Obiekt tygodnia 4.03.2015 NGC 2438

Postlukost | 05 Mar 2015, 21:49

Zimowa Droga Mleczna nie wygląda tak spektakularnie, jak podczas sierpniowych czy wrześniowych nocy – przeciwnie, jej wstęga jest nadzwyczaj subtelna; przeciąwszy wyraźne gwiazdozbiory Woźnicy i Bliźniąt, rozmywa się delikatnie tuż nad południowym horyzontem, w Jednorożcu i Rufie. Konstelacje te – choć niepozorne – pozwalają jednak obserwatorowi zaczerpnąć pełną garścią z przeogromnego bogactwa gwiezdnych skupisk. Właśnie w Rufie odnajdziemy moją ulubioną parę gromad otwartych; mowa o „emkach” numer 46 i 47, przepięknie prezentujących się w szerokim polu widzenia lornety lub krótkoogniskowego teleskopu. Tak, tak, cenię je sobie wyżej nawet od słynnych „chichotek” (h/χ Persei).
Cały patent polega na zróżnicowaniu ich wyglądu – zasobna w słabsze gwiazdki M 46 (Tr Type II 2 r), widoczna jako mglista mgiełka, wyraźnie kontrastuje z sąsiadującą z nią od zachodu, odległą o 1,5 stopnia, luźniejszą, lecz zauważalnie jaśniejszą M47 (Tr Type I 2 m). A jeżeli okaże się, że podziwiając Messiera 46 możemy jednocześnie obserwować przepiękną mgławicę planetarną? No, to już pełnia szczęścia...

Obiekt tygodnia 4.03.2015 NGC 2438: M46.JPG

źródło: http://www.pampaskies.com/gallery3/Deep ... bjects/M46

NGC 2438 – bo o niej mowa – ma jasność 11mag i rozmiar 66” (zatem porównywalny do słynnego “Pierścionka”, skatalogowanego jako M 57). Mgławica znajduje się w odległości około 3000 lat świetlnych od Ziemi i choć wydaje się, że leży na peryferiach gromady, to w rzeczywistości świeci na jej tle. Gwiazda centralna mgławicy jest znacznie starsza niż gwiazdy skupione w M 46; wiek tych ostatnich szacowany jest na ok. 300 milionow lat, podczas gdy “planetarka” powstaje po miliardach lat ewolucji swej macierzystej gwiazdy. Poza tym porusza się ona w przestrzeni z inną niż gwiazdy gromady prędkością i znajduje bliżej Ziemi.
Ale dość tego przydługiego wstępu, przejdźmy do konkretów.
Starhopping w kierunku M 46 jest banalny - po prostu odbijamy na wschód od Syriusza, wypatrując w szukaczu czy lornecie dwóch sporych, bliźniaczych pojaśnień.

Obiekt tygodnia 4.03.2015 NGC 2438: NGC2438.jpg

(mapa wygenerowana przy użyciu CdC by Rokita)

Jak to ostatnio mam w zwyczaju, obiekt został potraktowany bardzo różnymi aperturami – począwszy od lornet 15x70 i 28x110, na szesnastocalowym newtonie skończywszy. Gdzieś po drodze były też popularne lustra 150 i 200 mm.
Największym zaskoczeniem okazała się możliwość identyfikacji NGC 2438 w Delcie Extreme 15x70. To jakaś magia - wkręciłem filtr mgławicowy (Baader UHC-s) i po chwili pojawiła się dodatkowa gwiazdka, widoczna zerkaniem, ale bez żadnych wątpliwości. Przyznam, że tego się nie spodziewałem... Po usunięciu filtra zniknęła, niczym kasa z mojego konta po ostatnich zakupach sprzętu astro . Spróbowałem też podejścia z filtrem OIII (najzwyklejszym, tanim, chińskim wyrobem marki TPL). Filterek mocno wygasił gwiazdki, umożliwiając planetarce wybicie się na pierwszy plan. Ciekawe doświadczenie.
Lorneta 28x110 pozwoliła dopatrzyć się już maleńkiej tarczki (w postaci bladego, lecz oczywistego kółeczka widocznego w północno – wschodniej części gromady). Po raz kolejny muszę stwierdzić, że sprzęt o takich parametrach wygenerował najlepszy jak dla mnie obraz, oferując idealny kompromis pomiędzy sporym jeszcze polem widzenia a powiększeniem, pozwalającym na łatwą identyfikację obiektu.
Wykorzystując lustro 150 mm i większe, oczywisty staje się pierścieniowaty kształt mgławicy, z wyraźnie ciemniejszym środkiem. Obiekt nie boi się dużych powiększeń oraz filtrów typu UHC i OIII (w szczególności na ten drugi świetnie reaguje).
A jak prezentuje się w naprawdę dużym lustrze? Otóż z grubsza tak, jak na poniższym szkicu:

Obiekt tygodnia 4.03.2015 NGC 2438: ngc 2438 szkic.jpg

źródło: http://www.deepsky-drawings.com/ngc-243 ... dsdlang/fr

Na długoczasowych fotografiach można zarejestrować zewnętrzne halo mgławicy, o przekroju ponad 4,5 roku świetlnego, wychodzące poza jej jaśniejszy, wewnętrzny pierścień. Powstało ono podczas wcześniejszych faz starzenia się gwiazdy centralnej. Podobno w dużych teleskopach da się dostrzec jego ślad; niestety, mi się ta sztuka nie powiodła. Dostrzegłem natomiast subtelne różnice jasności poszczególnych części pierścienia.

Obiekt tygodnia 4.03.2015 NGC 2438: apod.jpg

źródło: http://apod.nasa.gov/apod/ap110407.html

Zapytacie pewnie jeszcze, czy da się wyłuskać gwiazdę centralną mgławicy? Niestety, ma ona zaledwie 17,7mag, a zatem nie jest dostępna amatorskim obserwacjom. Nie dajmy się zwieść widocznej w “środku” gwieździe o jasności ok. 13 mag – to nie ona.
Marcowe wieczory to wciąż dogodny czas na obserwację NGC 2438, zatem spróbuj i daj znać, jak poszło!
 
Posty: 998
Rejestracja: 28 Lis 2009, 20:10

 

Postrokita | 05 Mar 2015, 23:40

NGC2438 obserwowałem wielokrotnie przez teleskopy 8" i 12" - najbardziej utkwił mi w pamięci pierwszy raz - "rutynowo" zaliczałem kolejną "emkę" - patrzę... i coś z jedną z gwiazd w gromadzie jest mocno "nie tak :)" - powiększenie x2 - "planetarka"!
Wybór na OT dobry - jednak kołacze mi się myśl, że kogoś "okradamy", z mocno emocjonalnego doświadczenia... odkrywania nieba?
Pozdrawiam
12" F/5
 
Posty: 400
Rejestracja: 28 Lis 2011, 16:28
Miejscowość: Wrocław

Postlukost | 06 Mar 2015, 23:21

rokita napisał(a):Wybór na OT dobry - jednak kołacze mi się myśl, że kogoś "okradamy", z mocno emocjonalnego doświadczenia... odkrywania nieba?

E, nie... Bo w ten sposób rozumując, to cały ten cykl to jedno wielkie złodziejstwo :lol:
 
Posty: 998
Rejestracja: 28 Lis 2009, 20:10

 

Postpasionat nieba | 10 Mar 2015, 18:32

Wczoraj posiedziałem nad planetarką w M46 z pół godziny koło 21.00. Obserwacje prowadziłem Newtonem 6'' f/8 i 22'' f/3,7. Niebo ładne, bystro, całkiem przejrzyście 7/10, seeing 6/10. Noc trochę wilgotna po ciepłym dniu ziemia się nagrzała i oddała ciepło w postaci wilgoci i mgiełki. Gromady otwarte M47 i M46 łatwo namierzyć schodząc prostopadle w dół od gwiazdy alfa w Jednorożcu.
Mgławica na tle gromady M46 w południowo zachodniej części. W Newtonie 22'' w Esie 20 mm powiększenie 103x bez filtrów blade, mgliste, trochę owalne kółko z delikatnym pociemnieniem wewnątrz. W powiększeniu 147x z Pentaxem xw 14 mm, tu lepiej. Dalej powiększyłem do 294x z Pentaxem 7 mm, jeszcze lepszy widok ładny owalny kształt z wyraźnym pociemnieniem wewnątrz, prawa strona jaśniejsza. Dopatrzyłem się w środku dwóch gwiazdek, jedna widoczna na wprost, druga zerkaniem obok wyżej.
W filtrach w powiększeniu 294x mgławica NGC 2438 wygląda znacznie lepiej. W OIII Lumicon jasny, ładnie napuszony obwarzanek o grubych, miękkich brzegach. W filtrze UltraBlock delikatne słabsza, tu ma cienką obręcz, która ostrzej jest zarysowana na tle nieba, przeciwnie niż w OIII. A do tego filtr nie gasi tak gwiazd gromady M46, też jedna gwiazda pozostaje na mgławicy dalej widoczna.
W Newtonie 6'' bez filtrów z Esem 20 powiększenie 60x dużo drobnych gwiazd w M46. Mgławica była bardzo słabo widoczna zerkaniem, ot taki duszek. Z Pentaxem 14 mm powiększenie 86x tu miałem pewność jej dostrzeżenia jako blade kółko bez widocznego pociemnienia. W jeszcze większym powiększeniu nie pamiętam. Mgławica w filtrach, w OIII przy 86x już ładnie widoczny bliski kulistego kształt pociemnienia nie dostrzegłem. W filtrze UltraBlock znowu trochę słabiej widoczna niż OIII. Pociemnienie tu jednak zamajaczyło kilka razy.
Niżej szkic mgławicy na tle fragmentu gromady M46 z Newtona 22'' z któregoś grudnia 2014r w powiększeniu 257x Ethos 8mm filtr OIII.
Załączniki
Obiekt tygodnia 4.03.2015 NGC 2438: M46 i NGC 2483.jpg
 
Posty: 136
Rejestracja: 01 Lip 2013, 18:34
Miejscowość: Dobroń

 

PostKarol | 11 Mar 2015, 10:40

NGC 2438, ma i jaaa !
Warunki ogólnie były słabe, rozproszone światło na mgle mocno zmniejszało kontrast (mleczne tło). W tych tragicznych warunkach mimo łuny dałem rady zobaczyć Alfę w Jednorożcu. Skierowałem tam teleskop i o dziwo dość szybko odnalazłem M47. Zaraz obok była M46 i tam też zatrzymałem się na dłuższą chwile. Obserwowałem newtonem 200/1000 do którego włożyłem SW SWA 17 mm (58x). I patrzę i patrzę się i nic :roll: Sfrustrowany tym zajrzałem do internetu w telefonie by znaleźć zdj. M46. Ustaliłem położenie (po przeciwnej stornie od gwiazdy HIP 37379) i zerkałem i zerkałem aż nagle pojawiło się jakieś niejednorodne kółeczko :P Dla pewności przywaliłem SW UWA 8 mm (125x) i byłem tu już pewien. Dałem nawet barlowa 2x ale była to już głupota - "Ciemność, widzę ciemność, ciemność widzę.". Wróciłem do 17mm i 8 mm. Obiekt jest przylepione do dość jasnej gwiazdy - znacie jej jasność ? Jestem pewien na 100% że od kiedy tylko udało mi się wyzerkać mgławicę było widać ewidentnie, że zachodnia część jest słabsza a druga strona jaśniejsza (ta co przylega do gwiazdy). Środka jakoś się nie dopatrzyłem. Zdziwiło mnie też, że obiekt jest tak duży, dlatego od razu nie wiedziałem co zrobić z pojawiającym się wielkim kołem :D Jednak gdyby nie to, że wiedziałem że tam coś ma być w tych warunkach przeoczył bym ja. M46 i M47 widziałem pierwszy raz w życiu :? Jak zresztą M48 też pierwszy raz jakoś tydzień temu przez lornetkę.
Aha ! Zerknąłem również na inny OT - M67. W 8" i 17 mm bardziej wyraźna i rozbita niż w 6" czy 102/500. Ciekawa gromada.
A, żeby bardziej jeszcze zobrazować warunki spojrzałem na Triplet Lwa. NGC 3628 była jednak dość łatwym obiektem a musze podkreślić że nawet przez moment nie zaadaptowałem wzroku (np. przez telefon).

Na koniec opowiastki. Znalazłem NGC 457 (nadal pootrzymuje, że najlepszy widok miałem w lornetce i R102/500) i jak potem się okazało tuż obok była kometa :lol: No cóż, innym razem.

Pomysł z OT super, gratuluje - czekam na kolejne a ja obiecuje, że nadrobię obiekty które do tej pory był a nie widziałem ja również będę patrzył na nowe.
 
Posty: 2524
Rejestracja: 22 Lis 2010, 20:43

Użytkownicy przeglądający to forum: Brak zarejestrowanych użytkowników oraz 10 gości

AstroChat

Wejdź na chat