezależnie. Gdy wspomniałem o tym kolegom współredagującym niniejszy cykl, @MichalKaczan podsunął mi na PW link do opisu teorii synchroniczności, sugerując jednocześnie możliwość powstawania odcinka OT na temat Drogi Mlecznej widzianej z UGC 2885. Kto wie, kto wie?
Na koniec najistotniejsze, mianowicie czym tak naprawdę wyróżnia się odległa o ok. 230 milionów lat świetlnych UGC 2885? Ano, wielkością (bywa nazywana Godzillą) i odizolowaniem. Jest prawie 2.5 razy większa od naszej Galaktyki i zawiera nawet dziesięciokrotnie więcej gwiazd. Obserwacje zdają się potwierdzać, że przez ostatnie miliardy lat 2885 nie „kanibalizowała” sąsiednich galaktyk, brak jest też dowodów na jakiekolwiek interakcje z innymi „gwiezdnymi wyspami” – przeczy temu niezaburzona struktura ramion spiralnych, brak ogonów pływowych czy niskie (dwukrotnie mniejsze niż w Drodze Mlecznej) tempo formowania się nowych gwiazd. Właśnie – co do tego ostatniego uważa się, że główną „pożywką” dla procesów gwiazdotwórczych jest akumulacja wodoru z przestrzeni międzygalaktycznej. Również centralna, supermasywna czarna dziura pozostaje niejako „w uśpieniu”.
Od lat osiemdziesiątych ubiegłego stulecia UGC 2885 jest przedmiotem zainteresowania profesjonalistów – początkowo nieżyjącej już amerykańskiej astronom Very Rubin, która mierzyła tempo jej rotacji (badając ciemną materię), aktualnie zaś naukowcy z pomocą Kosmicznego Teleskopu Hubble’a sprawdzają ilość gromad kulistych w galaktycznym halo, których nadmiar byłby dowodem na „pożeranie” w przeszłości przechwyconych, mniejszych galaktyk (jak to ma zwyczaju choćby nasza Droga Mleczna).
Zaintrygowani? No to wyciągamy dobsony z piwnic, garaży czy strychów, próbujemy i dajemy znać jak poszło!
PS na koniec szerszy kadr - przyda się przy starhoppingu
źródło: https://www.spacetelescope.org/images/heic2002b/